Aby skutecznie przezwyciężyć kryzys, plan odbudowy dla Europy musi uwzględnić władze lokalne i regionalne. Scentralizowane podejście i odgórne podejmowanie decyzji może doprowadzić do nakładania się narzędzi finansowania lub nawet do ich wzajemnej konkurencji. To z kolei może osłabić wpływ nowego Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności. Członkowie Europejskiego Komitetu Regionów (KR-u) podzielili się tymi obawami w dyskusji z komisarzem UE do spraw gospodarki Paolem Gentilonim. Ich poglądy i propozycje usprawnień znajdą odzwierciedlenie w opinii, która ma zostać przyjęta na sesji plenarnej Komitetu.
Europejskie regiony i miasta postulują zmianę przepisów dotyczących Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności oraz europejskiego semestru, aby władze lokalne i regionalne mogły zaangażować się w przygotowanie planów odbudowy gospodarczej. KR proponuje, by opracować kodeks postępowania wspierający partnerstwo między władzami krajowymi i lokalnymi w celu zwiększenia legitymacji demokratycznej i skuteczności europejskiego semestru oraz skoordynowania bezprecedensowego zestawu narzędzi inwestycyjnych, który zostanie wkrótce udostępniony. Pozwoli to także uniknąć ich nakładania się i niespójności.
Jedynie partnerstwo może zapewnić realny wpływ tych narzędzi – podkreślił przewodniczący KR-u Apostolos Tzitzikosta s podczas dyskusji z komisarzem UE do spraw gospodarki Paolem Gentilonim. Przewodniczący Komitetu zaproponował, by wspólnie wspierać zaangażowanie regionów i miast oraz monitorować terytorialne oddziaływanie Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności poprzez organizowanie dorocznego regionalnego forum na rzecz odbudowy gospodarczej i odporności.
Doświadczenie regionów i miast ma kluczowe znaczenie dla odbudowy gospodarczej UE – powiedział komisarz Gentiloni, i dodał – Plany odbudowy przyniosą spodziewane efekty jedynie pod warunkiem współdziałania rządów krajowych z władzami regionalnymi i lokalnymi. Jesteśmy gotowi podjąć współpracę w tej dziedzinie, między innymi poprzez udział w forach regionalnych, gdy tylko będzie to znów możliwe. Komisarz odniósł się następnie do priorytetów inwestycyjnych i zaznaczył: Plany odbudowy nie będą sporządzane w Brukseli, ale Komisja dopilnuje, by były one spójne z naszymi wspólnymi ramami i by w ich efekcie nasze gospodarki stały się bardziej zrównoważone oraz odporne i wniosły istotny wkład w transformację ekologiczną i cyfrową . Cieszę się, że jest to w pełni zgodne z postulatami KR-u dotyczącymi Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności.
Postulaty i propozycje przywódców lokalnych i regionalnych zostały ujęte w opinii „Plan odbudowy dla Europy w obliczu pandemii COVID-19: Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności oraz Instrument Wsparcia Technicznego” , która została przyjęta na sesji plenarnej KR-u.
Kierujemy do Komisji Europejskiej i państw członkowskich jasne przesłanie: plan odbudowy gospodarczej nie powiedzie się bez zaangażowania miast i regionów w przygotowanie planów krajowych oraz w ich realizację. Jednocześnie przy wprowadzaniu środków naprawczych, tak pilnie potrzebnych do przeciwstawienia się nadchodzącemu tsunami gospodarczemu i społecznemu, należy zadbać o to, by nie odbyło się to kosztem zrównoważonych i bardziej długoterminowych inwestycji. W związku z tym sprzeciwiamy się przesunięciu środków z funduszy strukturalnych do planu naprawy gospodarczej. Ponadto wnioski płynące z kryzysu związanego z COVID - 19 muszą przełożyć się na gruntowną reformę europejskiego zarządzania gospodarczego, by było ono bardziej demokratyczne, partycypacyjne i zrównoważone – stwierdził sprawozdawca generalny Christophe Rouillon (FR/PES) , przewodniczący Grupy Socjalistów w KR-ze i burmistrz Coulaines.
Władze lokalne i regionalne odpowiadają za jedną trzecią wydatków publicznych (33,6%) i za 53% inwestycji publicznych w UE ( dane OECD z 2018 r. ). Mają też bardzo szerokie obowiązki i kompetencje w dziedzinach polityki o kapitalnym znaczeniu dla odbudowy oraz transformacji ekologicznej i cyfrowej – poczynając od transportu, po wsparcie dla przedsiębiorstw, a kończąc na środowisku, edukacji i mieszkalnictwie.
Finanse miast i regionów bardzo ucierpiały wskutek pandemii COVID-19. W badaniu przeprowadzonym przez KR i OECD oraz uwzględnionym w pierwszym dorocznym barometrze regionalnym i lokalnym , 76% respondentów stwierdziło, że brak środków finansowych był bardzo dużym lub stosunkowo dużym wyzwaniem w zarządzaniu kryzysem. W ujęciu ogólnym, 85% respondentów spodziewało się, że w średnim okresie (2021–2022) obecny kryzys będzie miał albo zdecydowanie negatywny albo umiarkowanie negatywny wpływ na finanse władz lokalnych i regionalnych. Spowodowany przez pandemię efekt rozwarcia nożyc, charakteryzujący się rosnącymi kosztami usług publicznych przy jednoczesnym spadku dochodów z podatków i opłat, jest swoistą bombą zegarową dla finansów lokalnych.
KR i Komisja dyskutują obecnie o zorganizowaniu w przyszłym roku wspólnego unijnego forum na rzecz odbudowy i odporności, by zorientować się, co zdołano osiągnąć dzięki Instrumentowi na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności oraz jaki był jego wpływ w terenie i wkład w osiąganie ekologicznej i cyfrowej transformacji oraz spójności. Podczas tego przeglądu uwzględnione zostaną prace prowadzone przez KR we współpracy ze stowarzyszeniami władz lokalnych i regionalnych w celu oceny zaangażowania miast i regionów w przygotowanie krajowych planów odbudowy i zwiększania odporności, oraz, ogólnie, ich wkładu we wdrażanie Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności.
Kontekst:
Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności dysponuje środkami w wysokości 672,5 mld EUR (312,5 mld EUR w formie dotacji i 360 mld EUR w formie pożyczek), a jego celem jest wspieranie państw członkowskich w przeprowadzaniu reform i inwestowaniu we wspólne priorytety UE. Instrument ten jest największym narzędziem finansowym przewidzianym w Next Generation EU, który opiewa na 750 mld EUR i znany jest również jako plan odbudowy dla Europy .
Kontakt:
Matteo Miglietta
tel. +32 (0)2 282 2440
tel. kom. +32 (0)470 895382
matteo.miglietta@cor.europa.eu