Zrównoważone i skuteczne zarządzanie rolnictwem i leśnictwem jest ważne dla zachowania i ochrony krajobrazu, utrzymania żywotności gospodarek wiejskich, przeciwdziałania wyludnianiu się, a tym samym zwalczania różnic w rozwoju. Przywódcy lokalni i regionalni wzywają Unię Europejską do wspierania MŚP i mikroprzedsiębiorstw na obszarach wiejskich, w szczególności poprzez uproszczone procedury dotyczące zasad pomocy państwa.
Dążeniom Unii Europejskiej do osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 r. oraz jej wysiłkom na rzecz ożywienia obszarów wiejskich przy utrzymaniu spójności jako podstawowej wartości UE musi towarzyszyć pewna elastyczność przepisów dotyczących pomocy państwa dla rolnictwa i przedsiębiorstw wiejskich. Jest to główne przesłanie Europejskiego Komitetu Regionów (KR-u) zawarte w opinii Przyszła pomoc państwa w UE w sektorze rolnictwa, leśnictwa i na obszarach wiejskich, sporządzonej przez Guida Milano (IT/PES), radnego gminy Olevano Romano, przyjętej na sesji plenarnej w dniach 27–28 kwietnia.
Po kryzysie spowodowanym pandemią wojna na Ukrainie hamuje ożywienie gospodarcze w Europie i zieloną transformację sektora rolnego. Nie możemy jednak pozwolić sobie na wycofanie się z walki ze zmianą klimatu i mówimy jasne „nie” tym, którzy wykorzystują konflikt do osłabienia Zielonego Ładu i strategii „Od pola do stołu”. Popieramy znaczenie inwestowania w transformację ekologiczną, ale jednocześnie apelujemy o to, by towarzyszyły temu odpowiednie środki wsparcia. Obejmują one przede wszystkim pomoc państwa dla sektorów rolnego, wiejskiego i leśnego, która musi stać się bardziej elastyczna i prostsza. W związku z tym wzywamy do ponownego zdefiniowania pojęcia małych i średnich przedsiębiorstw i stworzenia nowej definicji mikroprzedsiębiorstw specjalnie dla sektora rolnego. Jestem głęboko przekonany, że przedsiębiorstwa te trzeba wspierać, ponieważ są one najbardziej odpowiednie do przeprowadzenia transformacji ekologicznej – powiedział sprawozdawca.
Przywódcy lokalni i regionalni wzywają do wspierania gospodarstw rolnych na drodze do transformacji ekologicznej, zwłaszcza mniejszych przedsiębiorstw działających na rzecz ochrony krajobrazu, a także mikroprzedsiębiorstw, które nie byłyby w stanie samodzielnie poradzić sobie z transformacją. Członkowie KR-u podkreślają również, że należy zapewnić wystarczające wsparcie dla MŚP na obszarach wiejskich, niezależnie od tego, czy prowadzą działalność rolniczą czy nie.
Komisja Europejska musi przedstawić nowe wnioski dotyczące przyznawania pomocy państwa w rolnictwie, które będą miały zastosowanie od 1 stycznia 2023 r. KR podkreśla potrzebę rzeczywistego uproszczenia procedur administracyjnych dla władz lokalnych, gdy są one beneficjentami pomocy państwa lub gdy muszą radzić sobie z sytuacjami nadzwyczajnymi. Koszty uproszczone uznaje się obecnie za zgodne z zasadami pomocy państwa jedynie w kontekście pomocy współfinansowanej ze źródeł unijnych, jednak Komitet jest zdania, że nie ma żadnego uzasadnienia dla dalszego utrzymywania różnych metod obliczania kosztów kwalifikowalnych w zależności od źródła finansowania programu pomocy.
Obok rolnictwa także sektor leśny odgrywa kluczową rolę społeczno-gospodarczą w rozwoju regionalnym, w szczególności na obszarach najbardziej oddalonych, górskich i znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji. W odniesieniu do tego sektora przywódcy lokalni domagają się, aby wsparcie na rzecz infrastruktury nie było domyślnie uznawane za pomoc państwa w przypadku inwestycji nieprodukcyjnych. W odrębnej opinii przyjętej na sesji plenarnej, a przygotowanej przez regionalnego sekretarza ds. UE i stosunków zewnętrznych Walencji Joana Calabuiga Rulla (ES/PES), członkowie KR-u podkreślają pozytywny wkład produktów leśnych zarządzanych i przetwarzanych przemysłowo w zrównoważony sposób w wielu gospodarkach regionalnych.
W opinii w sprawie strategii leśnej UE 2030 zwrócono uwagę Komisji Europejskiej na potrzebę znalezienia równowagi między środowiskowymi, społecznymi i gospodarczymi aspektami zrównoważonej gospodarki leśnej oraz podkreślono znaczenie poszanowania i utrzymania różnorodności lasów dzięki praktykom z zakresu zrównoważonego gospodarowania.
Przywódcy lokalni podkreślają, że zrównoważona gospodarka leśna wymaga większego finansowania ze środków europejskich – przeznaczenia jasno określonych i realistycznych zasobów finansowych przy jednoczesnym uproszczeniu procesów administracyjnych.
Sprawozdawca Joan Calabuig Rull zauważył: Ustanowienie wspólnych ram i celów na szczeblu europejskim jest bardzo pozytywne, ale nie może oznaczać osłabienia pomocniczości w tej dziedzinie, biorąc pod uwagę różnorodność lasów w Europie oraz fakt, że 40% lasów jest zarządzanych przez władze lokalne i regionalne. UE, która posiada szeroki zakres kompetencji w tych kwestiach, powinna wspierać regiony i gminy, ponieważ ostatecznie to one będą realizować strategię europejską. Takie podejście jest niezbędne, aby osiągnąć zrównoważoną gospodarkę leśną ujmowaną w jej trzech wymiarach: społecznym, gospodarczym i środowiskowym.
Sektor leśny, rolnictwo i produkty związane z użytkowaniem gruntów, takie jak biomasa, produkty drewnopochodne i bioprodukty, w znacznym stopniu przyczyniają się do rozwoju gospodarczego i tworzenia miejsc pracy na obszarach wiejskich. Sektory użytkowania gruntów, zmiany użytkowania gruntów i leśnictwa (LULUCF) mają również kluczowe znaczenie dla polityki przeciwdziałania zmianie klimatu. Åsa Ågren Wikström (SE/EPL), członkini rady okręgu Västerbotten i sprawozdawczyni przyjętej opinii Przegląd rozporządzeń dotyczących LULUCF i wspólnego wysiłku redukcyjnego, stwierdziła: Musimy dostrzec pełen potencjał sektora leśnego w zakresie łagodzenia zmiany klimatu oraz rozwoju lokalnej i regionalnej biogospodarki. Sekwestracja dwutlenku węgla w lasach, wykorzystanie leśnych produktów i bioenergii może przyczynić się do zmniejszenia wpływu na klimat, a także do tworzenia nowych miejsc pracy. Zmiana klimatu jest problemem transgranicznym, którego nie można rozwiązać wyłącznie poprzez działania krajowe lub lokalne. Wszystkie sektory gospodarki muszą przyczyniać się do redukcji emisji dwutlenku węgla, a jednocześnie dbać zarówno o sprawiedliwość, jak i solidarność. Niezbędna transformacja musi opierać się na faktach i angażować władze lokalne i regionalne.
Dodatkowe informacje:
W maju 2021 r. Komisja Europejska opublikowała dokument roboczy służb Komisjipodsumowującywyniki ocenystosowania zasad pomocy państwa w sektorach rolnym i leśnym oraz na obszarach wiejskich. W ocenie stwierdzono, że konieczne mogą być pewne ukierunkowane zmiany w celu dostosowania przepisów do obecnych priorytetów UE, przyszłej wspólnej polityki rolnej (WPR) i Europejskiego Zielonego Ładu. Przyjęcie zmienionych przepisów zaplanowano na koniec 2022 r., tak by można było je stosować od 2023 r.
Parlament i Rada UE przyjęły rozporządzenia w sprawie nowej WPR, w szczególności rozporządzenie (UE) 2021/2115 ustanawiające przepisy dotyczące wsparcia planów strategicznych, z uwzględnieniem opinii KR-u w sprawie nowej wspólnej polityki rolnej.
W styczniu 2022 r. KR przyjął opinię Długoterminowa wizja dla obszarów wiejskich UE sporządzoną przez premiera Andaluzji Juana Moreno Bonillę.
KR przedstawił swoje zdanie na temat strategii na rzecz różnorodności biologicznej oraz strategii „Od pola do stołu” w opiniach Bioróżnorodne miasta i regiony w okresie po 2020 r. w kontekście 15. Konferencji Stron Konwencji Narodów Zjednoczonych o różnorodności biologicznej (CBD COP15) oraz unijnej strategii na rzecz bioróżnorodności 2030 oraz Od producenta do konsumenta (od pola do stołu) – wymiar lokalny i regionalny.
Lasy pokrywają coraz większy odsetek gruntów (obecnie 43%), głównie w regionach wyludnionych. Według danych za 2018 r. w UE sektor leśny (gospodarowanie i pozyskiwanie drewna, przetwórstwo przemysłowe drewna i papieru) oferował bezpośrednie zatrudnienie 2,1 mln osób, generując wartość dodaną brutto w wysokości 109,855 mld EUR. W 2018 r. w sektorach związanych z leśnictwem prowadziło działalność 397 tys. przedsiębiorstw, co stanowiło 15% przedsiębiorstw produkcyjnych. Ponadto 1,2 mln osób pracowało przy produkcji mebli drewnianych i drukowaniu papieru, co odpowiadało za wartość dodaną brutto w wysokości odpowiednio 25 i 31 mld EUR. Do tego należy dodać, że bioenergia, budownictwo drewniane i leśne pożytki niedrzewne zapewniały kolejne 4 mln miejsc pracy.
Zrównoważone praktyki rolnicze i odporne na zmianę klimatu strategie leśne, które szanują różnorodność biologiczną i przyczyniają się do przywrócenia jej w Europie, są kluczowymi elementami Europejskiego Zielonego Ładu – unijnej strategii wzrostu, które ma pozwolić na osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 r. Zielony Ład w terenie to sztandarowa inicjatywa Europejskiego Komitetu Regionów mająca uczynić miasta i regiony centralnym elementem transformacji UE w kierunku neutralności klimatycznej. Obejmuje ona szereg zaproszeń do działania, takich jak Drzewa dla życia, badanie mające na celu zebranie opinii miast i regionów na temat wyzwań i możliwości związanych z wdrażaniem Europejskiego Zielonego Ładu na szczeblu lokalnym oraz wezwanie skierowane do wszystkich władz lokalnych i regionalnych do podzielenia się swoimi zobowiązaniami w dziedzinie klimatu.
Kontakt:
Matteo Miglietta
tel. +32 (0)470 895 382
matteo.miglietta@cor.europa.eu
David Crous
tel. +32 (0)470 881 037
david.crous@cor.europa.eu