Kryzys energetyczny spowodowany inwazją Putina na Ukrainę sprawił, że jeszcze istotniejsze staje się uniezależnianie się UE od ropy naftowej, gazu i węgla. Mając na uwadze obecną sytuację geopolityczną i jej wpływ na rynki energii, Europejski Komitet Regionów – zgromadzenie demokratycznie wybranych przywódców lokalnych i regionalnych UE – przyjął rezolucję w sprawie REPowerEU. Jest to przyczynek do strategii energetycznej Komisji Europejskiej, która ma na celu uniezależnienie się do 2030 r. od importu energii z Rosji. Przywódczynie i przywódcy szczebla lokalnego podkreślają, że obecne zagrożenia dla bezpieczeństwa energetycznego i dostaw energii w Europie nie mogą zniweczyć transformacji w kierunku neutralności klimatycznej.
Jeśli chodzi o obecny kryzys energetyczny, pierwszy wiceprzewodniczący Europejskiego Komitetu Regionów i poseł do parlamentu regionalnego Azorów Vasco Alves Cordeiro powiedział: W całej Unii Europejskiej odczuwalne są teraz skutki wojny w Ukrainie. Agresja Rosji odbija się najbardziej na gospodarstwach domowych i przedsiębiorstwach, zwłaszcza z powodu rosnących cen energii. Członkinie i członkowie Europejskiego Komitetu Regionów przekazali jasne przesłanie w tej sprawie. Istotne jest stopniowe wycofywanie się z importu ropy naftowej, gazu i węgla z Rosji. Nie można tego uczynić, pozostawiając obywateli w tyle ani też sprzeniewierzając się zobowiązaniom klimatycznym. Wojna i kryzys klimatyczny zmuszają nas do ponownego przemyślenia naszej przyszłości. Władze lokalne i regionalne odgrywają pierwszoplanową rolę w transformacji energetycznej i apelujemy o nową europejską strategię REPowerEU, aby wspierać lokalne planowanie bezpieczeństwa energetycznego i inwestycji w odnawialne źródła energii.
W przyjętej rezolucji w sprawie REPowerEU poparto możliwość interweniowania w ceny energii elektrycznej w celu zaradzenia wysokiej zmienności cen i złagodzenia wpływu na najsłabsze i małe przedsiębiorstwa oraz mikroprzedsiębiorstwa. Komitet proponuje, by rozdzielić gaz i energię elektryczną i zapewnić w ten sposób, że ceny gazu nie będą wpływały na ceny energii elektrycznej. Wzywa ponadto Komisję do przedłużenia stosowania ogólnej klauzuli wyjścia przewidzianej w pakcie stabilności i wzrostu co najmniej do końca 2023 r. Przywódcy lokalni ostrzegają, że suwerenności energetycznej UE nie uda się osiągnąć dopóty, dopóki w całej UE nie zostanie poprawiona i w pełni dokończona synchronizacja sieci gazowych, wodorowych i elektroenergetycznych oraz ich połączeń. Należy dokonać przeglądu zasad pomocy państwa, aby ożywić kluczowe inwestycje strategiczne w wodór odnawialny oraz infrastrukturę publiczną służącą do ładowania pojazdów elektrycznych.
Uzupełnieniem rezolucji w sprawie REPowerEU jest przyjęty przez Komitet pakiet opinii na temat bieżącego przeglądu pakietu energetycznego UE „Gotowi na 55” oraz wdrażania Europejskiego Zielonego Ładu na szczeblu lokalnym i regionalnym.
Jeśli chodzi o przegląd systemu handlu emisjami, Komitet wzywa państwa członkowskie do wyznaczenia minimalnego progu procentowego w wysokości co najmniej 20% dochodów ze sprzedaży uprawnień do emisji, którym zarządzałyby bezpośrednio władze lokalne i regionalne. Ten środek zaproponowano w opinii autorstwa Petera Kurza (DE/PES), burmistrza Mannheim, który powiedział: Reakcja na wojnę w Ukrainie nie może podważać skutecznych instrumentów transformacji, szczególnie systemu ustalania opłat za emisje CO2. Wręcz przeciwnie, utwierdzamy się jedynie w długotrwałym przekonaniu, że musimy odstąpić od paliw kopalnych. Trzeba dopilnować, by pakiet „Gotowi na 55” przynosił efekty dla miast i regionów, które muszą uczestniczyć w zmienionym systemie handlu emisjami oraz w tworzeniu mechanizmu dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2.Pakiet ten musi również chronić osoby i obszary znajdujące w trudnej sytuacji za pomocą Społecznego Funduszu Klimatycznego.W przyjętej opinii członkinie i członkowie ponawiają postulat objęcia wszystkich sektorów, w tym transportu i budownictwa, opłatami emisyjnymi.
Co się tyczy efektywności energetycznej, przywódcy lokalni i regionalni przedstawili szereg propozycji w opinii sporządzonej przez Rafała Trzaskowskiego (PL/EPL). Prezydent Warszawy stwierdził: Rosyjska wojna przeciwko Ukrainie i niedawne odcięcie dostaw gazu do niektórych państw członkowskich UE powinny nas jeszcze bardziej zdopingować do szybszego osiągnięcia ambitnych celów klimatycznych. Zasada „efektywność energetyczna przede wszystkim” ma kluczowe znaczenie dla strategicznej autonomii UE. Dlatego popieramy dążenie do corocznej renowacji 3% budynków sektora publicznego oraz do zmniejszenia zapotrzebowania sektora publicznego na energię o co najmniej 1,7%. Potrzebujemy jednak wsparcia finansowego i technicznego. Ponawiam apel o wyasygnowanie bezpośrednich funduszy dla miast i regionów na realizację projektów Zielonego Ładu. Ponieważ znacznie wzrosła liczba obywateli znajdujących się w trudnej sytuacji z powodu ubóstwa energetycznego i związanego z mobilnością, wzywamy Komisję Europejską, by ułatwiła tworzenie wraz z przemysłem konsorcjów publiczno-prywatnych zajmujących się renowacją budynków.
Oprócz tego miasta i regiony przyjęły opinię „Zmiana dyrektywy w sprawie odnawialnych źródeł energii zmyślą o realizacji nowych celów klimatycznych na 2030 r.”. Sprawozdawca Andries Gryffroy (BE/EA) powiedział: Choć popieramy przegląd dokonany w nowej dyrektywie, nadal brakuje dalszych zachęt do tworzenia społeczności energetycznych działających w zakresie energii odnawialnej. Aby zachęcać do kolektywnych produkcji i konsumpcji własnej energii pochodzącej z odnawialnych źródeł, musimy również nadal ułatwiać wydawanie zezwoleń, a także ograniczać przeszkody administracyjne i czynniki utrudniające dostęp do sieci. Produkcja energii ze źródeł odnawialnych na szczeblu lokalnym ma decydujące znaczenie dla zapewnienia niezależności energetycznej i wywiązania się z globalnych zobowiązań klimatycznych. Musimy zwiększyć inwestycje w odnawialne źródła energii i opracować więcej transgranicznych projektów w tym zakresie, aby zdywersyfikować dostawy energii w UE i stworzyć zintegrowany i zdekarbonizowany system energetyczny. Poseł do Parlamentu Flandrii wnosi, by Komisja Europejska szybko przedstawiła zapowiedzianą strategię UE na rzecz energii słonecznej i by w większym stopniu zachęcała do rozwoju rynków czystego wodoru.
Zapewnienie sprawiedliwej transformacji, która nikogo nie pozostawia w tyle, jest głównym celem propozycji Csaby Borboly’a (RO/EPL), sprawozdawcy opinii w sprawie sprawiedliwego społecznie wdrożenia Zielonego Ładu. Przewodniczący rady okręgu Harghita zadeklarował: Musimy wspierać osoby znajdujące się w trudnej sytuacji i zapewnić odstępstwa dla gospodarstw domowych, mikroprzedsiębiorstw i małych przedsiębiorstw dotkniętych ubóstwem energetycznym i związanym z mobilnością. Społeczny Fundusz Klimatyczny powinien być częścią funduszy strukturalnych i działać w ramach zarządzania dzielonego zgodnie z zasadami partnerstwa i wielopoziomowego sprawowania rządów. Miasta i regiony muszą aktywnie uczestniczyć w opracowywaniu krajowych planów społeczno-klimatycznych i powinny bezpośrednio zarządzać co najmniej 35% puli przeznaczonej na Społeczny Fundusz Klimatyczny.
Więcej informacji
Dnia 8 marca 2022 r., w związku z napaścią Rosji na Ukrainę, Komisja Europejska zaproponowała plan uniezależnienia Europy od rosyjskich paliw kopalnych, począwszy od gazu, znacznie szybciej niż w 2030 r. REPowerEU będzie zmierzać do dywersyfikacji dostaw gazu, szybszego wprowadzenia gazów odnawialnych oraz zastąpienia gazu w wytwarzaniu ciepła i energii elektrycznej, co przed końcem roku może zmniejszyć popyt na rosyjski gaz o dwie trzecie. Plan obejmuje szereg środków mających na celu reakcję na rosnące ceny energii w Europie oraz uzupełnienie zapasów gazu na kolejny sezon zimowy. Już od kilku miesięcy Europa boryka się ze wzrostem cen energii, lecz obecnie niepewność dostaw jeszcze bardziej pogłębia ten problem.
Europejski Komitet Regionów zobowiązuje się do wspierania miast i regionów w transformacji ku neutralności klimatycznej za pomocą „Zielonego Ładu w terenie”. „Zielony Ład w terenie” to sztandarowa inicjatywa Komitetu mająca uczynić miasta i regiony centralnym elementem tej przemiany. Obejmuje ona szereg postulatów działania, takich jak „Drzewa dla życia”, ankieta badająca poglądy miast i regionów na temat wyzwań i możliwości związanych z wdrażaniem Europejskiego Zielonego Ładu na szczeblu lokalnym oraz wezwanie do władz lokalnych i regionalnych o przedstawienie ich zobowiązań klimatycznych.
Kontakt:
David Crous
Tel. +32 (0)470 881 037
david.crous@cor.europa.eu