Europejski Komitet Regionów (KR) przyjął opinię w sprawie wniosku dotyczącego Europejskiego Funduszu Obronnego , której sprawozdawcą jest Dainis Turlais (LV/ALDE), członek Rady Miasta Rygi. Różnorodność zagrożeń – od konfliktów zbrojnych do terroryzmu, nielegalnej imigracji i cyberataków – zmusza Europę do nasilenia transgranicznej współpracy w zakresie obronności. Nowy fundusz ma przyczynić się do strategicznej autonomii UE oraz do zmaksymalizowania potencjału rynkowego przemysłu obronnego. Szacuje się, że brak współpracy między państwami członkowskimi w dziedzinie obrony i bezpieczeństwa pociąga za sobą koszty sięgające od 25 do 100 mld EUR rocznie (Parlament Europejski, 2013 r.). Przyjęta w dniu 23 marca opinia wpisuje się w trwające obecnie negocjacje międzyinstytucjonalne, które będą kontynuowane w kwietniu. Zawarcie ostatecznego porozumienia przewidziano na początku maja 2018 r.
Unijne zgromadzenie przywódców lokalnych i regionalnych udzieliło poparcia Europejskiemu Funduszowi Obronnemu . Jest to nowy instrument zainicjowany przez Komisję Europejską w czerwcu 2017 r., aby zwiększyć strategiczną autonomię Europy i zdolności innowacyjne przemysłu obronnego . Europejski Fundusz Obronny będzie koncentrował się na projektach współpracy transgranicznej. Obejmuje on program rozwoju przemysłowego i nowy system współfinansowania z udziałem państw członkowskich z myślą o zachęcaniu do dalszej współpracy w zakresie produktów i technologii obronnych.
„Chodzi o zjednoczoną Europę jako światowego gracza i silny podmiot w dziedzinie bezpieczeństwa i obrony. USA przeznacza 3,3% swojego PKB na obronę, podczas gdy my zaledwie 1,3%. Jeżeli pragniemy pokoju, musimy być silni. Nie ma państw członkowskich, które są mniejsze lub słabsze od innych. Istnieje tylko jedna UE, zjednoczona, silna i potężna. Europejski Fundusz Obronny musi odnieść sukces i wspierać państwa członkowskie, regiony i przedsiębiorców w osiągnięciu tego celu” – powiedział sprawozdawca Dainis Turlais (LV/ALDE).
Lokalni przywódcy uważają, że nowy fundusz musi koniecznie zapewniać szczególne wsparcie na rzecz MŚP, zwłaszcza rozwijających technologie podwójnego zastosowania na potrzeby zarówno cywilne, jak i wojskowe, gdyż dzięki temu powstaje doskonała okazja dla wzrostu gospodarczego i tworzenia miejsc pracy. W związku z tym wzrasta konieczność udzielania przez Europejski Fundusz Obronny konkretnego wsparcia strategicznym dziedzinom, od robotyki po technologie kosmiczne, w tym systemy nawigacji i wysokowydajne systemy obliczeniowe.
Miasta i regiony opowiadają się za tym, by w programie prac Europejskiego Funduszu Obronnego przeznaczano 20% ogólnego budżetu na transgraniczne uczestnictwo MŚP. Zdaniem członków konsorcja posiadające większą liczbę uczestniczących MŚP powinny być traktowane priorytetowo. Tak samo w kryteriach przyznawania dotacji powinno się doliczać dodatkowe punkty konsorcjom, do których należy więcej przedsiębiorstw i państw członkowskich.
Zgromadzenie przedstawicieli samorządów regionalnych i lokalnych wskazuje na potrzebę dokładnego zbadania, czy wykonawcy rzeczywiście pochodzą z UE. Główni wykonawcy oraz podwykonawcy muszą mieć swoją siedzibę w Unii Europejskiej, a przedsiębiorstwa muszą pozostawać przynajmniej w połowie własnością państw członkowskich bądź osób fizycznych lub prawnych w UE oraz muszą być skutecznie kontrolowane przez kapitał europejski. KR przypomina, że kierownictwo i rzeczywista kontrola przedsiębiorstw muszą się znajdować w Unii Europejskiej.
Fundusz obejmuje dwa elementy: badania naukowe oraz rozwój i nabywanie. Członkowie zwrócili się do Komisji Europejskiej, aby kwota 500 mln EUR przewidziana na lata 2019–2020 w ramach komponentu rozwoju przemysłowego sektora obrony została pozyskana wyłącznie z nieprzydzielonych marginesów, tak aby nie odbywało się to kosztem programów już ujętych w budżecie.
Zgodnie z #CohesionAlliance członkowie twierdzą, że fundusz „nie może w żaden sposób powodować zmniejszenia środków przeznaczonych na politykę spójności”.
W ramach działu badań naukowych funduszu przewidziano do końca 2019 r. 90 mln EUR, z czego 25 mln EUR przyznano już w 2017 r. na projekty w marynarce wojennej i systemy indywidualnego wyposażenia żołnierzy.
W celu zapewnienia wystarczającej przejrzystości w zarządzaniu Europejskim Funduszem Obronnym, który może być obsługiwany przez Europejską Agencję Obrony, KR wzywa Komisję Europejską do wzięcia przykładu z funkcjonowania agencji wykonawczych odpowiedzialnych przed Parlamentem Europejskim, a nie wyłącznie przed Radą Europejską.
Opinia Europejskiego Komitetu Regionów wnosi wkład w trwające negocjacje międzyinstytucjonalne, które będą kontynuowane w kwietniu. Zawarcie końcowego porozumienia przewidziano na początku maja 2018 r.
Kontekst:
Koszt braku współpracy między państwami członkowskimi w dziedzinie obrony i bezpieczeństwa szacuje się w przedziale od 25 mld EUR do 100 mld EUR rocznie (EPRS, Parlament Europejski, 2013 r.). Aż 80% zamówień publicznych i ponad 90% projektów badawczych i technologicznych realizowanych jest na poziomie krajowym (Europejska Agencja Obrony, 2014 r.). Można by zmniejszyć nawet o ok. 30% roczne wydatki na obronność dzięki łączeniu zamówień (Munich Security Report, 2017 r.).
W listopadzie 2016 r. Komisja przyjęła europejski plan działań w sektorze obrony, w którym określono środki pozwalające na osiągnięcie lepszej europejskiej współpracy w zakresie obronności i wspieranie konkurencyjności europejskiego przemysłu obronnego.
Kluczową propozycją zawartą w europejskim planie działań w sektorze obrony jest ustanowienie Europejskiego Funduszu Obronnego, którego celem jest wspieranie inwestycji na rzecz wspólnych badań oraz wspólnego rozwoju wyposażenia i technologii obronnych.
Europejski Fundusz Obronny obejmuje dwa elementy:
• Badania naukowe: Ten element funduszu już przynosi efekty. Począwszy od 2017 r. UE po raz pierwszy zaproponuje granty na wspólne badania naukowe w dziedzinie innowacyjnych technologii i produktów obronnych, w pełni i bezpośrednio finansowane z budżetu UE. Projekty kwalifikujące się do finansowania UE będą dotyczyły obszarów priorytetowych uzgodnionych wcześniej przez państwa członkowskie i będą obejmowały np. elektronikę, metamateriały, oprogramowanie szyfrujące lub robotykę. Będą one finansowane z wykorzystaniem:
90 mln EUR do końca 2019 r., przy czym 25 mln EUR przydzielono na 2017 r. W dniu dzisiejszym zostanie ogłoszone zaproszenie do składania wniosków w odniesieniu do projektów w dziedzinie systemów bezzałogowych w marynarce wojennej i systemów indywidualnego wyposażenia żołnierzy. Oczekuje się, że podpisanie pierwszych umów o udzielenie dotacji nastąpi przed końcem bieżącego roku.
500 mln EUR rocznie po 2020 r. W 2018 r. Komisja zaproponuje specjalny unijny program badań w dziedzinie obronności z szacunkowym rocznym budżetem w wysokości 500 mln EUR, co spowoduje, że UE stanie się jednym z największych inwestorów w badania w dziedzinie obronności w Europie.
• Rozwój i nabywanie: Fundusz będzie stanowił zachętę dla państw członkowskich do współpracy w zakresie wspólnego rozwoju i nabywania wyposażenia obronnego i technologii poprzez współfinansowanie z budżetu UE i praktyczne wsparcie ze strony Komisji. Państwa członkowskie mogą na przykład wspólnie inwestować w rozwój technologii dronów lub łączności satelitarnej lub zakupić większą liczbę helikopterów, aby obniżyć koszty. Kwalifikować się będą wyłącznie projekty realizowane w ramach współpracy, a część całkowitego budżetu zostanie przeznaczona na projekty związane z transgranicznym uczestnictwem MŚP. UE zaproponuje współfinansowanie przy pomocy:
W sumie 500 mln EUR na 2019 i 2020 r. w ramach specjalnego programu dotyczącego obrony i rozwoju przemysłowego zaproponowanego w dniu dzisiejszym.
1 mld EUR rocznie po roku 2020. Program o większej wartości zostanie przygotowany na okres po 2020 r., z rocznym budżetem w wysokości 1 mld EUR. Program stanie się dźwignią finansową dla finansowania krajowego z oczekiwanym efektem mnożnikowym wynoszącym 5. Będzie on zatem mógł wygenerować całkowite inwestycje w rozwój zdolności obronnych w wysokości 5 mld EUR rocznie po 2020 r. (Źródło: KE).
Kontakt: David Crous | tel. +32 (0)470 88 10 37 | david.crous@cor.europa.eu