Kliknij tutaj, aby uzyskać automatyczne tłumaczenie poniższego tekstu.
Lokalni przywódcy UE chcą, by szybsza, elastyczniejsza i lepiej zintegrowana polityka spójności znalazła się w centrum przyszłej Europy  

Dzięki polityce spójności, UE zainwestuje w latach 2014–2020 kwotę 454 mld EUR w zmniejszanie nierówności i wspieranie zrównoważonego wzrostu we wszystkich regionach we współpracy z krajowymi i lokalnymi podmiotami. W przyjętej 11 maja opinii przedstawiciele unijnych regionów i miast stwierdzają, że polityka spójności przyniosła wymierne efekty na przestrzeni dziesięcioleci i należy ją w przyszłości wzmocnić. Przy odpowiednim finansowaniu, większej elastyczności, prostszych procedurach i lepszym zintegrowaniu z innymi narzędziami inwestycyjnymi, polityka ta może przyspieszyć ożywienie gospodarek europejskich w sposób bardziej sprzyjający włączeniu społecznemu. Może także umożliwić Unii stawienie czoła nowym wyzwaniom, takim jak migracja, zmiana klimatu i odporność terytorialna.

 

Europejski Komitet Regionów (KR), jako pierwsza instytucja UE, przyjął oficjalne stanowisko w sprawie rozwijania polityki spójności, będącej główną strategią inwestycyjną dla UE-27, poprzez sporządzenie opinii w sprawie przyszłości polityki spójności po 2020 r., autorstwa Michaela Schneidera, sekretarza stanu kraju związkowego Saksonia-Anhalt i przewodniczącego Grupy EPL w KR-ze. Opinia powstała w oparciu o dane pochodzące z szeregu badań i konsultacji, a jej celem jest sformułowanie wskazówek politycznych odnośnie do przyszłych propozycji dotyczących budżetu UE na okres po 2020 r.

Opinia ta to także sukces polskiej delegacji w KR-e: prawie wszystkie polskie poprawki ws. przyszłości polityki spójności znalazły się w dokumencie końcowym. Poprawki dotyczyły m.in. regionów przejściowych, zapewnienia polityce spójności odpowiednich środków finansowych, stworzenia jednolitych zasad zarzadzania między Europejskim Funduszem Rozwoju Regionalnego a Europejskim Funduszem Społecznym czy większej elastyczności Regionalnych Programów Operacyjnych.

"Przyjmuję z zadowoleniem przyjęcie dokumentu Pana Scheidera, ta kluczowa opinia została przyjęta we właściwym czasie, aby wywrzeć wpływ na trwającą debatę na temat przyszłości polityki spójności. Dodatkowo cieszy mnie fakt, że polskie regiony aktywnie uczestniczyły w tym procesie, a nasze postulaty znalazły odzwierciedlenie w dokumencie. Jesteśmy przekonani, że przyszła polityka spójności musi dysponować wystarczającymi środkami, jej zasadnicza rola i podstawowe cele muszą zostać zachowane, a zasady zarządzania europejskimi funduszami strukturalnymi i inwestycyjnymi ujednolicone. Potrzebujemy silnej i skutecznej polityki spójności gwarantującej przezwyciężenie kryzysów" podkreślił Marszałek Województwa Wielkopolskiego Marek Woźniak.

Lokalni i regionalni przywódcy UE uważają, że przy kształtowaniu przyszłej polityki spójności należy mieć na względzie, że w ostatnim dziesięcioleciu – dzięki setkom tysięcy projektów wspieranych przez europejskie fundusze strukturalne i inwestycyjne (EFSI) – udało się stworzyć miejsca pracy, zmodernizować infrastrukturę, wzmocnić kapitał ludzki i poprawić jakości życia. Niemniej regiony i miasta są świadome tego, że polityka spójności może zostać podważona przez wpływ Brexitu na budżet UE i przez naciski polityczne zmierzające do tego, by wyznaczyć nowe priorytety, takie jak bezpieczeństwo, obronność, kontrole graniczne lub narzędzia inwestycyjne zarządzane centralnie przez unijne instytucje, na przykład Europejski Fundusz na rzecz Inwestycji Strategicznych (EFIS).

 

Komitet sprzeciwia się wszelkim przekierowaniom funduszy i domaga się, ażeby nawet po Brexicie, udział procentowy polityki spójności w budżecie UE pozostał bez zmian. Wzywa instytucje UE i państwa członkowskie do traktowania polityki spójności jako partycypacyjnego, demokratycznego i otwartego forum służącego ożywieniu europejskiego projektu. W czasach rosnącego populizmu i nacjonalizmu, polityka spójności może pomóc zmniejszyć dystans między instytucjami UE a obywatelami i urzeczywistnić unijną solidarność w każdym zakątku UE.

 

Według Komitetu, będącego unijnym zgromadzeniem przedstawicieli samorządów lokalnych i regionalnych, dzięki swemu wyjątkowemu podejściu polityka spójności może zmobilizować podmioty na szczeblu unijnym, krajowym i regionalnym do lepszego reagowania na potrzeby obywateli, a jednocześnie przyczynić się do rozwoju UE jako całości. Celów tych nie można osiągnąć jedynie przy pomocy krajowej polityki strukturalnej lub centralnie zarządzanych unijnych programów inwestycyjnych. Dlatego też, jak twierdzi Komitet, Europa potrzebuje teraz polityki spójności bardziej niż kiedykolwiek przedtem.

 

Lokalni i regionalni przedstawiciele wzywają UE, by celem poprawy skuteczności tej polityki zmniejszyć jej złożoność i rygorystyczność, które spowalniają jej wdrażanie. Zaznaczają też, że wobec braku odpowiedniego uproszczenia i elastyczności, nadmierne koszty administracyjne, w połączeniu z rosnącą niepewność prawną i finansową, mogą zniweczyć wpływ polityki spójności i jej wartość dodaną dla beneficjentów.

 

Propozycje Komitetu

W celu zachowania polityki spójności i jej ulepszenia regiony i miasta domagają się:

 

Odpowiedniego finansowania: należy dopilnować, by następny budżet UE (wieloletnie ramy finansowe) zapewnił odpowiednie środki finansowe, biorąc pod uwagę zwiększoną potrzebę uruchomienia inwestycji i podejmowania inicjatyw na szczeblu UE. Jeśli chodzi o znalezienie równowagi między inicjatywami finansowanymi z dotacji a inwestycjami opartymi na pożyczkach, Komitet sceptycznie podchodzi do idei zobowiązywania podmiotów, by jeszcze bardziej zwiększyły wykorzystywanie pożyczek i funduszy odnawialnych w ramach polityki spójności w następnym okresie programowania. Decyzje w sprawie wykorzystania instrumentów finansowych i dotacji powinny być podejmowane na miejscu przez władze lokalne i regionalne.

 

Podstawowej skonsolidowanej struktury: należy zachować obecną strukturę polityki spójności, z jej trzema kategoriami obszarów (regiony lepiej rozwinięte, regiony w okresie przejściowym i regiony słabiej rozwinięte). Regionalny produkt krajowy brutto (PKB), będący głównym wskaźnikiem, powinien zostać uzupełniony o zharmonizowane i spójne kryteria związane z rynkiem pracy i szczególnymi wyzwaniami (społecznymi, środowiskowymi, geograficznymi, naturalnymi lub demograficznymi).

 

Większej elastyczności: należy ograniczyć biurokrację w planowaniu i zarządzaniu europejskimi funduszami strukturalnymi i inwestycyjnymi. Koncentracja tematyczna powinna zostać zachowana, w celu zwiększenia wpływu w terenie, ale nie powinno to wykluczać wsparcia finansowego na projekty infrastrukturalne w obszarach priorytetowych. Powinna istnieć możliwość dostosowania przyszłych programów inwestycyjnych poprzez uproszczenie procedur, aby reagować na sytuacje kryzysowe i nieprzewidziane zdarzenia (takie jak intensywne przepływy uchodźców lub klęski żywiołowe).

 

Uproszczenia: Komitet wzywa do radykalnego uproszczenia procedur. System udostępniania europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych jest nadmiernie uregulowany i zbyt skomplikowany i cechuje się wygórowanymi wymogami w zakresie zarządzania i przesadną kontrolą. Wielu beneficjentów zaczyna myśleć, że otrzymanie wsparcia z europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych nie jest warte związanego z tym wysiłku. Programy objęte zarządzaniem dzielonym muszą zostać znacząco uproszczone począwszy od 2020 r. Nowe ramy prawne należy przedstawić przed rozpoczęciem nowego okresu programowania (tzn. najpóźniej w połowie 2019 r.). Należy unikać stosowania nowych norm z jakąkolwiek mocą wsteczną, uprościć wymogi w zakresie zarządzania i kontroli i pozwolić, by organy zarządzające wybierały programy wykonawcze na podstawie bądź prawa krajowego, bądź prawa unijnego.

 

Wspólnej strategii: KR wzywa do unikania powielania działań i do poprawy koordynacji poprzez opracowanie nowych wspólnych ram strategicznych obejmujących wszystkie strategie wzrostu gospodarczego i fundusze UE mające wpływ na rozwój regionalny, w tym europejskie fundusze strukturalne i inwestycyjne, instrument „Łącząc Europę”, programy LIFE i „Horyzont 2020”, EFIS oraz instrumenty pożyczkowe EBI. W szczególności europejskie fundusze strukturalne i inwestycyjne oraz EFIS mają różne role i zakres, lecz ze względu na to, że wzajemnie się uzupełniają, należy ułatwić ich integrację w celu uruchamiania inwestycji publicznych i prywatnych na cele strategiczne.

 

Rzeczywistego partnerstwa: regiony i miasta domagają się uwzględnienia kodeksu postępowania w zakresie partnerstwa w prawnie wiążących rozporządzeniach dotyczących europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych, aby zapewnić planowanie i zarządzanie tymi środkami w ramach prawdziwej współpracy między UE, władzami krajowymi, regionalnymi i lokalnymi.

 

Lepszego zarządzania gospodarczego: należy wzmocnić powiązanie między europejskimi funduszami strukturalnymi i inwestycyjnymi a koordynacją strategii gospodarczych państw członkowskich w ramach europejskiego semestru oraz zwrócić odpowiednią uwagę na wymiar terytorialny krajowych programów reform i zaleceń dla poszczególnych krajów. Z drugiej strony Komitet pragnie usunąć wszelką warunkowość, która grozi tym, że plany inwestycyjne miast i regionach staną się zakładnikami uchybień rządów krajowych.

 

Więcej informacji:

Badania KR-u w sprawie przyszłości polityki spójności

Oceny okresu programowania 2007–2013

Portal otwartych danych dotyczących polityki spójności UE

Wystąpienie przewodniczącego Markku Markkuli na temat posiedzenia Rady do Spraw Ogólnych w dniu 25 kwietnia poświęconego spójności

 

Kontakt:
Pierluigi Boda

tel: +32 2 282 2461

tel. kom. +32 473 85 17 43

pierluigi.boda@cor.europa.eu

Udostępnij :