Europejski Komitet Regionów stwierdził w zaleceniach przyjętych w dniu 16 maja, że Unia Europejska powinna zezwolić lokalnym społecznościom i rządom na odgrywanie większej roli w zakresie zdolności reagowania kryzysowego UE na klęski żywiołowe. Podkreślił również, że należy poświęcać jeszcze więcej uwagi zapobieganiu klęskom żywiołowym.
Unijne zgromadzenie polityków lokalnych i regionalnych stwierdziło również, że działania na szczeblu UE powinny koncentrować się raczej na koordynacji i wspieraniu działań państw członkowskich oraz ich władz lokalnych i regionalnych zamiast na centralizowaniu kompetencji na szczeblu UE. Podkreśliło przy tym, że działania społeczności lokalnej są często najszybszym i najefektywniejszym sposobem ograniczania szkód wywołanych klęską żywiołową.
Zalecenia w sprawie przeglądu Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności zostały sporządzone przez Adama Banaszaka (PL/EKR), wiceprzewodniczącego Sejmiku Województwa Kujawsko-Pomorskiego.
Adam Banaszak zauważył: „Klęski żywiołowe nie znają granic, a ich częstotliwość i intensywność wzrasta. Musimy zatem zwiększyć nasze wysiłki w zakresie koordynacji reagowania i działań zapobiegawczych. Obawiam się jednak, że UE nie koncentruje się w wystarczającym stopniu na działaniach zapobiegawczych i na reakcjach społeczności lokalnych. Nasza Infrastruktura musi być w stanie lepiej stawić czoła negatywnym skutkom klęsk żywiołowych. Zważywszy, że prawie wszystkimi pierwszymi reakcjami na klęski żywiołowe w Europie kieruje społeczność lokalna, musimy ściślej współpracować z lokalnymi grupami wolontariuszy.”
KR-u zauważył również w swojej opinii, że w wielu przypadkach władze lokalne i regionalne posiadają większą wiedzę na temat zagrożeń niż rząd krajowy lub Komisja Europejska.
Przemawiając na sesji plenarnej KR-u w dniu 16 maja, posłanka do Parlamentu Europejskiego Elisabetta Gardini (IT/EPL), sprawozdawczyni z ramienia PE, powiedziała: „Nadszedł czas, by UE okazała solidarność w praktyce. Musimy zauważyć fakt, że 90% obywateli domaga się większej ochrony ludności. Za pomocą nowego mechanizmu odpowiadamy na wezwanie naszych obywateli o większą solidarność, której towarzyszy maksymalna skuteczność i minimum biurokracji. Nie w teorii, ale w praktyce”.
Unijny mechanizm ochrony ludności, , którego obecne ramy prawne pochodzą ze stycznia 2014 r., ma dwa podstawowe cele. Po pierwsze, przyczynia się do wzmocnienia współpracy pomiędzy Unią a państwami uczestniczącymi. Po drugie, ma on na celu usprawnienie koordynacji w dziedzinie ochrony ludności, tak aby zwiększyć skuteczność systemów zapobiegania katastrofom naturalnym i spowodowanym przez człowieka, zapewniania gotowości na ich wystąpienie oraz reagowania na nie. Mechanizm ochrony ludności był powszechnie stosowany od momentu jego utworzenia w 2001 roku – w sumie 56 razy w 2016 r. i 2017 r., zarówno w UE, jak i poza nią – jednak wątpliwości co do jego zdolności do zapewnienia państwom członkowskim UE pomocy, jakiej potrzebują, lub udzielenia jej wystarczająco szybko, skłoniły Komisję Europejską do zaproponowania w listopadzie 2017 r. reformy tego mechanizmu.
Adam Banaszak przyjął z zadowoleniem wniosek Komisji, aby stworzyć na szczeblu europejskim rezerwę zdolności w zakresie ochrony ludności (rescEU), co świadczy o uznaniu, że niektóre klęski żywiołowe przerastają zdolności organów krajowych. Jednocześnie zwrócił uwagę na obawy niektórych władz lokalnych i regionalnych, że wniosek Komisji narusza zasadę pomocniczości. Aby rozwiać te obawy, KR stwierdził, że Komisja powinna rozważyć przeprowadzenie oceny skutków swojego wniosku.
Ponadto KR podkreślił, że chociaż działanie w przypadku klęski żywiołowej ma zasadnicze znaczenie, coraz większy nacisk należy kłaść na odporność na przyszłe klęski żywiołowe. Zauważył, że poprawa unijnego mechanizmu ochrony ludności powinna być postrzegana jako integralny element działań mających na celu przeciwdziałanie skutkom zmian klimatycznych. W szczególności zaapelował o większą synergię między Porozumieniem Burmistrzów w sprawie Klimatu i Energii a kampanią „Making Cities Resilient” (Zwiększenie odporności miast) prowadzoną przez Biuro ONZ ds. Zmniejszania Ryzyka Związanego z Klęskami Żywiołowymi.
W ostatnich latach wiele państw doświadczyło zmian klimatu oraz klęsk żywiołowych lub katastrof spowodowanych przez człowieka o charakterze społecznym, środowiskowym i gospodarczym. W samym tylko 2017 roku w wyniku klęsk żywiołowych w Europie zginęło 200 osób. Koszty gospodarcze są również znaczące: w 2016 r. na kontynencie europejskim odnotowano straty w wysokości prawie 10 mld EUR.
Więcej informacji na temat mechanizmu ochrony ludności
Kontakt:
Wioletta Wojewódzka
tel.: +32 2 282 2289
wioletta.wojewodzka@cor.europa.eu