Przegląd systemu handlu emisjami (ETS) jest podstawą strategii UE na rzecz osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 r.

System handlu emisjami nie powinien szkodzić spójności terytorialnej ani stwarzać zagrożenia dla obywateli i regionów znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji. To jedno z głównych przesłań 4. wielopoziomowego dialogu w dziedzinie klimatu i energii , inicjatywy Europejskiego Komitetu Regionów mającej na celu lepszą komunikację między władzami unijnymi, krajowymi, lokalnymi i regionalnymi na rzecz poprawy zarządzania energią w UE. Dialog zorganizowano wspólnie ze słoweńską prezydencją w Radzie Prezydencja słoweńska w Radzie UE . Uczestniczyło w nim 14 państw członkowskich.

Utworzony w 2005 r. EU ETS jest pierwszym na świecie międzynarodowym systemem handlu uprawnieniami do emisji. Opiera się on na zasadzie pułapów i handlu. W omawianym dialogu skupiono się na korzyściach i zagrożeniach obecnego systemu oraz na propozycjach zmian przedstawionych przez Komisję Europejską 14 lipca 2021 r. w ramach pakietu „Gotowi na 55” . Wpływ zmienionego ETS może być bardzo zróżnicowany w poszczególnych państwach członkowskich i regionach UE. W ramach dialogu zwrócono uwagę na niektóre słabe punkty EU ETS, takie jak niestabilność rynku, hamowanie konkurencyjności zewnętrznej i zwiększanie ryzyka ubóstwa energetycznego i ubóstwa związanego z mobilnością dla obywateli. Podkreślono również jego potencjał jako bodźca dla inwestycji w innowacyjne i niskoemisyjne technologie.

Otwierając dialog, pierwszy wiceprzewodniczący Europejskiego Komitetu Regionów i poseł do parlamentu regionalnego Azorów Vasco Alves Cordeiro (PT/PES) powiedział: Nasze ambicje i zaangażowanie w dziedzinie klimatu muszą od dziś opierać się na wielopoziomowej współpracy i aktywnej pomocniczości. ETS nie może szkodzić spójności terytorialnej i nie może narażać na problemy obywateli i regiony znajdujące się w najtrudniejszej sytuacji. Europejskie regiony i miasta mają kluczowe kompetencje i wiedzę fachową w sektorze energii i transportu i muszą odgrywać integralną rolę na drodze UE do neutralności klimatycznej. ETS jest potężnym narzędziem ograniczania emisji gazów cieplarnianych, ale trzeba wyważyć cele klimatyczne z ochroną socjalną i ożywieniem gospodarczym.

Słoweński minister środowiska i planowania przestrzennego Andrej Vizjak podkreślił, że EU ETS jest kluczowym instrumentem polityki na rzecz łagodzenia zmiany klimatu i przechodzenia na gospodarkę neutralną pod względem emisji dwutlenku węgla, i dodał: Dzisiejsze wydarzenie to forum, na którym musi wybrzmieć przesłanie o znaczeniu ETS na drodze UE do transformacji ekologicznej. Transformacja ta musi być sprawiedliwa, ważne jest zatem, aby przedstawiciele władz lokalnych i regionalnych byli informowani i angażowani w proces opracowywania przepisów, które przyczynią się do osiągnięcia naszych celów klimatycznych.

Burmistrz Mannheim Peter Kurz (DE/PES), sprawozdawca opinii KR-u „Zapewnienie użyteczności ETS i CBAM dla miast i regionów UE” , powiedział: System handlu uprawnieniami do emisji jest siłą napędową pakietu „Gotowi na 55”. Najlepszym sposobem zapewnienia funkcjonowania tego pakietu w europejskich miastach i regionach jest zaangażowanie władz lokalnych i regionalnych we wprowadzenie nowego systemu handlu uprawnieniami do emisji. Aby zagwarantować, że nikt i żaden region nie zostanie pominięty, zaproponowałem uwzględnienie wymiaru regionalnego w dystrybucji funduszu modernizacyjnego. Przejście na gospodarkę niskoemisyjną nie powinno być postrzegane jako ograniczanie wzrostu gospodarczego. Przyspieszona transformacja stworzy również możliwości gospodarcze, ponieważ produkty i metody produkcji neutralne dla klimatu będą stanowić przewagę konkurencyjną.

Reprezentująca Komisję Europejską Stefanie Hiesinger z gabinetu wiceprzewodniczącego wykonawczego Fransa Timmermansa podkreśliła pilną potrzebę włączenia transportu morskiego do nowego ETS oraz zajęcia się w szczególności budynkami i transportem, ponieważ emisje z tych sektorów wciąż rosną. Zwróciła też uwagę, że koszty poniosą dystrybutorzy paliw, a nie obywatele. Natomiast fundusz społeczny na rzecz klimatu będzie ukierunkowany na ubóstwo energetyczne, a KE zwiększy dotacje solidarnościowe i fundusze na innowacje.

Kontekst:

14 lipca 2021 r. Komisja Europejska przedstawiła pakiet „Gotowi na 55” w odpowiedzi na zwiększone ambicje UE w zakresie działań w dziedzinie klimatu. Podstawą tego pakietu, złożonego z 14 wniosków dotyczących nowych i zmienionych aktów prawnych dotyczących klimatu, środowiska i energii, jest odnowione podejście do ustalania opłat za emisję gazów cieplarnianych.

We wniosku dotyczącym przeglądu systemu handlu emisjami podkreślono, że wszystkie sektory powinny przyczyniać się do przejścia na neutralność klimatyczną, i potwierdzono dążenie do unijnych celów klimatycznych na 2030 r. i 2050 r. dzięki bardziej rygorystycznej krzywej cen emisji dwutlenku węgla.

Główne kwestie poruszone podczas 4. wielopoziomowego dialogu w dziedzinie klimatu i energii, który był poświęcony ETS, to:

• Czy ustalanie opłat za emisję gazów cieplarnianych jest odpowiednim instrumentem umożliwiającym Unii Europejskiej osiągnięcie jej średnio- i długoterminowych celów klimatycznych?
• Czy proponowany przegląd ETS jest spójny wewnętrznie i spójny z pozostałymi priorytetami pakietu „Gotowi na 55” i innymi priorytetami UE, takimi jak zapewnienie sprawiedliwej transformacji, ochrona europejskiego kapitału naturalnego i propagowanie zrównoważonej mobilności?
• Jakie są główne problemy związane ze wzmocnionym ETS i w jaki sposób można je przezwyciężyć?
• Czy zasady aktywnej pomocniczości i wielopoziomowego sprawowania rządów są odpowiednio uwzględnione w przeglądzie ETS?

Wielopoziomowy dialog w dziedzinie klimatu i energii jest częścią inicjatywy „Zielony Ład w terenie” . Ma on być wkładem KR-u w realizację „Wielopoziomowego dialogu w dziedzinie klimatu i energii”, o którym mowa w rozporządzeniu w sprawie zarządzania unią energetyczną i działaniami w dziedzinie klimatu (UE) 2018/1999.

Następne posiedzenie KR-u „Zielony Ład w terenie” odbędzie się w czwartek, 9 grudnia 2021 r.

Kontakt:

David Crous

tel. +32 (0)470 88 10 37

david.crous@cor.europa.eu