Wywiad z Markku Markkulą (FI/EPL), sprawozdawcą KR-u na temat misji UE
Markku Markkula (FI/EPL), radny miasta Espoo i przewodniczący regionu Helsinek, przygotowałopinięEuropejskiego Komitetu Regionów w sprawie misji europejskich. Opinia ta została przyjęta na sesji plenarnej KR-u w dniach 27–28 kwietnia. Markku Markkula wyjaśnia nam znaczeniemisji oraz wkład szczebla regionalnego i lokalnego w wysiłki UE na rzecz przyspieszenia transformacji ekologicznej i cyfrowej oraz postępów w dążeniu do neutralności klimatycznej.
1.Pod koniec kwietnia Komisja Europejska opublikowała wykaz stu miastuczestniczących w misji UE w zakresie neutralnych dla klimatu i inteligentnych miast. Co to oznacza dla tych miast?
Misja jest ogromną szansą. Szczególną jej cechą jest zobowiązanie się miast do osiągnięcia do 2030 r. neutralności pod względem emisji dwutlenku węgla i neutralności klimatycznej. Nie ma zatem chwili do stracenia! Jak stwierdziła przewodnicząca Komisji Ursula von der Leyen, tych sto wybranych miast będzie liderami i wzorem dla innych. W tym oraz w kolejnym roku Unia przeznaczy 360 mln EUR na nowe działania. Finansowanie ze środków UE będzie następnie pomnażane przez prywatne przedsiębiorstwa oraz gminne i krajowe źródła finansowania. W ten sposób fundusze publiczne i prywatne będą wykorzystywane jako multiplikatory działań. A teraz tych 100 pionierskich miast przestawiło się pewnie na tryb „cała naprzód!” ku bardziej ekologicznej i lepszej przyszłości dla całego świata. Ich wysiłki wyjdą na korzyść wszystkim pozostałym ośrodkom miejskim.
2.W sumie odbywa się pięć różnych misji. Czy może Pan je krótko przedstawić oraz opowiedzieć o ich znaczeniu?
Misje UE porównuje się z decyzją Johna F. Kennedy’ego, który w 1961 r. ogłosił, że w ciągu dziesięciu lat USA wyśle człowieka na Księżyc. To, co na początku wydawało się niemożliwe, udało się zrealizować, i to bez uszczerbku dla bezpieczeństwa i jakości. Każda z pięciu misji ma cele swoje jakościowe i ilościowe, które należy osiągnąć do 2030 r. Cztery z nich koncentrują się bezpośrednio na klimacie lub czystości gleby, powietrza i wody. Piąta misja jest również ściśle z nimi powiązana, chodzi w niej o problematykę zdrowia, a mianowicie choroby nowotworowe. Wraz z UE chcemy uzyskać rezultaty poprzez takie działania u źródła, które można by potem zastosować na całym świecie. UE jest zatem pionierem, który wspiera też innych.
3.Misje UE to zupełnie nowy instrument. Jaka jest ich wartość dodana w porównaniu z różnymi programami finansowymi UE?
O znaczeniu i zakresie misji świadczy już choćby to, że w proces informowania i konsultacji Komisji w tym zakresie zaangażowanych było dziesięcioro komisarzy. Misje są nowym i odpowiednim narzędziem, które pozwala skoncentrować zasoby na pilnych globalnych wyzwaniach. Wojna Putina przeciwko demokracji i wolności w Ukrainie i w całej Europie pokazała, że teraz musimy szybciej szukać rozwiązań i wykorzystać wspólne zasoby, by stawić czoła pilnym wyzwaniom. To jednak nie dzieje się po prostu poprzez same decyzje podejmowane w Brukseli lub przez państwa członkowskie. Potrzebne jest podejście oddolne – niezbędne są miasta, regiony, obywatelki i obywatele oraz przedsiębiorstwa.
4.Komitet Regionów przyjął Pana opinię 27 kwietnia. Jaki jest najważniejszy przekaz dla regionów i miast w związku z realizacją misji?
Ta niezwykle istotna opinia to efekt kompleksowego procesu, w którym jako sprawozdawca spotkałem się osobiście z szefami wszystkich pięciu misji i ich zespołami. Mogłem też zasięgnąć opinii ekspertów prezydencji francuskiej co do sposobu realizacji tych ambitnych celów. Teraz kluczowe jest przejrzyste informowanie o tym, co chcemy osiągnąć oraz jakie zasoby i finansowanie możemy wykorzystać. Takie pakiety środków są potrzebne zarówno na szczeblu unijnym, jak i lokalnym. Wszystko zasadza się na koordynacji: nie czas na indywidualne zrywy, gdzie każdy sobie rzepkę skrobie. Potrzeba nam konsekwencji i wspólnego podejścia oraz synergii, a także bardziej zdecydowanego korzystania z wiedzy fachowej i doświadczeń różnych podmiotów. Nasze hasło brzmi: „Uczmy się od innych i działajmy wspólne”.
Drugim istotnym aspektem opinii jest potrzeba znacznych dodatkowych zasobów i inwestycji w badania i rozwój. Zostaną one uruchomione dzięki partnerstwom publiczno-prywatnym. Obecnie dostępna jest około jedna trzecia technologii niezbędnych do tego, by na czas wdrożyć cele energetyczne i inne rozwiązania do 2030 r. Kolejna jedna trzecia technologii znajduje się w fazie eksperymentalnej i pilotażowej, zaś ostatnia jedna trzecia jest nadal przedmiotem badań podstawowych na uniwersytetach i w instytucjach badawczych. Pozostaje więc wiele do zrobienia. Potrzebujemy tej wiedzy na szczeblu lokalnym i tam też musimy ją wykorzystać. Dlatego bardzo ważne są tu gminy i miasta, a także ich partnerzy.
5.Dnia 25 kwietnia przedstawił Pan również swoją opinię na posiedzeniu platformy zainteresowanych stron na rzecz eliminacji zanieczyszczeń. Jak widzi Pan rolę misji w tym kontekście i ogólnie w osiąganiu celów klimatycznych UE?
Czuję się zaszczycony, że mogę uczestniczyć w obradach platformy jako drugi członek Europejskiego Komitetu Regionów. Platforma zainteresowanych stron na rzecz eliminacji zanieczyszczeń to wspólny projekt Komisji Europejskiej i KR-u, w którym uczestniczy około 30 europejskich sieci i wiodących organizacji działających w poszczególnych dziedzinach, w tym wszystkie kluczowe podmioty, które codziennie pracują na rzecz klimatu i zmniejszenia do zera zanieczyszczenia powietrza, wody i gleby. Działania te są prowadzone w ramach misji dzięki funduszom UE, a teraz powinniśmy określić, które z nich są priorytetowe. Weźmy przykład Finlandii: do tego rodzaju współpracy musimy jeszcze bardziej zaangażować tysiąc naukowczyń i naukowców z Instytutu Zasobów Naturalnych (LUKE). Chodzi tu o współpracę, którą miasta i regiony wraz z przedsiębiorstwami wdrażają w procesie decyzyjnym nie tylko w Finlandii, ale również w całej Unii i na świecie. Razem możemy zapewnić, że nowa wiedza i wyniki badań szybciej znajdą praktyczne zastosowanie. Moim zadaniem jest służenie naukowcom pomocą w tym zakresie. Również w tej dziedzinie platforma zainteresowanych stron na rzecz eliminacji zanieczyszczeń stwarza korzystne warunki, a misje są narzędziem wdrażania w praktyce.
6.Misje są również ściśle powiązane z transformacją cyfrową. Jak innowacje w tej dziedzinie mogą przyczynić się do realizacji celów UE i osiągnięcia neutralności klimatycznej?
Wszystkie działania misji muszą być powiązane z codziennym funkcjonowaniem gmin i miast oraz oczywiście z ich transformacją. Trzeba zdecydowanie, a nawet radykalnie zmienić dotychczasowe procesy, a cyfryzacja i sztuczna inteligencja odgrywają kluczową rolę w tym zakresie. Moim zdaniem najważniejsze kwestie to: kształtowanie przyszłości pod kątem konkretnych zjawisk, infrastruktura cyfrowa skupiająca się na skutecznej interoperacyjności, bezpieczeństwo cyfrowe, inicjatywa MyData i DigiMinä oraz gospodarka oparta na danych przyspieszająca zrównoważony rozwój. Wszystkie te obszary są niezbędne, aby wzmocnić centralną rolę człowieka w zrównoważonym rozwoju społecznym. Należy czerpać wiedzę i najlepsze praktyki z całego świata oraz dostosowywać je do lokalnych warunków u nas w Espoo i w innych miastach. Jest to ogromny proces uczenia się, w którym kluczowymi koncepcjami są pełne wykorzystanie potencjału wiedzy i technologii, a także uczenie się przez całe życie i innowacje. Koncepcje te należy wcielić w życie i to w taki sposób, którego do tej pory prawdopodobnie jeszcze wystarczająco nie doświadczyliśmy. Musimy również wyciągnąć wnioski z kryzysu związanego z COVID-19 i stworzyć nową normalność, w której na pierwszym planie na całym świecie znajdzie się wielowymiarowa współpraca intelektualna, fizyczna i wirtualna.
7.Proszę podać przykłady tego, jak misje UE w praktyce wspierają transformację ekologiczną i cyfrową? Jak mogą poprawić jakość życia obywatelek i obywateli, na przykład w Pana mieście Espoo?
Świetne jest przede wszystkim to, że w setce miast misji UE znalazło się Espoo i jeszcze pięć innych fińskich miast. Jeśli chodzi o Espoo, mogę wymienić choćby to, że w ciągu najbliższych trzech lat będziemy stopniowo wycofywać się z węgla. Wraz z operatorem sieci ciepłowniczej Fortum oraz z innymi przedsiębiorstwami uruchomiono ponad dziesięć dużych projektów inwestycyjnych służących odchodzeniu od węgla i lepszemu wykorzystaniu odnawialnych zasobów i źródeł energii. Kolejny przykład to wspólne poszukiwanie z Centrum Badań Technicznych VTT, uniwersytetami i uczelniami zawodowymi nowych rozwiązań, np. w zakresie urbanistyki. Projektowane są np. wioski miejskie z małymi domami w zwartej zabudowie, jako wzór i inspiracja dla całej Europy, jak można mieszkać, pracować i przemieszczać się w sposób zrównoważony. Przewodnicząca Komisji Ursula von der Leyen zaapelowała o takie właśnie przełomowe rozwiązania, które są potrzebne w każdym mieście. Rzecz w tym, by miasta ze sobą współpracowały, były bardziej niż dotychczas zaangażowane w kształtowanie polityki UE i stale śledziły, jak gdzie indziej wdraża się dobre rozwiązania.
Kontakt:
pressecdr@cor.europa.eu