Przegląd traktatów UE powinien doprowadzić do większego zaangażowania szczebla lokalnego i regionalnego w proces decyzyjny UE na rzecz bardziej demokratycznej Unii Europejskiej, która stałaby się bliższa swoim obywatelom.
Przywódcy lokalni i regionalni przyjęli na sesji plenarnejrezolucję w sprawie wyników Konferencji w sprawie przyszłości Europy oraz związanych z nią działań następczych. Wzywają oni do szybkiego podjęcia takich działań i wdrożenia zaleceń zawartych w sprawozdaniu w celu spełnienia oczekiwań obywateli oraz uważają, że ambitna reforma funkcjonowania UE w celu sprostania przyszłym wyzwaniom wymaga zmiany Traktatów. Przyszły konwent powinien w pełni zaangażować członków Europejskiego Komitetu Regionów (KR-u), aby reprezentować głosy ponad miliona polityków wybieranych w Europie na szczeblu regionalnym i lokalnym, a także aby wzmocnić lokalny i regionalny wymiar polityki UE.
Po roku debat Konferencja w sprawie przyszłości Europy zakończyła się w Strasburgu w dniu 9 maja 2022 r. Przewodniczący Parlamentu Europejskiego, Komisji i Rady otrzymali od współprzewodniczących Konferencji sprawozdanie końcowe zawierające 49 dalekosiężnych, ambitnych i perspektywicznych propozycji, wyszczególnionych w ponad 300 środkach. Od tego czasu instytucje UE analizują, w jaki sposób można podjąć działania następcze w związku z tymi zaleceniami. Podczas gdy Komisja Europejska jest „gotowa pracować w ramach kompetencji wynikających z Traktatów UE i w razie potrzeby wspierać zmianę Traktatów”, Rada Europejska w swoich niedawnych konkluzjach przypomina, że „Instytucje – (...) w ramach swoich kompetencji i w zgodzie z Traktatami – powinny zapewnić skuteczne działania następcze wynikające z tego sprawozdania”. Na 150. sesji plenarnej, Europejski Komitet Regionów (KR), podobnie jak Parlament Europejski na początku bieżącego miesiąca, poszedł w tej sprawie krok dalej i przyjął popierającą wezwanie do ustanowienia konwentu w celu zmiany traktatów UE, aby wdrożyć zalecenia Konferencji, zwłaszcza te dotyczące roli władz lokalnych i regionalnych.
Nowy przewodniczący KR-u Vasco Alves Cordeiro (PT/PES) był członkiem grupy roboczej ds. demokracji europejskiej na sesji plenarnej Konferencji w sprawie przyszłości Europy. Powiedział on: Z Konferencji w sprawie przyszłości Europy można wyciągnąć trzy wnioski. Musimy zmotywować obywateli do uczestnictwa, wzmocnić ich aktywną rolę i zapewnić odpowiedzialność za rzeczywiste działania następcze, abyśmy mogli pokazać obywatelom, że dokonano konkretnych zmian, a ich apele nie pozostały bez odpowiedzi. Władze lokalne i regionalne zawsze były pionierami w tej dziedzinie i nadal angażują się w debatę na temat przyszłości Europy. Nie obawiamy się dążyć do ambitnego programu zmiany Traktatu i jesteśmy gotowi do pełnego zaangażowania w ten proces. Jednocześnie nie będziemy czekać na rozpoczęcie prac nad wprowadzeniem konkretnych zmian postulowanych przez obywateli podczas Konferencji.
Wspólne projekty europejskie charakteryzują się różnicami w poglądach, które odzwierciedlają się tez na poziomie samorządowym.
Olgierd Geblewicz, Przewodniczący Grupy EPP w Europejskim Komitecie Regionów, Marszałek województwa zachodniopomorskiego, Wdrożenie rezolucji dot. Konferencji o Przyszłości Europy będzie dowodem na to, jak zaangażowane w słuchanie głosu swoich obywateli są instytucje unijne. Grupa EPL w Komitecie Regionów będzie popierać propozycje, które mają bezpośredni wpływ na nasze regiony – na ekologię, na zwalczanie wykluczenia cyfrowego, na edukację. Będziemy również nalegać na podjęcie odpowiednich działań w odniesieniu do propozycji, dzięki którym nasi mieszkańcy będą lepiej poinformowani o Unii i jej działaniach, oraz oczywiście propozycji wzmacniających znaczenie demokracji i roli obywateli w decyzjach podejmowanych w UE, wtym poprzez zaangażowanie ich regionalnych i lokalnych przedstawicieli w Brukseli.
Władysław Ortyl, Przewodniczący Grupy EKR w Europejskim Komitecie Regionów, Marszałek województwa podkarpackiego: Konferencja nt. Przyszłości Europy, w której uczestniczyłem z ramienia Komitetu Regionów, miała za zadanie dać obywatelom możliwość wyrażenia swojej opinii nt. pożądanego przez nich kierunku integracji europejskiej. Moim zdaniem nie do końca spełniła to oczekiwanie. Zabrakło przede wszystkim transparentności, uwzględnienia opinii samorządów i otwartej debaty z obywatelami o poglądach niż wspierających federalizację Europy. Większość Europejczyków uważa, że Europa powinna być Europą Ojczyzn i powinno się rozwijać decentralizację, lecz niestety debaty w Sztrasburgu i konkluzje Konferencji tego nie odzwierciedlają.
Apostolos Tzitzikostas (EL/EPL), pierwszy wiceprzewodniczący KR-u i były przewodniczący KR-u, kierował delegacją władz lokalnych i regionalnych na sesji plenarnej Konferencji w sprawie przyszłości Europy. Dodał: Obywatele Europy przemówili. Teraz mamy wspólny obowiązek zrealizować 49 zaleceń Konferencji, aby uczynić Europę bardziej wydajną i ekologiczną. Przywódcy lokalni i regionalni są gotowi wziąć na siebie odpowiedzialność za poprawę jakości życia naszych obywateli, a europejscy przywódcy i urzędnicy służby cywilnej nie mogą nigdy zapominać, że odległa i odgórnie sterowana Europa nigdy nie będzie wspierana przez szczebel sprawowania rządów, któremu obywatele ufają najbardziej: nasze regiony, miasta i wsie. Nadszedł czas, by nazwać tę Izbę nazwą, która odzwierciedla nasz mandat polityczny i nasze kompetencje prawne: Europejskie Zgromadzenie Regionów i Gmin.
Poseł do Parlamentu Europejskiego Guy Verhofstadt (BE/Renew Europe), który był jednym z trzech współprzewodniczących Konferencji, uczestniczył w debacie z członkami KR-u na sesji plenarnej. Powiedział on: Komitet Regionów i Parlament Europejski pracowały ręka w rękę podczas Konferencji w sprawie przyszłości Europy. Obecnie musimy zrobić to samo, jeśli chodzi o działania następcze: nie wybierać niczego, ale konsekwentnie wdrażać wszystkie konkluzje, w tym - powiedziałbym nawet - że należy zacząć od najtrudniejszych elementów, tych, w których Traktat wymaga aktualizacji, by Europa stała się bardziej konkretna, skuteczna i demokratyczna.
Inne kluczowe elementy rezolucji KR-u to:
- Poparcie dla propozycji Konferencji dotyczących uzupełnienia demokracji przedstawicielskiej poprzez zwiększenie udziału obywateli w demokracji europejskiej na wszystkich szczeblach: stały i ukierunkowany na konkretny obszar mechanizm dialogu z obywatelami, wspierany przez władze lokalne i regionalne, zapewniłby dwukierunkową komunikację i znaczącą interakcję między obywatelami a instytucjami UE, co doprowadziłoby do lepszego zrozumienia lokalnego i regionalnego wpływu polityki unijnej w całej UE. W ciągu ostatnich dwóch lat KR aranżował wraz z Fundacją Bertelsmanna zorganizowane dialogi obywatelskie i opracował dobrą praktykę, na podstawie której można by wdrożyć kolejną generację dialogów obywatelskich.
- Wezwanie do zwiększenia synergii międzyinstytucjonalnych i zaangażowania KR-u w prace Komisji Europejskiej, Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej ze względu na jego zdolność do zapewnienia odpowiedniej wiedzy i lepszego zrozumienia funkcjonowania UE w terenie;
- Poparcie dla propozycji Konferencji, zgodnie z którą, aktywna pomocniczość i wielopoziomowe sprawowanie rządów są kluczowymi zasadami i podstawowymi cechami funkcjonowania UE i demokratycznej rozliczalności, oraz apel o systematyczne stosowanie definicji pomocniczości wspólnie uzgodnionej przez wszystkie instytucje UE w celu sprecyzowania poziomu – europejskiego, krajowego, regionalnego lub lokalnego – na którym należy podejmować decyzje. Propozycje te powinny pomóc w wyjaśnieniu, że pomocniczość nie polega na uniemożliwieniu podejmowania działań na szczeblu europejskim, lecz na określeniu, który szczebel sprawowania rządów powinien odgrywać wiodącą rolę w skutecznym prawodawstwie.
- Poparcie dla propozycji Konferencji dotyczącej utworzenia systemu lokalnych radnych UE jako sposobu na zmniejszenie dystansu między instytucjami UE a obywatelami. W rzeczywistości KR uruchomił już Europejską sieć radnych szczebla regionalnego i lokalnego w maju 2021 r. i stworzy synergię z Komisją Europejską która zainicjowała w zeszłym tygodniu projekt „Budowanie Europy z udziałem radnych szczebla lokalnego”.
- Poparcie dla wniosku Konferencji, w którym proponuje się zmianę nazw instytucji UE w celu sprecyzowania ich funkcji i roli w unijnym procesie decyzyjnym dla obywateli. W tym celu Komitet proponuje zmianę własnej nazwy dla lepszego odzwierciedlenia odpowiedzialności politycznej i prawnej swoich członków, a także swojej roli jako europejskiego zgromadzenia regionów i gmin.
Kontakt:
Marie-Pierre Jouglain
tel.: +32 473 52 41 15
mariepierre.jouglain@cor.europa.eu