Duże europejskie stolice zajmują się szeroko zakrojonymi planami dotyczącymi przemysłu i globalnymi strategiami inwestycyjnymi mającymi obniżyć emisyjność światowej gospodarki. Jednak to małe nadmorskie społeczności najbardziej ucierpiały z powodu szalejącego na Morzu Śródziemnym sztormu Gloria. Wspólnoty mniejsze niż gminy jako pierwsze odczuwają wpływ zmiany klimatu i mają zasadnicze znaczenie dla wdrożenia działań w zakresie adaptacji do skutków globalnego ocieplenia. W czasie gdy Zielony Ład staje się priorytetem UE, Europejski Komitet Regionów apeluje o większe środki finansowe i dostosowane do potrzeb programy dla społeczności mniejszych niż gminy, w tym dla wysp, obszarów słabo zaludnionych, wsi i dzielnic.

Europejski Komitet Regionów (KR) przyjął opinię „W kierunku zrównoważonych dzielnic i małych społeczności – polityka ochrony środowiska poniżej poziomu gminnego” przygotowaną przez sprawozdawcę Gaetana Armao (IT/EPL) , wiceprzewodniczącego i ministra gospodarki regionu Sycylia oraz przewodniczącego Grupy Międzyregionalnej KR-u „Regiony wyspiarskie” .

Sprawozdawca Gaetano Armao stwierdził: Naszym obowiązkiem jako zgromadzenia władz lokalnych i regionalnych UE jest przedstawianie poglądów społeczności mniejszych niż gminy oraz wspieranie inicjatyw, które czynią je bardziej zamożnymi i zrównoważonymi. Czy chodzi o małe wyspy, dzielnice miast, czy niezaludnione obszary górskie, trzeba ustanowić dostosowane do potrzeb mechanizmy pozwalające stawiać czoła specyficznym wyzwaniom środowiskowym, z jakimi zmagają się obecnie te małe społeczności. Musimy zacząć od uproszczenia i ujednolicenia zasad kwalifikowalności, aby zachęcić małe wspólnoty terytorialne do bezpośredniego udziału w programach środowiskowych UE”.

Członkowie KR-u przypomnieli, że społeczności mniejsze niż gminy mają niewielką kontrolę nad decyzjami związanymi z kluczowymi aspektami transformacji ekologicznej, takimi jak transport, odpady, gospodarka wodna czy jakość powietrza. Są zgodni co do tego, że należy uwzględniać te społeczności w opiniach Komitetu. KR wzywa Komisję Europejską, by przeanalizowała propozycję ustanowienia Europejskiego Dnia Zrównoważonych Wsi i Dzielnic z myślą o promowaniu i wspieraniu bezpośredniego zaangażowania tych wspólnot terytorialnych w dążenie Europy do neutralności klimatycznej.

Komitet apeluje o wdrożenie odpowiednich środków i mechanizmów w celu maksymalizacji pozytywnego wpływu unijnej polityki ochrony środowiska odczuwanego na poziomie niższym niż gminny. Członkowie proponują publikację specjalnych zaproszeń do wyrażenia zainteresowania lub przedstawiania programów prac. Celem byłoby przyspieszenie przejścia na energię ze źródeł odnawialnych oraz wzmocnienie nowych systemów partycypacyjnych i dynamiki wspólnotowej, tak by pobudzić zrównoważony rozwój na szczeblu lokalnym. UE wspiera obecnie strategie rozwoju na szczeblu niższym od gminnego za pomocą inicjatyw takich jak lokalne grupy działania LEADER .

W Europie istnieje duża różnorodność form instytucjonalnych i nazewnictwa wspólnot mniejszych niż gminy. Niektóre stosowane terminy to na przykład: osiedla, dzielnice, dystrykty, okręgi, sołectwa, wsie, parafie (cywilne) czy osady. Te społeczności na szczeblu niższym niż gminy – czy będą to gęsto zaludnione rejony miejskie, czy małe wyspy i górskie wsie – borykają się ze szczególnymi wyzwaniami środowiskowymi i często brakuje im zdolności i zasobów, aby je przezwyciężyć.

Członkowie Komitetu ponawiają apel z opinii KR-u „W kierunku ósmego unijnego programu działań w zakresie środowiska” , by polityka ochrony środowiska UE uwzględniała potrzeby wszystkich rodzajów społeczności.

Zgromadzenie przedstawicieli samorządów regionalnych i lokalnych UE zobowiązuje się do rozpoczęcia dialogu z Komisją Europejską, również w ramach Technicznej Platformy Współpracy w zakresie Środowiska , w celu zapewnienia, by małe społeczności poniżej poziomu gminnego były odpowiednio uwzględniane w realizacji konkretnych unijnych strategii politycznych w zakresie ochrony środowiska. Mogłoby to być częścią dotychczasowych starań o zapewnienie odpowiednich wytycznych i narzędzi.

Przyjęta opinia jest powiązana tematycznie z analizą przedstawiającą zarys roli społeczności mniejszych niż gminy ze wszystkich państw członkowskich w działaniach na rzecz środowiska.

Kontakt: David Crous // +32 470 88 10 37 // david.crous@cor.europa.eu