Jako poziom sprawowania rządów najbliższy obywateli władze lokalne i regionalne UE odgrywają pierwszoplanową rolę w promowaniu europejskich wartości i zachęcaniu obywateli do udziału w procesach demokratycznych. Liderki i liderzy lokalni i regionalni są zgodni, że trzeba pilnie propagować demokrację europejską w ramach systemu edukacji, o co także apelują obywatele na Konferencji w sprawie przyszłości Europy. Tak brzmiało najważniejsze przesłanie debaty poświęconej szerzeniu wartości europejskich poprzez kształcenie w celu promowania obywatelstwa unijnego, która odbyła się podczas sesji plenarnej Europejskiego Komitetu Regionów (KR) 28 kwietnia. Członkinie i członkowie KR-u przyjęli też opinię w sprawie wzmocnienia demokracji i uczciwości wyborów. Położono w niej nacisk na potrzebę otwartego, sprawiedliwego, pluralistycznego i demokratycznego uczestnictwa na szczeblu lokalnym i regionalnym.

Propagowanie europejskich wartości demokratycznych jest szczególnie istotne, by przeciwdziałać zagrożeniom dla demokracji, i powinno stanowić podstawowy element edukacji dla wszystkich obywateli UE. Wkrótce zostaną przyjęte końcowe wnioski Konferencji w sprawie przyszłości Europy i można się spodziewać dalszych działań następczych w związku z zaleceniami obywateli, by wprowadzić minimalny poziom kształcenia na temat UE, a zwłaszcza jej procesów demokratycznych.

Podczas debaty na sesji plenarnej KR-u pt. „Krzewienie europejskich wartości demokratycznych poprzez edukację w celu promowania obywatelstwa UE” przywódcy lokalni i regionalni potwierdzili, że są gotowi wykorzystać istniejące dobre praktyki i wypracować wspólne narzędzia, w sposób oddolny i dobrowolny oraz z pełnym poszanowaniem zasady pomocniczości. Narzędzia te miałyby służyć propagowaniu edukacji obywatelskiej, aby pogłębiać zrozumienie demokracji i wartości europejskich wśród obywateli, oraz miałyby sprzyjać debatom o Unii Europejskiej. Samorządowcy zwrócili też uwagę, że szkołom i innym placówkom edukacyjnym pomogłyby w tym zadaniu innowacyjne materiały i zasoby dydaktyczne.W konsekwencji KR wystosował zaproszenie do zgłaszania przykładów najlepszych praktyk i razem ze swoimi członkami zebrał już setki takich inicjatyw z regionów całej Europy.

Przewodniczący KR-u Apostolos Tzitzikostas, gubernator regionu Macedonia Środkowa w Grecji i szef delegacji władz lokalnych i regionalnych na sesję plenarną konferencji, stwierdził: Wojna tocząca się w Ukrainie pokazuje nam, że pokój i demokracja nie są w Europie czymś danym na zawsze. Jako przywódcy lokalni i regionalni musimy informować młodych ludzi i umożliwiać im dyskutowanie o Unii Europejskiej. Naszym celem jest rozwijanie obywatelstwa i wzmacnianie poczucia odpowiedzialności obywateli. Nie możemy wspierać Europy, jeśli nie będziemy się o nią troszczyli i jeśli nie nauczymy się, jak to robić na co dzień. Dlatego powinien oddolnie powstać europejski program nauczania na rzecz edukacji obywatelskiej, aby krzewić europejskie wartości demokratyczne, krytyczne myślenie i umiejętność korzystania z mediów. Dzięki temu wzrośnie świadomość projektu europejskiego oraz udział obywateli, szczególnie młodszych pokoleń, w procesach demokratycznych w UE.

Dubravka Šuica, wiceprzewodnicząca Komisji Europejskiej do spraw demokracji i demografii, powiedziała: Jako była burmistrzyni i nauczycielka z radością przyjmuję apel Europejskiego Komitetu Regionów o propagowanie europejskich wartości, tożsamości i obywatelstwa poprzez kształcenie i kulturę na poziomie lokalnym i regionalnym. Świadome rozmowy i dyskusje mogą prowadzić tylko świadomi obywatele, przez całe życie, począwszy od najmłodszych lat. W dniu 9 maja w Strasburgu zostanie przedstawione przewodniczącym Parlamentu Europejskiego, Rady UE i Komisji sprawozdanie końcowe z Konferencji w sprawie przyszłości Europy. Konferencja jest czymś przeciwnym do brutalnych wydarzeń zachodzących w Ukrainie – to przestrzeń do uczczenia naszych wartości, do swobodnej debaty i rozważań, w których centrum stoją obywatele. Jest rzeczą bardzo ważną, aby Komisja Europejska, Europejski Komitet Regionów oraz władze lokalne i regionalne dalej blisko współpracowały, tak by uodpornić naszą demokrację – i wspierające ją instytucje demokratyczne – na wyzwania przyszłości.

Domènec Ruiz Devesa, poseł do Parlamentu Europejskiego (PE) i sprawozdawca niedawnej rezolucji PE w sprawie realizacji działań w zakresie edukacji obywatelskiej, a także członek działającej w ramach konferencji grupy roboczej ds. demokracji europejskiej, zauważył: Jak obywatele mogą angażować się na szczeblu Unii, jeśli jej nie rozumieją? Musimy zadbać, aby nasze dzieci od wczesnych lat zdobywały wiedzę niezbędną do działania. Obywatele zgłosili taki postulat na Konferencji w sprawie przyszłości Europy i musimy go spełnić. Kiedy widzimy groźbę regresu demokracji w Europie i poza jej granicami, nie możemy sobie pozwolić na stosowanie półśrodków. Potrzebujemy skutecznych i systemowych rozwiązań, takich jak stworzenie europejskiego programu nauczania na rzecz edukacji obywatelskiej, w którym zostaną wyjaśnione historia Unii, jej wartości, instytucje i sposób ich funkcjonowania.

Uczestnictwo w wyborach i edukacja na temat demokracji i obywatelstwa europejskiego są ze sobą nierozerwalnie powiązane. Przyjmując opinię „Wzmocnienie demokracji i uczciwości wyborów”, członkowie KR-u wyraźnie dali do zrozumienia, że konieczne jest wprowadzenie różnorakich rozwiązań w zakresie głosowania internetowego, aby procesy wyborcze na szczeblu regionalnym, krajowym i europejskim lepiej sprzyjały włączeniu społecznemu i stały się bardziej przyjazne dla środowiska. Zaapelowali o włączenie szczebla lokalnego i regionalnego do wspólnego mechanizmu na rzecz odporności wyborczej, aby chronić uczciwość wyborów przed potencjalnymi zagrożeniami.

Vincenzo Bianco (IT/PES), radny gminy Katania i sprawozdawca tej opinii, podkreślił: Istnieją poważne zagrożenia, których jesteśmy świadkami i które mogą podważyć uczciwość kampanii wyborczych i zakłócić sam przebieg wyborów. Mamy na myśli masowe rozpowszechnianie fałszywych informacji lub rasistowskich i dyskryminujących komunikatów oraz możliwe fałszowanie głosowania internetowego. Potrzebujemy jasnych i skutecznych odpowiedzi oraz poważnego i rygorystycznego podejścia ze strony instytucji europejskich.

Sprawozdawca zaznaczył również, że należy zwiększyć udział obywateli w instytucjach lokalnych oraz zaangażowanie gmin i regionów w szerzenie innowacyjnych form i narzędzi głosowania, m.in. poprzez propagowanie ekologicznych i zrównoważonych sposobów przeprowadzania wyborów.

Członkowie KR-u wskazali na potrzebę ukierunkowanych inicjatyw, który miałyby przeciwdziałać rozprzestrzenianiu się dezinformacji na wszystkich szczeblach. W przedsięwzięciach tych władze lokalne i regionalne powinny być traktowane jako kluczowi partnerzy.

Kontakt:

Theresa Sostmann

tel. +32 2282 2457

Theresa.Sostmann@cor.europa.eu