Europejski Komitet Regionów (KR) w opinii przygotowanej przez przewodniczącą Zgromadzenia Regionalnego Korsyki stwierdził, że wyspy, obszary wiejskie, regiony transgraniczne i górskie potrzebują dostosowanych do ich potrzeb środków, aby utrzymać ich atrakcyjność, zlikwidować nierówności, a tym samym zrównoważyć ich niekorzystne położenie geograficzne.

Regiony o trwałych niekorzystnych warunkach przyrodniczych lub demograficznych, takie jak regiony o bardzo niskiej gęstości zaludnienia, wyspy, regiony transgraniczne i górskie, obszary wiejskie i regiony przechodzące transformację przemysłową, obejmują zdecydowaną większość europejskich obszarów lądowych. Na przykład obszary górskie stanowią 29% powierzchni UE, podczas gdy na wyspach mieszka ponad 20,5 mln osób (4,6% ludności UE). Ze względu na swoją specyfikę każde z tych terytoriów jest w dużym stopniu niestabilne i narażone na rosnące dysproporcje społeczne i gospodarcze, na które Unia Europejska powinna zwrócić szczególną uwagę, zgodnie z postanowieniami traktatów założycielskich.

Przewodniczący Europejskiego Komitetu Regionów Vasco Alves Cordeiro, powiedział: 8. sprawozdanie na temat spójności ujawniło, że różnice w Europie pogłębiają się, wpływając przede wszystkim na obszary dotknięte trwałymi niekorzystnymi warunkami naturalnymi lub demograficznymi. Polityka spójności ma do odegrania kluczową rolę w promowaniu spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej w Europie, przy czym nie można pozostawić żadnego terytorium w tyle. Wszystkie polityki UE o wymiarze terytorialnym muszą być opracowywane z poszanowaniem zasady „nie szkodzić”.

Sprawozdawczyni opinii przyjętej 1 grudnia na sesji plenarnej, Marie-Antoinette Maupertuis (FR/EA), przewodnicząca Zgromadzenia Regionalnego Korsyki, stwierdziła: Unia Europejska nie przestrzega swojego traktatu założycielskiego, jeżeli nie uwzględnia w wystarczającym stopniu ograniczeń takich terytoriów jak wyspy, góry i obszary wiejskie. Ich położenie geograficzne wiąże się z dodatkowymi kosztami usług, takich jak transport, energia i łączność cyfrowa, które należy wziąć pod uwagę, aby nie zwiększać dysproporcji międzyregionalnych. W związku z tym Komitet wzywa do uwzględnienia potrzeb tych regionów przy opracowywaniu różnych strategii politycznych UE o wymiarze terytorialnym, także poza polityką spójności.

Podczas debaty Younous Omarjee, przewodniczący Komisji Rozwoju Regionalnego Parlamentu Europejskiego, powiedział: W art. 174 Traktatu UE został dokładnie określony cel polityki spójności, a mianowicie realizacja zasady solidarności zmierzającej do osiągnięcia równości wszystkich terytoriów europejskich. Wiele pozostaje jeszcze do zrobienia, a zasady określone w art. 174 muszą być nadal propagowane i potwierdzane, tak jak czyni to Europejski Komitet Regionów, w celu ponownego przemyślenia przyszłości polityki spójności.

KR zwrócił uwagę, że obecne wysiłki Unii Europejskiej na rzecz promowania spójności na kontynencie, takie jak Agenda terytorialna 2030 i nowa długoterminowa wizja dla obszarów wiejskich, mogą okazać się niewystarczające. Pogłębiająca się przepaść między obszarami wiejskimi i miejskimi oraz upadek obszarów przemysłowych są również szczególnie niepokojące, ponieważ przyczyniają się – jak sugeruje opinia – do polaryzacji politycznej, wzmacniają poczucie obywateli, że odbiera im się prawa demokratyczne, a także pogłębiają brak zaufania ludzi do instytucji krajowych i unijnych.

Przywódczynie i przywódcy na szczeblu lokalnym wzywają zatem instytucje UE, by uczyniły oceny oddziaływania terytorialnego kluczowym elementem procesu kształtowania polityki UE, w szczególności w odniesieniu do takich obszarów polityki jak transport, energia, jednolity rynek i konkurencja, a także apelują o wdrożenie krajowych planów odbudowy i zwiększania odporności przyjętych w celu przyspieszenia odbudowy po pandemii COVID-19. Zdaniem KR-u takie podejście lepiej przeciwdziałałoby nierównościom i sprzyjałoby spójności gospodarczej w Europie, z poszanowaniem tzw. zasady „nie szkodzić spójności” zaproponowanej niedawno przez Komisję Europejską.

KR zachęca również państwa członkowskie do utworzenia na szczeblu regionalnym lub lokalnym punktów kompleksowej obsługi w zakresie funduszy spójności UE, aby ułatwić zrozumienie tych zasobów i dostęp do nich terytoriom o niekorzystnych warunkach geograficznych i demograficznych, z których wiele cierpi z powodu braku siły roboczej zarówno w sektorze publicznym, jak i prywatnym.

Wprowadzenie:

Na dzień przed przyjęciem opinii na sesji plenarnej KR-u 30 listopada sprawozdawczyni Marie-Antoinette Maupertuis przedstawiła swoją opinię członkiniom i członkom Komisji Rozwoju Regionalnego Parlamentu Europejskiego. Nagranie wideo z posiedzenia jest dostępne tutaj.

Zgodnie z art. 174 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w celu „zmniejszenia dysproporcji w poziomach rozwoju różnych regionów” UE powinna poświęcić szczególną uwagę „obszarom wiejskim, obszarom podlegającym przemianom przemysłowym i regionom, które cierpią na skutek poważnych i trwałych niekorzystnych warunków przyrodniczych lub demograficznych, takim jak najbardziej na północ wysunięte regiony o bardzo niskiej gęstości zaludnienia oraz regiony wyspiarskie, transgraniczne i górskie”.

‎8. sprawozdanie na temat spójności zostało opublikowane w lutym przez Komisję Europejską. W sprawozdaniu pokazano zarówno pozytywne, jak i negatywne tendencje w regionach, miastach i na obszarach wiejskich UE: regiony słabiej rozwinięte nadrabiają zaległości, lecz wiele regionów w okresie przejściowym utknęło w pułapce rozwojowej. Sprawozdanie wskazuje na wzrost dysproporcji, zwłaszcza w obrębie państw członkowskich, które w nieproporcjonalnym stopniu dotykają terytoria o strukturalnych niekorzystnych warunkach geograficznych. KR przyjął w październiku stanowisko w sprawie 8. sprawozdania na temat spójności.

KR – wraz z wiodącymi europejskimi stowarzyszeniami miast i regionów – jest założycielem #CohesionAlliance, którego misją jest potwierdzenie spójności jako podstawowej wartości Unii Europejskiej i głównego celu wszystkich nurtów polityki i inwestycji. Więcej informacji na ten temat można znaleźć tutaj.

Kontakt:

Monica Tiberi – rzeczniczka Przewodniczącego

tel. +32 479 51 74 43

monica.tiberi@cor.europa.eu

Matteo Miglietta

tel. +32 (0)470 89 53 82

matteo.miglietta@cor.europa.eu