Na wniosek Rady Unii Europejskiej zgromadzenie miast i regionów UE przyjęło opinię w sprawie wymogów środowiskowych i społecznej akceptacji transformacji ekologicznej. Europejski Komitet Regionów przychylił się do propozycji sprawozdawczyni Hanny Zdanowskiej (PL/EPL), prezydent Łodzi, która sugeruje szereg środków gospodarczych i społecznych w celu zapewnienia, aby Europejski Zielony Ład – unijna strategia zrównoważonego wzrostu gospodarczego mająca na celu osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 r. – opierał się na silnej akceptacji społecznej i nie pozostawiał w tyle obywateli, terytoriów czy przedsiębiorstw.
Prezydent Łodzi ipolska ambasadorka Porozumienia BurmistrzówHanna Zdanowska(PL/EPL) powiedziała: Sukces transformacji ekologicznej w Europie zależy od tego, jak szybko i kompleksowo zostaną zapewnione na poziomie unijnym i krajowym właściwe warunki dla realizacji zielonych zmian przez szczebel lokalny i regionalny. W opinii wskazujemy najistotniejsze postulaty. Poczynając od konieczności zapewnienia bezpośredniego dostępu do funduszy unijnych na realizację projektów w ramach Zielonego Ładu, po dywersyfikację i uniezależnienie Europy od źródeł energii z Rosji. Musimy działać na rzecz efektywności energetycznej w ramach Fali Renowacji oraz jak najszybszego rozwoju energii ze źródeł odnawialnych. Za chwilę staniemy przed wielkim wyzwaniem, jakim będzie zapewnienie wszystkim Europejczykom dostępu do ciepła i energii, także tym mniej zamożnym. Transformacja ekologiczna UE musi opierać się na silnej akceptacji społecznej i nie pozostawiać w tyle żadnego obywatela, terytorium ani biznesu.
Komitet zwraca uwagę na nadmierną centralizację unijnych funduszy i wzywa do przeglądu przepisów dotyczących dostępu do zasobów. Członkinie i członkowie podkreślają, że fundusze są programowane na szczeblu krajowym – dotyczy to np. polityki spójności UE, Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności, Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji, funduszu modernizacyjnego, a także funduszy bezpośrednio kierowanych na szczebel lokalny i regionalny, takich jak LIFE i instrument „Łącząc Europę”.
Aby przyspieszyć transformację ekologiczną i falę renowacji, KR wzywa Komisję Europejską do przyznania funduszy na realizację projektów w dziedzinie Zielonego Ładu bezpośrednio władzom lokalnym i regionalnym. Ponadto apeluje do państw członkowskich o przekierowanie niewykorzystanych środków z Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększenia Odporności na wsparcie lokalnego planowania bezpieczeństwa energetycznego i inwestycji w odnawialne źródła energii oraz efektywność energetyczną. Komitet wzywa Komisję Europejską do dokonania przeglądu zasad finansowania usług komunalnych, do zmniejszenia obciążeń związanych z kosztami działań w zakresie efektywności energetycznej i energii ze źródeł odnawialnych oraz do zmniejszenia i uproszczenia barier regulacyjnych dla nowych technologii i modeli biznesowych.
Aby zwiększyć akceptację społeczną, Komitet proponuje szereg środków, w tym szersze wykorzystanie zarządzania partycypacyjnego – na przykład poprzez budżety partycypacyjne i dialogi lokalne – oraz wsparcie finansowe stałych mechanizmów konsultacji, takich jak lokalne szczyty klimatyczne. Proponuje również intensyfikację działań istniejących sieci, takich jak ambasadorzy Porozumienia Burmistrzów i Pakt na rzecz Klimatu, oraz wzywa Komisję Europejską i państwa członkowskie do finansowania kampanii uświadamiających w celu zwiększenia oszczędności energii.
Komitet wnosi, by Społeczny Fundusz Klimatyczny został ustanowiony w ramach systemu zarządzania dzielonego zgodnego z zasadami partnerstwa i wielopoziomowego sprawowania rządów. Współpraca między miastami ma kluczowe znaczenie dla wspierania rozpowszechniania się działań w dziedzinie klimatu na całą UE. Komitet wzywa Komisję Europejską do rozważenia możliwości utworzenia hubów ds. klimatu jako punktów informacyjnych oraz powołania specjalnych instrumentów pomocy technicznej i wymiany informacji na szczeblu lokalnym, w tym organizacji wizyt studyjnych.
Przywódcy lokalni i regionalni wzywają Komisję Europejską i państwa członkowskie do zmniejszenia barier w tworzeniu lokalnych społeczności działających w zakresie energii ze źródeł odnawialnych, co jest kluczowym środkiem budowania suwerenności energetycznej UE i eliminowania zależności od rosyjskich paliw kopalnych. Miasta i regiony domagają się również nowych środków na rzecz rozwoju gospodarki społecznej, w tym dostosowanych ram podatkowych oraz specjalnych zasad udzielania zamówień publicznych i pomocy państwa.
Lokalni przywódcy wzywają do stymulowania zrównoważonej produkcji za pomocą rozszerzonej odpowiedzialności producenta za coraz większą liczbę produktów i opowiadają się za modernizacją dyrektywy w sprawie emisji przemysłowych. Członkinie i członkowie zgadzają się co do tego, że należy opracowywać więcej transgranicznych projektów i infrastruktury w dziedzinie zrównoważonej energii. KR wzywa do przyjęcia dodatkowych przepisów w celu zapewnienia, aby zasady gospodarki o obiegu zamkniętym obejmowały wszystkie produkty i towary na rynku UE.
Komitet broni podejścia „Jedno zdrowie”, opowiadając się za ochroną przyrody i przywróceniem różnorodności biologicznej, siedlisk i ekosystemów w celu ochrony zdrowia obywateli. Podejście „Jedno zdrowie” jest kluczowym filarem unijnej platformy zainteresowanych stron na rzecz eliminacji zanieczyszczeń.
Kontekst:
Władze lokalne i regionalne głównymi aktorami transformacji ekologicznej.Komitet przypomina, że władze lokalne i regionalne wdrażają 70% całego prawodawstwa unijnego, 70% środków na rzecz łagodzenia zmiany klimatu, 90% strategii na rzecz przystosowania się do zmiany klimatu i 65% celów zrównoważonego rozwoju oraz realizują jedną trzecią wydatków publicznych i dwie trzecie inwestycji publicznych.
Dzięki Zielonemu Ładowi w terenie KR zobowiązuje się do wspierania miast i regionów we wdrażaniu Europejskiego Zielonego Ładu.
Władze lokalne i regionalne proszone są o przedstawienie informacji zwrotnych na temat swoich doświadczeń w zakresie wdrażania Zielonego Ładu w tej ankiecie internetowej oraz o podzielenie się tutaj swoimi zobowiązaniami w dziedzinie klimatu.
Kontakt:
David Crous
tel. + 32 470 881 037
david.crous@cor.europa.eu