Niszczycielskie powodzie, które w zeszłym tygodniu nawiedziły niektóre regiony północnych Włoch, po raz kolejny pokazały, że Unia Europejska musi pilnie przyjąć nowe wspólne podejście, które pozwoli lepiej radzić sobie z zagrożeniami i kryzysami oraz zwiększyć odporność terytorialną. Było to główne przesłanie, które przywódcy lokalni i regionalni przekazali komisarzowi do spraw zarządzania kryzysowego Janezowi Lenarčičowi podczas debaty w ramach sesji plenarnej Europejskiego Komitetu Regionów (KR-u) w dniu 24 maja. Członkowie Komitetu podkreślili, że należy położyć szczególny nacisk na przeciwdziałanie społecznej i terytorialnej podatności na zagrożenia na szczeblu lokalnym, aby móc lepiej zmniejszać skutki przyszłych kryzysów. Ich żądania zostały włączone do opinii przyjętej tuż po debacie, sporządzonej przez Christophe’a Clergeau (FR/PES), członka rady regionu Kraj Loary.

W ostatnich latach terytoria europejskie ucierpiały w wyniku poważnych i nieprzewidywalnych kryzysów, które nie zatrzymały się na granicach administracyjnych i najsilniej dotknęły osoby znajdujące się w najtrudniejszej sytuacji, pogłębiając nierówności w zakresie zdrowia i dobrostanu. Śmiertelne pożary lasów w Portugalii w 2017 r., trzęsienie ziemi w Chorwacji zimą 2020 r., burze szalejące w południowo-wschodniej Francji w październiku 2020 r., powodzie w Niemczech i Belgii latem 2021 r. czy w zeszłym tygodniu we włoskim regionie Emilia-Romania, to przykłady ekstremalnych zdarzeń, które uderzyły w społeczności europejskie i w których lokalne podmioty stanęły na czele działań publicznych. Podczas debaty z europejskim komisarzem do spraw zarządzania kryzysowegoJanezem Lenarčičem członkowie KR-u stwierdzili, że aby lepiej radzić sobie z tymi wydarzeniami, Europa musi przejść od podejścia opartego na zarządzaniu ryzykiem do nowej wspólnej kultury gotowości z bardziej odpornymi i proaktywnymi społeczeństwami na nieprzewidziane zagrożenia i kryzysy. Instytucje unijne i krajowe muszą inwestować w zbiorową gotowość naszego społeczeństwa na wypadek kryzysów i klęsk żywiołowych, ze szczególnym naciskiem na zapewnienie dostępności usług publicznych i skupienie się na osobach najbardziej narażonych na zagrożenia.

Przewodniczący KR-u Vasco Alves Cordeiro powiedział: “W zeszłym tygodniu widzieliśmy kolejny przykład tego, jak klęski żywiołowe dramatycznie wpływają na życie ludzi: Region Emilia-Romania we Włoszech ucierpiał w wyniku ulewnych deszczy. Lokalni i regionalni politycy stoją na czele, gdy konsekwencje zmian klimatu stają się namacalne i muszą zarządzać sytuacjami kryzysowymi, mobilizując wszystkie swoje zasoby. Uprawnienia decyzyjne władz lokalnych i regionalnych w dziedzinie ochrony klimatu i środowiska są jednak ograniczone. Właśnie dlatego dzisiejsza debata z komisarzem Lenarčičem była ważna. Dla komisarza ds. zarządzania kryzysowego niezwykle ważne jest, aby doświadczenia władz lokalnych i regionalnych w terenie stanowiły podstawę jego decyzji. Podzieliliśmy się z nim również kilkoma pozytywnymi przykładami miast i regionów, które poprawiają swoją zdolność do walki z pożarami, powodziami lub suszami. W Europie musimy uczyć się od siebie nawzajem, a także poprawić naszą współpracę transgraniczną w czasach klęsk żywiołowych i kryzysów".

Komisarz Lenarčič podkreślił, że w miarę pogarszania się globalnego krajobrazu ryzyka coraz częściej mamy do czynienia z klęskami żywiołowymi o skutkach transgranicznych i transsektorowych. Musimy współpracować, by tworzyć bezpieczniejszą i bardziej odporną przyszłość dla społeczności i regionów w całej Europie. Dlatego ogłosiliśmypięć unijnych celów w zakresie odporności na klęski i katastrofy i pięć inicjatyw przewodnich. Umożliwiają one regionom przewidywanie i przetrwanie przyszłych sytuacji wyjątkowych. Realizacja tych inicjatyw przez władze lokalne i regionalne w ich społecznościach ma kluczowe znaczenie dla urzeczywistnienia celów.

Przywódcy lokalni i regionalni przedstawili swoje obawy i postulaty w przyjętej podczas sesji plenarnej opinii „Gotowość na wypadek sytuacji kryzysowej i zarządzanie kryzysowe: wzmocnienie odporności Unii, jej regionów i miast” przygotowanej przez Christophe Clergeau (FR/PES), członka rady regionu Kraj Loary.

W opinii KR-u uwydatniono, jak ważne jest, by ocena podatności na zagrożenia była kluczowym elementem przyszłej polityki spójności. KR z zadowoleniem przyjął zatem opracowanie miernika i wzywa do utworzenia przez Wspólne Centrum Badawcze (JRC)Komisji Europejskiej skonsolidowanej regionalnej i lokalnej tabeli wskaźników dotyczącej społecznej i terytorialnej podatności na zagrożenia. Członkowie Komitetu apelują o pełne polityczne i finansowe wsparcie tej inicjatywy przez instytucje UE i państwa członkowskie, które mieć miejsce na wszystkich szczeblach terytorialnych, aby można było lepiej zrozumieć podatność na zagrożenia na każdym terytorium, zwalczać nierówności społeczne i terytorialne oraz ukierunkowywać politykę publiczną.

W czasie debaty głos zabrał Adam Banaszak (ECR/PL), Radny Województwa Kujawsko-Pomorskiego,podkreślając:"Odporność, przeciwdziałanie i reakcja na katastrofy naturalne to odpowiedzialność państw członkowskich, jednak zgodnie z badaniami Eurostatu obywatele oczekują również zaangażowania władz lokalnych w sytuacji nadejścia klęski żywiołowej. Gdy w 2017 roku w mój region uderzył huragan, zadziałał unijny mechanizm i otrzymaliśmy m.in. środki z Funduszu Solidarności na odbudowę. Lepiej jednak dobrze przygotować się na nadejście kataklizmów, niż reagować post factum. Dlatego Komitet Regionów podejmuje własne inicjatywy i zacieśnia współpracę międzyinstytucjonalną w celu zapobiegania katastrofom naturalnym."

Ponadto przywódcy lokalni i regionalni proponują utworzenie europejskiej szkoły zajmującej się przeciwdziałaniem zagrożeniom i kryzysom, która zapewniłaby ścieżki szkolenia dla decydentów lokalnych, krajowych i europejskich, a także umożliwiłaby im wymianę wiedzy i opracowanie wspólnych metod pracy w celu reagowania na kryzysy. UE powinna również przyjąć „72-godzinną strategię radzenia sobie z kryzysami” dostosowaną do lokalnej specyfiki, aby zwiększyć gotowość społeczności lokalnych i zdolność obywateli do łączenia sił w pierwszych godzinach kryzysu, zanim nadejdzie pomoc.

Kontekst:

Najlepsze praktyki pokazujące, w jaki sposób regiony i miasta niedawno radziły sobie z kryzysami, można znaleźć w tym filmie.

W lutym 2023 r. Komisja Europejska ustanowiła pięć wspólnycheuropejskichcelów w zakresie odporności na klęski i katastrofy, które obejmują sposoby lepszego przewidywania przez państwa członkowskie wystąpienia zagrożeń naturalnych, a także przygotowywania się na ich wypadek, ostrzegania, reagowania i dbania o bezpieczeństwo obywateli. Aby rozpocząć realizację tych celów, Komisja Europejska uruchomiła pięć inicjatyw przewodnich, po jednej w ramach każdego celu.

Kontakt:

Angela Machado

tel. +32 475 41 31 58

angela.machado@cor.europa.eu

Matteo Miglietta

tel. +32 (0) 470 89 53 82

matteo.miglietta@cor.europa.eu