Najważniejszą odpowiedzią na niedomagania reform jest uniknięcie przyjęcia nowych lub dodatkowych przepisów – twierdzą przywódcy lokalni i regionalni

Europejski Komitet Regionów wezwał do wstrzymania przeglądu unijnych przepisów dotyczących zamówień publicznych ze względu na to, że ostatnie reformy UE są wciąż kwestią świeżą, a w wielu znaczących aspektach nie spełniają oczekiwań. W zaleceniach przyjętych w dniu 8 października unijne zgromadzenie władz lokalnych i regionalnych stwierdziło, że UE mogłaby rozwiązać istotne problemy bez narzucania nowych przepisów, a jedynie poprzez ułatwienie dostępu średnim przedsiębiorstwom i zachęcanie do harmonizacji, na przykład poprzez systemy etykietowania.

Zalecenia KR-u są istotne z ekonomicznego punktu widzenia, ponieważ administracje lokalne i regionalne są odpowiedzialne za 45 % zamówień publicznych w UE. Ostatnie reformy UE, przyjęte w 2014 r., zostały zainspirowane przekonaniem, że zamówienia publiczne mogą być ważnym katalizatorem wzrostu i usunąć bariery dla inwestycji w ramach jednolitego rynku UE. Propozycje KR-u są również znaczące z punktu widzenia instytucjonalnego, ponieważ w dużym stopniu opierają się na pracach nowego projektu pilotażowego, który ma zapewnić uwzględnianie doświadczeń lokalnych w procesie kształtowania polityki UE

Opinia została sporządzona przez Thomasa Habermanna (DE/EPL), przewodniczącego okręgu Rhön-Grabfeld w Bawarii i członka Chrześcijańskiej Unii Społecznej. Zalecenia te odzwierciedlają ustalenia ze wspólnego badania KR-u i Rady Gmin i Regionów Europy w sprawie wdrażania przepisów dotyczących zamówień publicznych w państwach członkowskich, przeprowadzonego w marcu 2019 r., a także z opublikowanego w lipcu 2019 r. sprawozdania sieci regionalnych centrów ds. oceny wdrożenia polityki UE , zainaugurowanej przez KR w marcu br.

Thomas Habermann stwierdził: Reformy zaproponowane w dyrektywach UE w sprawie zamówień publicznych są w zamiarze chwalebne – zdecydowana większość regionów i władz lokalnych postrzega reformy z 2014 r. jako co do zasady pozytywne, ale w praktyce występują pewne niedociągnięcia. Niektóre z nich to godne ubolewania usterki, inne zaś dotyczą kwestii fundamentalnych. Małe przedsiębiorstwa otrzymują mniej zamówień niż UE oczekiwała, a zamówienia transgraniczne nie przynoszą wartości dodanej dla władz lokalnych i regionalnych. Pomimo regularnego rozpisywania kosztownych i czasochłonnych ogólnounijnych postępowań o udzielenie zamówienia, liczba zamówień transgranicznych jest znikoma bądź nie ma ich wcale. Ponadto władze lokalne i regionalne często nie widzą potrzeby stosowania strategicznych celów w zakresie zamówień publicznych, w szczególności w dziedzinie innowacji.

Dlaczego się tak dzieje? W przypadku typowej administracji regionalnej lub lokalnej w UE budżet jest napięty, badania naukowe i rozwój nie stanowią priorytetu, a nabywane produkty należą do raczej podstawowych. Biorąc pod uwagę wydawane środki, organy administracji publicznej traktują oszczędne wykorzystanie środków finansowych jako priorytet. Ogólnie rzecz biorąc, uwzględniają czynniki związane ze zrównoważonym rozwojem, lecz brakuje im wiarygodnych i jasnych unijnych oznaczeń i certyfikatów, w szczególności w dziedzinie zrównoważenia środowiskowego, które byłyby potrzebne do zapewnienia pewności prawa i do zmniejszenia obciążeń dla instytucji zamawiających w terenie. Przedsiębiorstwa z innych krajów mogą oferować atrakcyjne produkty i ceny, ale różne przepisy, systemy podatkowe i administracja tworzą przeszkody, które są trudne do pokonania. A regulacje dotyczące zamówień publicznych nie są na tyle proste i wystarczająco przejrzyste, aby przyciągnąć małe przedsiębiorstwa.

Thomas Habermann stwierdził ponadto: Reformy to wciąż świeża sprawa – nieliczne państwa członkowskie zdołały dotrzymać wyznaczonego na 2016 r. terminu transpozycji – urzędnicy służby cywilnej nadal są szkoleni, więc ryzyko błędów jest wysokie, a niektóre korzyści mogą dopiero się pojawić. Ponadto, jak często się zdarza, rządy krajowe dodały swoje własne warunki – tzw. nadmiernie rygorystyczne wdrażanie, w związku z czym niektóre ze środków zaradczych muszą zostać podjęte przez stolice krajów, a nie Brukselę. Na razie główne potrzeby to zakończenie reform i uniknięcie dodatkowych obciążeń dla organów publicznych poprzez nowe przepisy.

Uważamy jednak, że dzięki tej niezwykle szczegółowej ankiecie pojawiły się już istotne wnioski krótko- i długoterminowe. Po pierwsze, UE i rządy krajowe nie powinny oczekiwać, że udzielanie zamówień przez samorządy lokalne będzie jedyną siłą napędową wszystkich celów politycznych, czy to związanych ze zrównoważonym rozwojem, czy z polityką społeczną. Zamówienie publiczne wymaga zrównoważonego podejścia uwzględniającego łatwość stosowania przepisów przez wszystkie organy publiczne, niezależnie od ich wielkości, a także zasady samorządności lokalnej. Po drugie, aby pobudzić lokalną gospodarkę, UE powinna w większym stopniu skupić się na zachęcaniu średnich przedsiębiorstw do składania ofert. Po trzecie, kryteria przetargowe nie są najlepszym sposobem na przyciągnięcie oferentów z innych krajów. Lepiej byłoby na przykład promować wspólne etykietowanie i uznawanie świadectw krajowych.

Większość zaleceń opiera się na kompleksowym mechanizmie konsultacji opracowanym i zainicjowanym przez Europejski Komitet Regionów z powodu obaw, że dostępne jest zbyt mało informacji na temat wpływu prawodawstwa UE na szczeblu lokalnym i regionalnym. Wspólne badanie KR-u i Rady Gmin i Regionów Europy, a także projekt regionalnych centrów, który rozpoczął w marcu dwuletnią fazę pilotażową, obejmuje KR, Komisję Europejską i 36 regionów stowarzyszonych w 16 krajach i skupia się na trzech obszarach: zamówienia publiczne, jakość powietrza i transgraniczna opieka zdrowotna.

Sprawozdanie na temat zamówień publicznych oraz zalecenia polityczne Thomasa Habermanna to pierwszy wynik pracy centrów regionalnych. Nadeszły one cztery tygodnie przed objęciem urzędu przez nową przewodniczącą Komisji Europejskiej, Ursulę von der Leyen.

W oddzielnym zestawie zaleceń przyjętych w dniu 8 października KR wezwał Komisję Europejską do przewidzenia finansowania na wsparcie mechanizmu regionalnych centrów, jeżeli faza pilotażowa okaże się sukcesem. Inicjatywa dotycząca centrów regionalnych była efektem prac grupy zadaniowej, która szukała sposobów zapewnienia, by kształtowanie polityki UE było bardziej otwarte i reagowało na informacje zwrotne od administracji lokalnych i regionalnych oraz parlamentów krajowych. Grupa zadaniowa, której przewodniczył pierwszy wiceprzewodniczący Komisji Europejskiej Frans Timmermans, wydała w połowie 2018 r. sprawozdanie , w którym poparła stanowisko KR-u w wielu kwestiach.

Kontakt:

Andrew Gardner

tel. +32 743 843 981

andrew.gardner@cor.europa.eu