Isolde Ries, pierwsza wiceprzewodnicząca parlamentu kraju związkowego Saara,
odpowiedziała na pięć pytań do jej opinii w sprawie planu działania na rzecz surowców krytycznych, która ma zostać przyjęta 17 marca na sesji plenarnej Komitetu Regionów.
We wrześniu 2020 r. Komisja Europejska przedstawiła plan działania w sprawie surowców krytycznych , który jest tematem opinii Isolde Ries . Komisja uważa surowce za kluczowe, jeżeli mają one decydujące znaczenie gospodarcze, ale nie można zapewnić ich wydobycia w UE, a zatem muszą być w większości przywożone. Zarazem Unia jest silnie uzależniona od importu z innych krajów zwłaszcza tych surowców, które są ważne dla rozwoju cyfryzacji i przyszłościowych technologii. Zgodnie z opinią w sprawie planu działania na rzecz surowców krytycznych , aby utrzymać europejskie zasoby surowców krytycznych, władze lokalne i regionalne powinny również odgrywać decydującą rolę w zwiększaniu wydobycia surowców w UE i w lepszym ich recyklingu.
Pani opinia koncentruje się na zabezpieczeniu przyszłych zasobów surowców krytycznych w Unii Europejskiej. Jakie konkretne środki powinna podjąć UE, aby chronić łańcuchy dostaw tych surowców i zwiększyć niezależność od państw trzecich?
Z punktu widzenia polityki gospodarczej dobrze, że Komitet Regionów zajął się komunikatem Komisji w sprawie odporności surowców krytycznych opublikowanym na początku września ubiegłego roku. Nowoczesne gospodarki o długich łańcuchach wartości nie mogą funkcjonować w perspektywie długoterminowej bez bezpiecznych, konkurencyjnych i przyjaznych dla środowiska dostaw surowców. Musimy zmniejszyć zależność UE od surowców krytycznych poprzez bardziej efektywne wykorzystanie zasobów, zrównoważone produkty i innowacje. Wydobycie surowców w obrębie Unii powinno być wspierane politycznie i finansowo, a przywóz surowców z państw trzecich – zdywersyfikowany. Należy zapewnić normy środowiskowe i społeczne oraz identyfikowalność łańcuchów dostaw i dystrybucji poprzez odpowiednie zapisy w umowach międzynarodowych. Z zadowoleniem przyjmuję również utworzenie przez Komisję Europejską europejskiego sojuszu na rzecz surowców z udziałem przedstawicieli przemysłu, środowisk naukowych, państw członkowskich i społeczeństwa obywatelskiego. Inicjatywa ta może wnieść cenny wkład w promowanie wiedzy technicznej, innowacji i inwestycji.
W jaki sposób Unia Europejska może przyczynić się do zwiększenia odpowiedzialności w łańcuchach dostaw surowców i do lepszego wykorzystania surowców?
Niewątpliwie występują niedociągnięcia w łańcuchach dostaw towarów. Aby uniknąć zakłóceń w produkcji i dostawach, potrzebujemy podejścia strategicznego, np. odpowiedniego magazynowania. Konieczne są również alternatywne źródła dostaw oraz ściślejsze partnerstwa między zainteresowanymi stronami gospodarowania kluczowymi surowcami. Współpraca z partnerami musi jednak również obejmować odpowiedzialne pozyskiwanie. Duża koncentracja podaży w krajach o niższych standardach społecznych i środowiskowych nie tylko stanowi ryzyko dla bezpieczeństwa dostaw, lecz także może zaostrzyć problemy społeczne i środowiskowe. W pierwszej kolejności należy zatem dążyć do zawarcia na szczeblu WTO umów międzynarodowych mających na celu zapewnienie wysokiego poziomu przejrzystości łańcuchów dostaw i dystrybucji. Dlatego należy jak najszybciej rozpocząć negocjacje zmierzające do systematycznej poprawy tych norm.
Jak można zwiększyć efektywność wykorzystania surowców i usprawnić gospodarkę o obiegu zamkniętym w procesach produkcyjnych?
Poprawa efektywności wykorzystania surowców i późniejszych procesów produkcyjnych ma oczywiście duże znaczenie, ponieważ tu najlepiej można pogodzić cele w zakresie konkurencyjności i zrównoważenia środowiskowego. W Europie pod pojęciem „odpady” często kryją się cenne zasoby i surowce krytyczne. Materiały pochodzące z recyklingu powinny zatem być wykorzystywane w znacznie większym stopniu, aby ograniczać wykorzystanie surowców pierwotnych i krytycznych. Wymóg ten dotyczy zarówno producentów, dystrybutorów, jak i konsumentów.
Jaką rolę mogą odegrać miasta i regiony, w szczególności europejskie regiony górnicze, w zwiększaniu wydobycia surowców w UE?
Władze lokalne i regionalne odgrywają kluczową rolę w planie działania Komisji Europejskiej na rzecz surowców. Mają one na przykład uprawnienia w zakresie licencjonowania i nadzoru w odniesieniu do projektów związanych z surowcami i przemysłem. Efekty w postaci wartości dodanej i zatrudnienia związanego z wydobyciem surowców widać bezpośrednio na miejscu. To samo odnosi się zresztą do projektów badawczo-rozwojowych.
Ponieważ jestem polityczką z Saary, regionu, w którym tradycyjnie mocno zakorzenione jest górnictwo, szczególne znaczenie mają dla mnie następujące aspekty: To właśnie byłe i nadal aktywne regiony górnicze dysponują wiedzą fachową niezbędną do wydobywania surowców i warto z tego czerpać także w przyszłości. Z pewnością nie jest łatwo wznowić odkrywkowe i podziemne wydobycie surowców, ponieważ działalność taka budzi sprzeciw wśród miejscowej ludności. Trzeba zatem zwiększyć akceptację społeczną poprzez edukację i informowanie. Należy w miarę możliwości unikać niekorzystnego wpływu na środowisko lub minimalizować go.
Jakie wnioski można wyciągnąć z pandemii COVID-19 i z miesięcy zamknięcia, które ujawniły podatność niektórych kluczowych gałęzi przemysłu na ryzyko?
Kryzys związany z COVID-19 pokazał, że Europa jest w wysokim stopniu zależna od pozaunijnych dostawców surowców krytycznych i że zakłócenia w dostawach mogą mieć negatywny wpływ na przemysłowe łańcuchy wartości i inne sektory. Surowce krytyczne są potrzebne w wielu kluczowych sektorach przemysłu europejskiego, takich jak branża motoryzacyjna, stalowa, lotnicza i kosmonautyczna, informatyczna, a także w sektorach związanych ze zdrowiem i energią odnawialną. Przyszłościowe produkty i technologie, takie jak elektromobilność, cyfryzacja, przemysł 4.0 i transformacja energetyczna, kształtują i zwiększają popyt na surowce. Musimy mieć świadomość, że Zielony Ład UE nie będzie możliwy bez tych surowców.
Kontekst
We wrześniu 2020 r. Komisja Europejska ogłosiła plan działania w sprawie surowców krytycznych . Od 2020 r. 30 surowców zostało zaklasyfikowanych jako surowce krytyczne, w tym kilka, które stają się coraz ważniejsze w sektorze energetycznym, np. lit i kobalt. Jeszcze w 2011 r. tych surowców było zaledwie 14. Wykaz i dalsze informacje na ten temat można znaleźć tutaj .
Ponadto w zeszłym roku Komisja Europejska utworzyła europejski sojusz na rzecz surowców , którego celem jest połączenie interesów przemysłu, państw członkowskich i społeczeństwa obywatelskiego w celu zmniejszenia zależności Europy od importu surowców krytycznych z państw trzecich.
Kontakt:
Tobias Kolonko
tel.: +32 2 282 2003
tobias.kolonko@ext.cor.europa.eu