Przywódcy lokalni i regionalni są gotowi promować inicjatywy obywatelskie
o oddziaływaniu terytorialnym
W 142. sesji plenarnej KR-u po raz pierwszy udział wzięli przedstawiciele dwóch europejskich inicjatyw obywatelskich, zaproszeni przez przywódców lokalnych i regionalnych. W posiedzeniu uczestniczyli również wiceprzewodniczący Parlamentu Europejskiego ds. demokracji europejskiej i europejskich inicjatyw obywatelskich Pedro Silva Pereira oraz nowo wybrana przewodnicząca Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego Christa Schweng. Dzięki tej inicjatywie KR rozpoczyna debatę nad demokracją w kontekście konferencji w sprawie przyszłości Europy i pokazuje swoje zaangażowanie we wspieranie tych europejskich inicjatyw obywatelskich, które wchodzą w zakres jego kompetencji politycznych i mają znaczenie polityczne dla władz lokalnych i regionalnych. Europejskie inicjatywy obywatelskie (ECI) ułatwiają i wzmacniają priorytet polityczny KR-u, jakim jest przybliżenie Europy obywatelom, a KR jako przedstawiciel szczebla sprawowania rządów, który jest najbliżej obywateli, jest zasadniczym partnerem w ich promowaniu. Niepodjęcie przez Komisję Europejską należytych działań legislacyjnych w odpowiedzi na ECI nie tylko budzi frustrację milionów obywateli, ale może wywołać falę niechęci wobec instytucji europejskich.
Europejska inicjatywa obywatelska powstała w 2011 r. Jest to unijny instrument demokracji uczestniczącej, który umożliwia obywatelom zwrócenie się do Komisji Europejskiej o przedłożenie wniosku dotyczącego aktu prawnego wdrażającego traktaty UE. Zgodnie ze sprawozdaniem OECD z 2020 r. dotyczącym zainteresowania demokracją deliberatywną w całej UE w ciągu ostatnich 40 lat częściej stosowano procesy deliberatywne na szczeblu lokalnym (52%) i regionalnym (30%). Władze lokalne i regionalne są zatem naturalnymi partnerami w promowaniu europejskich inicjatyw obywatelskich o oddziaływaniu terytorialnym. Można to robić na trzy sposoby. Po pierwsze, członkowie KR-u mogą wspólnie zdecydować o wspieraniu celu konkretnej europejskiej inicjatywy obywatelskiej w formie opinii z inicjatywy własnej lub rezolucji. Po drugie, kwestia ta może zostać poruszona przez jednego członka KR-u podczas stałej debaty plenarnej na temat kwestii lokalnych i regionalnych w całej UE. Po trzecie europejskie inicjatywy obywatelskie mogłyby zostać włączone do CitizEN – sieci na rzecz zaangażowania obywateli w sprawy unijne, która jest pionierskim narzędziem opracowanym przez KR z myślą o konferencji w sprawie przyszłości Europy.
Pierwszy wiceprzewodniczący KR-u Vasco Cordeiro stwierdził: Europejskie inicjatywy obywatelskie mogłyby znacząco przyczynić się do poprawy demokracji w UE. Zawsze musimy stać na straży demokracji, lepszego stanowienia prawa i zasady aktywnej pomocniczości. Jeżeli inicjatywa obywatelska nie otrzyma odpowiedniego wsparcia, może ponieść fiasko, a to doprowadzi do dalszej frustracji wśród obywateli i podważy ich zaufanie do UE. Te rozważania nie mogą być jedynie na poziomie abstrakcji, ale powinny przekształcić się w debatę polityczną na konferencji w sprawie przyszłości Europy, aby znaleźć nowe sposoby wzmocnienia demokratycznych podstaw UE .
Pedro Silva Pereira , wiceprzewodniczący Parlamentu Europejskiego odpowiedzialny za demokrację europejską i europejską inicjatywę obywatelską, stwierdził: Europejska inicjatywa obywatelska jest ważnym instrumentem promowania uczestnictwa Europy w procesie legislacyjnym Unii. Proces ten, wprowadzony traktatem lizbońskim, był przedmiotem kilku zmian mających na celu ułatwienie dostępu, a także zapewnienie większej przejrzystości w procesie decyzyjnym UE. W czasach, gdy pragniemy zainicjować pogłębioną dyskusję na temat przyszłości Europy, europejska inicjatywa obywatelska może być przykładem dalszego poszerzenia interakcji między obywatelami i instytucjami UE, w szczególności z Parlamentem Europejskim, oraz sposobów wzmocnienia mechanizmów demokracji uczestniczącej. Inicjatywa Komitetu Regionów pojawia się w najbardziej odpowiednim momencie i dowodzi, że podmioty regionalne są mocno zaangażowane w ciągły proces ulepszania demokracji europejskiej.
Christa Schweng , przewodnicząca Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego, oświadczyła: Musimy umieścić ludzi w centrum polityki UE, zarówno za pośrednictwem organizacji społeczeństwa obywatelskiego reprezentowanych w naszym Komitecie, jak i poprzez takie instrumenty jak europejska inicjatywa obywatelska. EKES na szczeblu UE i jego członkinie i członkowie w swoich krajach będą nadal promować europejską inicjatywę obywatelską, tak aby instrument ten był obywatelom lepiej znany, a tym samym i lepiej przez nich wykorzystywany. Chcemy dbać o zaangażowanie obywateli i zwiększać je, ponieważ UE powinna być jak najbliższa swoim obywatelom i zasługiwać na ich zaufanie. Nasze komitety odgrywają ważną rolę jako pośrednicy na szczeblu UE, ale także na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym.
Inicjatywa Minority Safepack - milion podpisów za różnorodnością w Europie została przedstawiona przez jednego z organizatorów i byłego przewodniczącego KR-u Karla-Heinza Lambertza i wzywa UE do poprawy ochrony osób należących do mniejszości narodowych i językowych oraz do wzmocnienia różnorodności kulturowej i językowej w Unii. Jest to jedna z siedmiu europejskich inicjatyw obywatelskich, które uzyskały wystarczającą liczbę podpisów, zakończyły wszystkie etapy procedury i zostały pomyślnie przedłożone Komisji.
Wyborcy bez granic, pełne prawa polityczne dla obywateli UE to jedna z 14 trwających obecnie europejskich inicjatyw obywatelskich (tj. otwartych inicjatyw, w sprawie których zbierane są podpisy). Została ona przedstawiona przez Beniamina Brunatiego. Jej autorzy domagają się, aby przeprowadzono reformy w celu wzmocnienia istniejących praw obywateli UE do głosowania i kandydowania w wyborach europejskich i lokalnych w kraju zamieszkania oraz by opracowano nowe przepisy w celu rozszerzenia tych praw na wybory i referenda regionalne i krajowe.
CitizEN – sieć na rzecz zaangażowania obywateli w sprawy UE – to narzędzie zaproponowane przez KR w opinii Władze lokalne i regionalne w stałym dialogu z obywatelami (sprawozdawca: Declan McDonnell (IE/EA)), którego celem jest zaangażowanie obywateli w kształtowanie polityki. Sieć CitizEN może zostać zainaugurowana podczas konferencji w sprawie przyszłości Europy, tak by w przyszłości przekształcić się w stały mechanizm. Sieć miałaby trzy cele:
– wzmocnienie interakcji między instytucjami europejskimi a obywatelami poprzez bezpośrednie metody zaangażowania na poziomie lokalnym i regionalnym;
– przedstawienie przykładowych metod uczestnictwa, które mogą być stosowane zarówno formalnie, jak i nieformalnie;
– działanie jako baza informacji i wymiany najlepszych praktyk w zakresie krajowych, regionalnych i lokalnych inicjatyw dotyczących uczestnictwa z całej Unii Europejskiej.
Organizatorzy europejskich inicjatyw obywatelskich powinni korzystać z okazji, jaką są debaty organizowane w ramach konferencji na temat przyszłości Europy. Sieć CitizEN mogłaby stać się trwałą i stabilną infrastrukturą realizującą działania następcze po konferencji oraz gwarantującą, że obywatele będą dobrze informowani i że będą uczestniczyć w etapach monitorowania i oceny.
Kontekst
Od 1 stycznia 2020 r. obowiązują nowe przepisy, mające uczynić europejską inicjatywę obywatelską bardziej dostępną, mniej uciążliwą i łatwiejszą do przeprowadzenia i poparcia. Główną innowacją techniczną jest centralny system zbierania deklaracji on-line zarządzany przez Komisję Europejską. Usługa ta jest oferowana bezpłatnie i umożliwia obywatelkom i obywatelom podpisywanie się za pomocą e-identyfikacji. Organizatorzy mogą również zdecydować o utworzeniu własnego indywidualnego systemu zbierania deklaracji on-line do końca 2022 r. Od 2012 r. zarejestrowano 75 inicjatyw.
KR przyjął trzy opinie na ten temat:
W opinii Rozważania nad Europą: głos samorządów lokalnych i regionalnych na rzecz odbudowy zaufania do Unii Europejskiej przyjętej w październiku 2018 r., ujęto inicjatywę obywatelską w szerszych ramach zagadnienia demokracji i udziału obywateli: należy wzmocnić instrumenty uczestnictwa, takie jak europejska inicjatywa obywatelska. Jako narzędzie uzupełniające istniejące struktury demokracji przedstawicielskiej na poziomie UE, a także innowacyjne dodatkowe elementy partycypacyjnego podejmowania decyzji i stałego dialogu, europejska inicjatywa obywatelska może pomóc w mobilizacji obywateli wokół wspólnej sprawy, podkreślić europejski wymiar kluczowych kwestii politycznych i sprzyjać tworzeniu ogólnoeuropejskich debat i kształtowania związanej z nimi opinii publicznej.
Podobnie w rezolucji KR-u w sprawie propozycji na nową kadencję prawodawców Unii Europejskiej , przyjętej w czerwcu 2019 r., europejska inicjatywa obywatelska została wymieniona wśród istniejących instrumentów demokracji uczestniczącej, które wzmacniają legitymację i demokratyczne podstawy UE i które powinny zostać uzupełnione nowymi instrumentami, takimi jak stały system dialogu z obywatelami.
Kontakt:
Marie-Pierre Jouglain
mariepierre.jouglain@cor.europa.eu
Tel +32 (0) 473 52 41 15