Chociaż Europejski Komitet Regionów (KR) z zadowoleniem przyjmuje oczekiwany wzrost finansowania programu „Horyzont Europa” – programu ramowego w zakresie badań naukowych i innowacji w kolejnym długoterminowym budżecie UE – to potwierdza w nowej opinii, że polityka spójności UE musi spełniać swoją rolę we wspieraniu infrastruktury badawczej we wszystkich regionach UE. Miasta i regiony podkreślają również znaczenie tworzenia europejskich sieci regionalnych ekosystemów i ośrodków innowacji.
W opinii sporządzonej przez Eamona Dooleya (IE/Renew Europe), członka rady hrabstwa Offaly, wskazuje się, że infrastruktura badawcza ma kluczowe znaczenie dla rozwoju regionalnego i konkurencyjności: od dostarczania wyników naukowych po oddziaływanie na ekosystemy edukacyjne, a także w stawianiu czoła globalnym wyzwaniom związanym z klimatem i środowiskiem.
Udział finansowania badań przez sektor instytucji rządowych i samorządowych w UE utrzymuje się jednak na tym samym poziomie i wynosi niewiele ponad 2 %. Występuje ponadto nierównowaga na szczeblu regionalnym: tylko 31 z 281 regionów NUTS 2 poinformowało o inwestycjach w badania i rozwój przekraczających unijny cel 3% w 2015 r. Istnieją wyraźne klastry intensywnie korzystające z badań, zlokalizowane głównie w Europie Północnej i Zachodniej, podczas gdy inne regiony pozostają w tyle, jak pokazuje opublikowany przez Komisję Europejską ranking innowacyjności regionów na 2019 r .
„Istnieje ryzyko rosnących nierówności między miastami i regionami, które korzystają ze zwiększonego finansowania badań naukowych i innowacji w ramach programu «Horyzont Europa», a pozostałymi miastami i regionami, które poniosą konsekwencje prawdopodobnego zmniejszenia budżetów na politykę spójności. Dotyczy to w szczególności nowych państw członkowskich, które były głównymi odbiorcami funduszy strukturalnych i inwestycyjnych, podczas gdy większość finansowania w ramach programu «Horyzont Europa» koncentruje się w regionach osiągających najlepsze wyniki” – podkreślił sprawozdawca Eamon Dooley.
W swojej opinii wskazał, że konieczne są specjalne modele finansowania na wszystkich etapach cyklu życia badań naukowych i innowacji, aby wyeliminować luki w finansowaniu w przypadku niewystarczających środków ze źródeł europejskich, krajowych lub innych. Mogłoby to obejmować bardziej kreatywne wykorzystanie pieniędzy z funduszy strukturalnych, programu „Horyzont Europa” i pożyczek Europejskiego Banku Inwestycyjnego, jak również programów Erasmus, „Cyfrowa Europa”, COSME, instrumentu „Łącząc Europę”, LIFE i innych instrumentów, ewentualnie w ramach modelu współfinansowania z krajowymi funduszami badawczymi.
Mimo że w 2000 r. stworzono podstawy europejskiej przestrzeni badawczej (EPB) , w opinii wyraża się zaniepokojenie w związku z różnymi niedociągnięciami w ramach EPB w odniesieniu do infrastruktury badawczej, które zmniejszają wynikające z niej potencjalne korzyści i wydajność.
„W celu rozwiązania wielkich wyzwań, takich jak zmiana klimatu” – stwierdził Eamon Dooley – „infrastruktura badawcza musi być w stanie integrować się z infrastrukturą sąsiednich regionów, a tym samym prowadzić do większej wymiany wiedzy i przyczyniać się do badań interdyscyplinarnych. Polityka w zakresie badań naukowych i innowacji musi być powiązana z opracowywaniem i wdrażaniem strategii inteligentnej specjalizacji, które uosabiają innowacyjne podejścia do pobudzania wzrostu gospodarczego, do tworzenia miejsc pracy w oparciu o określone potrzeby regionalne i do angażowania regionów w działania dotyczące badań naukowych i innowacji oraz do łączenia ich ze sobą przy tych działaniach”.
Opinia Eamona Dooleya „Infrastruktura badawcza – przyszłość europejskiej przestrzeni badawczej (ERA) z perspektywy regionalnej i transgranicznej” ma zostać przyjęta w dniu 9 października na sesji plenarnej KR-u, na której przewidziano również debatę z obecnym komisarzem UE ds. budżetu Güntherem Oettingerem .
Kontakt:
Lauri Ouvinen
Tel. +32 22822063
lauri.ouvinen@cor.europa.eu