Jednym z wyników Konferencji w sprawie przyszłości Europy powinno być lepsze monitorowanie europejskich inicjatyw obywatelskich przez prawodawców UE. Władze lokalne i regionalne mogą walnie przyczynić się do powodzenia obu instrumentów – Konferencji w sprawie przyszłości Europy i europejskich inicjatyw obywatelskich – i przekształcić Europę w prawdziwie partycypacyjny projekt.
Karl-Heinz Lambertz (BE/PES) i Vincent Chauvet (FR/Renew Europe), którzy sami byli organizatorami europejskiej inicjatywy obywatelskiej, reprezentowali Europejski Komitet Regionów (KR) podczas Dnia Europejskiej Inicjatywy Obywatelskiej EKES-u w 2021 r. Zgodnie z priorytetem politycznym KR-u, jakim jest przybliżanie Europy jej obywatelom, KR jest zaangażowany we wspieranie europejskich inicjatyw obywatelskich, które wchodzą w zakres jego kompetencji politycznych i mają znaczenie polityczne dla władz lokalnych i regionalnych. Jako organ reprezentujący poziom sprawowania rządów najbliższy obywatelkom i obywatelom, KR jest kluczowym partnerem w promowaniu europejskich inicjatyw obywatelskich, czyli pierwszego ponadnarodowego instrumentu demokracji uczestniczącej UE.
Europejska inicjatywa obywatelska (EIO) jest narzędziem partycypacyjnym utworzonym na mocy traktatu lizbońskiego w 2011 r. W styczniu 2020 r. poddano ją przeglądowi, aby uczynić EIO bardziej dostępną, mniej biurokratyczną i łatwiejszą w stosowaniu dla organizatorów i zwolenników. Dzięki temu milion obywatelek i obywateli z co najmniej siedmiu państw członkowskich UE, którzy popierają daną inicjatywę, może domagać się od Komisji Europejskiej przedłożenia wniosku dotyczącego aktu prawnego wdrażającego traktaty UE. Zgodnie ze sprawozdaniem OECD z 2020 r. dotyczącym zainteresowania demokracją deliberatywną w całej UE w ciągu ostatnich 40 lat częściej stosowano procesy deliberatywne na szczeblu lokalnym (52%) i regionalnym (30%). Władze lokalne i regionalne są zatem naturalnymi partnerami w promowaniu europejskich inicjatyw obywatelskich o oddziaływaniu terytorialnym.
Unia, wraz z rozpoczęciem Konferencji w sprawie przyszłości Europy, podejmuje obecnie działania na rzecz bardziej bezpośredniego zaangażowania obywateli w kształtowanie polityki europejskiej. Dlatego panel dyskusyjny, w którym uczestniczył Karl-Heinz Lambertz podczas imprezy EKES-u, analizował znaczenie tych zmian dla EIO oraz obecną, przyszłą i pożądaną rolę tego instrumentu w infrastrukturze współkształtowania polityki UE.
Karl-Heinz Lambertz , były przewodniczący KR-u, przewodniczący parlamentu niemieckojęzycznej wspólnoty Belgii oraz organizator europejskiej inicjatywy obywatelskiej „Minority SafePack – milion podpisów za różnorodnością w Europie” powiedział: Cel europejskich inicjatyw obywatelskich idzie w parze z celem Konferencji w sprawie przyszłości Europy: ma sprawić, że głos naszych obywateli jest nie tylko słyszalny, ale również się liczy . To znaczy, że Konferencja okaże się sukcesem tylko wtedy, gdy oczekiwania wyrażone przez obywatelki i obywateli zostaną skutecznie uwzględnione na szczeblu UE. Wraz z organizacjami społeczeństwa obywatelskiego władze lokalne i regionalne mogą walnie przyczynić się do powodzenia obu inicjatyw i przekształcenia Europy w prawdziwie partycypacyjny projekt.
Vincent Chauvet , burmistrz francuskiego miasta Autun i sprawozdawca opinii KR-u „Ambitniejszy cel klimatyczny Europy do 2030 r. w związku z COP26”, opowiedział o zainicjowanej przez siebie EIO jeszcze na samym początku istnienia tego instrumentu, czyli o inicjatywie na rzecz jednolitej taryfy komunikacyjnej , która odniosła pozytywny skutek, mimo że nie udało się zebrać miliona podpisów. Inicjatywa ta miała na celu ustanowienie jednolitej taryfy opłat za połączenia komórkowe w całej Unii i przyczyniła się do opracowania dyrektywy UE w sprawie taryf roamingowych. Vincent Chauvet powiedział: EIO może być również potężnym narzędziem w działaniach na rzecz klimatu. Ten sposób nie jest powszechnie znany, więc i rzadko wykorzystywany, mimo iż jest prosty w użyciu i nie wymaga dużych nakładów finansowych . Musimy bardziej promować EIO, a nawet poszerzyć jej zakres, na przykład umożliwiając obywatelom składanie podpisów już od 16. roku życia lub organizując wraz z władzami lokalnymi informacyjne kampanie w mediach.
Kontekst
KR przyjął trzy opinie na ten inicjatyw obywatelskich:
Europejska inicjatywa obywatelska (CDR 167/2010), przyjęta w 2010 r., sprawozdawczyni: Sonia Masini
Europejska inicjatywa obywatelska (CIVEX-VI/005), przyjęta w październiku 2015 r., sprawozdawca: Luc Van den Brande
Rozporządzenie w sprawie europejskiej inicjatywy obywatelskiej (CIVEX-VI/028), przyjęta w marcu 2018 r., sprawozdawca: Luc Van den Brande
W opinii Rozważania nad Europą: głos samorządów lokalnych i regionalnych na rzecz odbudowy zaufania do Unii Europejskiej przyjętej w październiku 2018 r., ujęto inicjatywę obywatelską w szerszych ramach zagadnienia demokracji i udziału obywateli: należy wzmocnić instrumenty uczestnictwa, takie jak europejska inicjatywa obywatelska. Jako narzędzie uzupełniające istniejące struktury demokracji przedstawicielskiej na poziomie UE, a także innowacyjne dodatkowe elementy partycypacyjnego podejmowania decyzji i stałego dialogu, europejska inicjatywa obywatelska może pomóc w mobilizacji obywateli wokół wspólnej sprawy, podkreślić europejski wymiar kluczowych kwestii politycznych i sprzyjać tworzeniu ogólnoeuropejskich debat i kształtowania związanej z nimi opinii publicznej.
Podobnie w rezolucji KR-u w sprawie propozycji na nową kadencję prawodawców Unii Europejskiej , przyjętej w czerwcu 2019 r., europejska inicjatywa obywatelska została wymieniona wśród istniejących instrumentów demokracji uczestniczącej, które wzmacniają legitymację i demokratyczne podstawy UE i które powinny zostać uzupełnione nowymi instrumentami, takimi jak stały system dialogu z obywatelami.
Kontakt:
Marie-Pierre Jouglain
tel. +32 (0) 473 52 41 15
Mariepierre.jouglain@cor.europa.eu