W dniu 22 marca Europejski Komitet Regionów z zadowoleniem przyjął plany ożywienia zaangażowania Unii Europejskiej w sprawy Bałkanów Zachodnich, lecz to unijne zgromadzenie lokalnych i regionalnych polityków podkreśliło, że zanim kraje z tego regionu będą mogły przystąpić do Unii, musi ona stać się silniejsza i stabilniejsza .
Apel o szerszą strategię wzmocnienia UE zawarty jest w opublikowanym dziś zestawie zaleceń, w którym stwierdza się, że powodzenie rozszerzenia UE o kraje Bałkanów Zachodnich będzie w dużym stopniu zależało od większego zaangażowania władz lokalnych i regionalnych w proces przystępowania do UE.
KR opracował stosowne zalecenia na wniosek bułgarskiej prezydencji UE i przed debatą na temat rozszerzenia, która ma odbyć się na szczycie UE w maju, a po debacie przeprowadzonej w dniu 22 marca z udziałem Johannesa Hahna , komisarza UE ds. europejskiej polityki sąsiedztwa i negocjacji w sprawie rozszerzenia, przyjął odpowiednie propozycje. Celem strategii i planu działania Komisji Europejskiej, ogłoszonych 6 lutego, jest utworzenie całkowicie nowej dynamiki, dzięki której Serbia i Czarnogóra spełnią kryteria członkostwa do 2025 r. Powinny one także zachęcić inne kraje – Albanię, Bośnię i Hercegowinę, Kosowo i byłą jugosłowiańską republikę Macedonii – do przyspieszenia reform. W trakcie debaty komisarz podkreślił jednak, że tempo negocjacji akcesyjnych będzie zależało od wdrażania reform, zwłaszcza w obszarze praworządności. Przyjęcie strategii przez państwa członkowskie UE planowane jest w czerwcu.
Karl-Heinz Lambertz , przewodniczący Europejskiego Komitetu Regionów, stwierdził: UE powinna być zawsze otwarta na przyjęcie nowych członków, jeśli i gdy będą do tego gotowi. Obecnie oznacza to zdecydowane przyspieszenie postępów we wdrażaniu reform dotyczących władz lokalnych w krajach kandydujących, dzięki którym miasta i regiony zyskują istotnie większe uprawnienia i zdolności. Należy zwrócić uwagę na fakt, że muszą one nie tylko w pełni stosować się do wszystkich wartości UE, lecz wykazać, że respektują zasadę praworządności i spełniają wymogi w zakresie polityki fiskalnej. Rok 2025 jako data akcesji Serbii i Czarnogóry jest celem ambitnym, lecz wykonalnym, jeśli tylko tempo reform znacząco wzrośnie i jeśli władze lokalne będą miały większy wpływ na proces przystąpienia do UE.
Komisarz Johannes Hahn podkreślił, że powodzenie rozszerzenia będzie w dużym stopniu zależeć od zaangażowania władz lokalnych i regionalnych. Jestem przekonany, że wzmocnienie zdolności na szczeblu administracji terenowej oraz władz lokalnych i regionalnych w krajach Bałkanów Zachodnich ma pozytywny wpływ na rozwój tych państw, gdyż jednostki te mają kluczowe znaczenie dla wdrażania dorobku prawnego UE w terenie. Dlatego bardzo wysoko oceniam prace Komitetu Regionów w tej dziedzinie.
Franz Schausberger (AT/EPL), przedstawiciel kraju związkowego Salzburg, stwierdził, że w opinii KR-u podkreślono, iż jeżeli integracja ma zakończyć się sukcesem, absolutnie niezbędne będzie wzmocnienie administracji lokalnych oraz organów administracji publicznej. Komisja Europejska stwierdziła, że prawdopodobna data dołączenia Serbii i Czarnogóry do UE to rok 2025 – powiedział. Będzie to wymagało zaangażowania i szybkości, jakich dotychczas nie doświadczyliśmy. Objętość prawa UE jest ogromna, a miasta i regiony będą musiały wdrożyć ok. 70 % z tego. Obecnie nie są do tego przygotowane. Potrzebują większych uprawnień, lepszego wyszkolenia, większej przejrzystości, więcej środków finansowych, większej dynamiki i silniejszego skupienia na świadczeniu usług dla obywateli.
W zaleceniach podkreśla się znaczenie polityczne i praktyczne współpracy transgranicznej w regionie i wskazuje się zestaw inicjatyw, z których wiele zostało zgłoszonych przez UE, do których władze krajowe i szczebla niższego niż krajowe regionu powinny się pilnie dołączyć. W opinii zauważa się, że władze lokalne i regionalne uzyskały uprawnienia w większości krajów w tym regionie i wskazuje się konkretnie na korzyści płynące z reform w Albanii i Serbii, na środki antykorupcyjne podejmowane w Albanii i Czarnogórze oraz na pionierskie przyjęcie przez Serbię unijnego wskaźnika równouprawnienia płci. W całym tym regionie występuje pilna potrzeba podniesienia zdolności administracji lokalnych i regionalnych do wypełniania ich coraz szerszych zadań z pomocą odpowiednich funduszy. W opinii stwierdza się także, że żaden z krajów tego regionu nie może być uważany za sprawnie funkcjonującą gospodarkę rynkową i ostrzega się, że obecnie są one niezdolne sprostać presji konkurencyjnej i siłom rynkowym w UE . Ponadto daleko im jeszcze do przyjęcia unijnych wartości i standardów sprawowania rządów.
Uwagi dla redaktorów:
• Opinia Europejskiego Komitetu Regionów jest zatytułowana „Rozszerzenie: Włączenie władz lokalnych i regionalnych krajów Bałkanów Zachodnich w unijne inicjatywy dotyczące współpracy makroregionalnej, transgranicznej i transnarodowej”. Sprawozdawca Franz Schausberger (AT/EPL) reprezentuje kraj związkowy Salzburg i jest członkiem KR-u od 1996 r. Jest on byłym gubernatorem prowincji Salzburg (1996–2004), założycielem i przewodniczącym Instytutu Regionów Europy, a w październiku 2016 r. został mianowany specjalnym doradcą Johannesa Hahna, unijnego komisarza ds. europejskiej polityki sąsiedztwa i negocjacji w sprawie rozszerzenia.
• W opinii KR-u podkreśla się, że współpraca regionalna i dobrosąsiedzkie stosunki są wstępnym warunkiem przystąpienia do UE i zauważa się w szczególności, że niezwykle ważne są kwestie migracji i zarządzania granicami. Wzywa się do intensyfikacji współpracy transgranicznej, odnotowując ogólne postępy na tym polu i opisując proces berliński, który rozpoczął się w 2014 r., jako znaczący krok na szczeblu krajowym. W opinii postuluje się także zwiększenie działań transgranicznych przez władze lokalne i regionalne, nawiązywanie partnerstw z zagranicznymi miastami, wykorzystywanie programów technicznego wsparcia TAIEX, strategii makroregionalnych i instrumentów transgranicznych, takich jak programy Interreg i Europejskie Ugrupowania Współpracy Terytorialnej. Zalecenia oparte są na opiniach KR-u: w sprawie wartości dodanej i wdrażania strategii makroregionalnych, sposobów wzmocnienia współpracy transgranicznej i strategii UE dla regionu Morza Adriatyckiego i Morza Jońskiego.
• Europejski Komitet Regionów ma wspólne komitety konsultacyjne z Serbią, Czarnogórą i byłą jugosłowiańską republiką Macedonii. Te komitety o stałym członkostwie zwykle odbywają spotkania dwa razy w roku i realizują długoterminowy program prac. KR dysponuje grupą roboczą dla innych krajów Bałkanów Zachodnich – Bośni i Hercegowiny, Albanii i Kosowa, a także grupą roboczą ds. stosunków z Turcją. Grupy robocze spotykają się dwa razy w roku. Delegacje z Bałkanów i Turcją są organizowane w trybie doraźnym.
• W dniach 3–4 maja w Europejskim Komitecie Regionów odbędzie się 4. Dzień Rozszerzenia, jedno z głównych wydarzeń roku w Brukseli poświęconych polityce rozszerzenia. W tym roku jest ono organizowane przy współpracy prezydencji bułgarskiej UE. Wydarzenie to zgromadzi delegacje ze wszystkich krajów prowadzących obecnie negocjacje w sprawie przystąpienia do UE, w tym Turcji. Przed konferencją odbędą się posiedzenia wspólnych komitetów konsultacyjnych i grup roboczych. Analizy podziału kompetencji w każdym kraju są dostępne na stronie internetowej KR-u.
• Debatę będzie można ponownie obejrzeć przez ograniczony czas na stronie KR-u. Zdjęcia są dostępne na Flickr.
Kontakt:
Andrew Gardner
tel. +32 473 843 981
andrew.gardner@cor.europa.eu