Podczas gdy szefowie państw i rządów UE spotykają się w Brukseli w celu dokonania przeglądu aktualnej sytuacji w zakresie odbudowy gospodarczej, wyniki nowego badania zleconego przez Europejski Komitet Regionów (KR) ujawniają brak zaangażowania władz lokalnych i regionalnych w przygotowanie i wdrażanie krajowych planów odbudowy i zwiększania odporności. Badanie zostało przedstawione na posiedzeniu Komisji Polityki Gospodarczej (ECON) KR-u . Członkowie Komisji ECON wyrazili również poważne zaniepokojenie faktem, że niewystarczająca uwaga poświęcana w planach różnicom terytorialnym oraz niedostateczna koordynacja z celami polityki spójności pociągają za sobą ryzyko powielania się funduszy.

Zgodnie z badaniem, w którym przeanalizowano osiem krajowych programów planów odbudowy i zwiększania odporności przedłożonych Komisji Europejskiej do końca maja, plany te przewidują bardzo ograniczone możliwości regionów w zakresie zapewnienia demokratycznego wkładu. Konsultacje z większością podmiotów regionalnych i lokalnych przeprowadzono wyłącznie w sposób formalny i jednostronny, a ich zadaniem będzie przede wszystkim administracyjna realizacja polityki inwestycyjnej. Ich pomysły rzadko były przenoszone do planów. Przyznanie miastom i regionom większej swobody politycznej w zakresie wykorzystania zasobów inwestycyjnych zwiększyłoby jednak poczucie odpowiedzialności społeczności lokalnych za politykę i pobudziłoby budowanie zdolności na szczeblu lokalnym. Brak zaangażowania władz lokalnych i regionalnych, które mają kluczowe znaczenie dla realizacji inwestycji i usług, a także dla wdrażania reform, może osłabić wpływ i skuteczność krajowych programów odbudowy i zwiększania odporności.

Michael Murphy (IE/EPL), przewodniczący Komisji ECON KR-u i członek rady hrabstwa Tipperary, stwierdził: Przedstawione dzisiaj badanie potwierdza to, co sugerowaliśmy w naszych wcześniejszych pracach: sytuacja w całej UE jest bardzo zróżnicowana, ale wiele państw członkowskich traktuje konsultacje z podmiotami regionalnymi i lokalnymi nie jako istotną wymianę, lecz raczej jako procesy jednostronne, czyli działania typu „odhaczanie pozycji na liście” . Bogactwo wiedzy i doświadczenia regionów i miast rzadko przekłada się na plany odbudowy, co oznacza straconą szansę i po prostu nie świadczy o dobrym zarządzaniu. Władze lokalne i regionalne mają kluczowe znaczenie dla realizacji inwestycji i usług publicznych, a także dla wdrażania reform, a próba odbudowy gospodarczej UE bez nich jest błędem.

Członkowie Komisji ECON wyrazili ubolewanie, że inwestycje zaproponowane w krajowych programach odbudowy i zwiększania odporności nie uwzględniają potencjalnych synergii między Instrumentem na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (RRF) a funduszami polityki spójności UE. Nakładanie się tych dwóch instrumentów finansowych mogłoby osłabić skuteczność polityki spójności. Poza Włochami i Belgią nie ma podziału terytorialnego zasobów. W badaniu stwierdzono również, że rola, jaką krajowe plany odbudowy i zwiększania odporności przewidują dla władz lokalnych i regionalnych w realizacji transformacji ekologicznej i cyfrowej, pozostaje niejasna i słabo zdefiniowana.

W świetle wyników badania członkowie Komisji ECON wezwali Komisję Europejską do przeprowadzenia dogłębnej oceny wszystkich krajowych programów odbudowy i zwiększania odporności, do położenia nacisku – wspólnie z Parlamentem Europejskim – na określenie roli władz lokalnych i regionalnych na pozostałych etapach krajowych planów, do utrzymania spójności jako podstawowej wartości oraz do zaangażowania regionów i miast UE w europejski semestr oraz w monitorowanie i ocenę planów.

Oprócz debaty na temat unijnego Funduszu Odbudowy Komisja ECON przyjęła projekt opinii Ochrona geograficznych oznaczeń przemysłowych i rzemieślniczych w Unii Europejskie j, w której wzywa się do stworzenia zharmonizowanych unijnych ram regulacyjnych dla tych oznaczeń, aby zastąpić mozaikę krajowych instrumentów prawnych, a tym samym chronić istotną część europejskiego dziedzictwa kulturowego, poprawić prawa konsumentów, zwiększyć dochody producentów i przyczynić się do rozwoju odnośnych regionów.

Martine Pinville (FR/PES), członkini rady regionalnej regionu Nowa Akwitania i sprawozdawczyni opinii, stwierdziła: Długoterminowy postulat KR-u dotyczący rozporządzenia w sprawie ochrony geograficznych oznaczeń przemysłowych i rzemieślniczych musi teraz zostać wprowadzony w życie . Dla konsumentów takie rozporządzenie byłoby gwarancją pochodzenia, jakości i autentyczności produktu. Dla rzemieślników lub przedsiębiorstw oznaczałoby zaś uznanie ich wiedzy fachowej i ochronę przed nieuczciwą konkurencją i podrabianiem towarów. Wreszcie w przypadku regionów chodzi o ochronę lokalnego dziedzictwa oraz utrzymanie wartości dodanej i niepodlegających delokalizacji miejsc pracy na ich terytorium.

Przyjęcie opinii przewidziane jest na sesję plenarną KR-u w październiku.

Posiedzenie Komisji ECON było również dla członków okazją do wymiany poglądów na temat dokumentów roboczych dotyczących opinii „Aktualizacja strategii przemysłowej 2020: w stronę silniejszego jednolitego rynku sprzyjającego odbudowie Europy” przedstawionej przez sprawozdawczynię Jeannette Baljeu (NL/Renew Europe) oraz opinii w sprawie lepszego stanowienia prawa, przedstawionej przez sprawozdawcę Komisji CIVEX Piera Maura Zanina (IT/EPL).

Ponadto Komisja ECON wyznaczyła Roba Jonkmana (NL/EKR) na sprawozdawcę opinii „Wdrażanie Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności” oraz zaleciła wyznaczenie Marka Weinmeistera (DE/EPL) na sprawozdawcę generalnego w sprawie „Europejska tożsamość cyfrowa”.

Kontekst:

Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności dysponuje środkami w wysokości 672,5 mld EUR (312,5 mld EUR w formie dotacji i 360 mld EUR w formie pożyczek), a jego celem jest wspieranie państw członkowskich w przeprowadzaniu reform i inwestowaniu we wspólne priorytety UE. Jest on największym instrumentem finansowym przewidzianym w Next Generation EU , który z kolei jest narzędziem odbudowy opiewającym na kwotę 750 mld EUR. Aby skorzystać ze wsparcia w ramach Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności, państwa członkowskie muszą przedstawić krajowe plany odbudowy i zwiększania odporności oraz wskazać w nich reformy i inwestycje kwalifikujące się do wsparcia. Do tej pory Komisja Europejska otrzymała 24 z 27 planów krajowych , z których 12 zatwierdziła.

Badanie „Władze lokalne i regionalne w krajowych planach odbudowy i zwiększania odporności”, zlecone przez KR, koncentruje się na ośmiu krajowych planach przedłożonych UE do końca maja 2021 r. (Belgia, Chorwacja, Francja, Niemcy, Włochy, Polska, Rumunia i Hiszpania). Pełen tekst analizy dostępny jest na tej stronie internetowej .

Już w ramach wspólnych konsultacji KR-u i CEMR przedstawionych w styczniu zwrócono uwagę, że wiele rządów UE wyklucza regiony i miasta z przygotowania planów odbudowy po pandemii COVID-19. Pełne wyniki konsultacji dostępne są na tej stronie internetowej .

Zgodnie z rozporządzeniem w sprawie Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (art. 18 ust. 4 lit. q) i jak niedawno przypomniano w rezolucji Parlamentu Europejskiego przyjętej zdecydowaną większością głosów, plany odbudowy i zwiększania odporności powinny być przygotowywane i „jeżeli to możliwe” realizowane po „procesie konsultacji, przeprowadzonych zgodnie z krajowymi uregulowaniami, z władzami lokalnymi i regionalnymi, partnerami społecznymi, organizacjami społeczeństwa obywatelskiego, organizacjami młodzieżowymi i innymi odpowiednimi zainteresowanymi stronami”. Państwa członkowskie będą musiały przedstawić podsumowanie procesu konsultacji, w którym należy szczegółowo określić „sposób odzwierciedlenia w planie odbudowy i zwiększania odporności wkładu zainteresowanych stron”.

Kontakt:

Maximilian v. Klenze

tel.: +32 2 282 2044

Maximilian.vonKlenze@cor.europa.eu

Matteo Miglietta

Tel. +32 470 895 382

Matteo.Miglietta@cor.europa.eu