Aż 86% miast i regionów prognozuje wzrost wydatków, podczas gdy 90% spodziewa się
‎ spadku dochodów, co zagrozi inwestycjom publicznym

Kryzys wywołany przez pandemię COVID-19 silnie dotyka regiony i miasta w Europie. Według wspólnego badania KR-u i OECD, przedstawionego 19 listopada na posiedzeniu Komisji ECON, większość władz lokalnych i regionalnych spodziewa się, że kryzys społeczno-gospodarczy poważnie wpłynie na ich finanse. W perspektywie krótko- i średnioterminowej obawiają się „efektu nożyc” związanego z rosnącymi wydatkami i spadającymi dochodami, co może osłabić ich zdolność do dokonywania inwestycji publicznych. Regiony i miasta znalazły się na pierwszej linii zmagań z pandemią i jej skutkami społeczno-gospodarczymi.

Pandemia COVID-19 jest nie tylko tragedią z ludzkiego i zdrowotnego punktu widzenia, lecz ma również głęboki wpływ na władze lokalne i regionalne. Aby lepiej to zrozumieć, Europejski Komitet Regionów (KR) i Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) przeprowadziły w czerwcu i lipcu 2020 r. ankietę internetową pt.  „Wpływ pandemii COVID-19 na władze lokalne i regionalne” . Wyniki przedstawiono dzisiaj podczas posiedzenia Komisji Polityki Gospodarczej (ECON) KR-u z udziałem Dorothée Allain-Dupré, szefowej Działu Decentralizacji, Finansów na Szczeblu Niższym niż Krajowy i Inwestycji Publicznych w OECD.

Badanie potwierdza poważne konsekwencje kryzysu związanego z pandemią COVID-19 dla miast i regionów w Unii Europejskiej. 63% respondentów uważa, że ogólny wpływ jest „silny” lub „bardzo silny”. Prawie połowa władz lokalnych i regionalnych (46%) zgłosiła, że głównym wyzwaniem w walce z kryzysem jest brak środków technicznych i sprzętu, natomiast 39% wskazało na brak środków finansowych. W czasie badania około połowy respondentów stwierdziło, że koordynacja w ramach władz lokalnych i regionalnych lub z rządami krajowymi jest skuteczna.

Niektóre z najważniejszych wniosków z ankiety zostały uwzględnione w pierwszym dorocznym barometrze lokalnym i regionalnym , przedstawionym 12 października przez przewodniczącego KR-u Apostolosa Tzitzikostasa podczas 18. Europejskiego Tygodnia Regionów i Miast .

Krzysztof Matyjaszczyk (PL/PES) , Prezydent Cz ę stochowy powiedział: miasto Częstochowa stara się trzymać planu inwestycyjnego na 2021 rok. Jednak zmniejszenie dochodów niewątpliwie doprowadzi do ograniczenia wydatków bieżących. Miasto nie będzie mogło zaplanować nowych, ważnych dla mieszkańców projektów, skupiając się głównie na tych już wcześniej rozpoczętych i planowanych do realizacji, w tym współfinansowanych ze środków unijnych. W 2021 roku należy spodziewać się dalszego pogorszenia sytuacji finansowej polskich samorządów. Samorządy będą miały znacznie mniej możliwości zaspokajania potrzeb lokalnych społeczności. Służba zdrowia, która w teorii w większości przypadków powinna być finansowana przez rząd, w praktyce ogranicza również budżety samorządów, bo np. trzeba pokrywać rosnące straty miejskich zakładów opieki zdrowotnej. Bardziej niż kiedykolwiek potrzebujemy współpracy i solidarności, aby poradzić sobie z kryzysem.

Ze swej strony Grzegorz Zenon Schreiber (PL/ECR) , Marszałek województwa łódzkiego zaznaczył: Samorząd województwa łódzkiego od początku zdawał sobie również sprawę z tego, jakie mogą być ekonomiczne skutki epidemii koronawirusa i związanych z nią obostrzeń. Dlatego zarząd województwa podjął szereg innych inicjatyw wspierających przedsiębiorców, mających na celu przeciwdziałanie zapaści w firmach i ratowanie miejsc pracy. Jedną z form pomocy były dotacje dla firm zainteresowanych przeprofilowaniem prowadzonej działalności, a nawet zupełną zmianą branży. W ramach Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2014-2020 przeznaczyliśmy na to blisko 140 milionów zł. Z tej formy wsparcia skorzystało ponad 260 firm. Dzięki temu ich właściciele mogli skutecznie reagować na konieczne zmiany i uniknąć zamykania działalności.

Lamia Kamal-Chaoui , dyrektorka Centrum Przedsiębiorczości, MŚP, Regionów i Miast OECD, stwierdziła: Władze lokalne i regionalne stoją na czele walki z kryzysem i dotkliwie odczuwają skutki finansowe swych ogromnych wysiłków. Dłużej nie są w stanie same zmagać się z tymi problemami. Wszystkie samorządy (90%) przyznały, że koordynacja reagowania kryzysowego na każdym szczeblu sprawowania rządów ma kluczowe znaczenie dla pomyślnej strategii pokonania kryzysu. Rządy muszą razem skutecznie koordynować i wdrażać sensowne strategie polityczne, które pomogą obszarom lokalnym i regionalnym wyjść z kryzysu bardziej odpornymi i zrównoważonymi.

Kryzys wpływa na dochody władz szczebla niższego niż krajowy, wywołując niebezpieczny „efekt nożyc” polegający na zwiększeniu wydatków i spadku dochodów. Z jednej strony 86% regionów i miast spodziewa się dużego lub umiarkowanego negatywnego wpływu na ich wydatki, w szczególności na usługi społeczne (64%) i świadczenia społeczne (59%). A z drugiej strony 90% prognozuje spadek dochodów. Oczekuje się, że spośród różnych źródeł dochodów najbardziej zmaleją dochody podatkowe: 83% respondentów przewiduje znaczny lub umiarkowany spadek.

W chwili przeprowadzania badania około 24% władz szczebla niższego niż krajowy planowało zwrócić się o nowe pożyczki, aby poradzić sobie z kryzysem. 13% respondentów złożyło już wniosek o dodatkowe fundusze UE, a 49% rozważało jego złożenie.

Badanie pokazuje również, że kryzys związany z COVID-19 może zmienić priorytety polityki rozwoju regionalnego. Władze lokalne i regionalne wzywają do większego skupienia się na przystępnych cenowo i dostępnych podstawowych usługach wysokiej jakości, w tym usługach zdrowotnych dla wszystkich terytoriów (76%), odporności regionalnej (69%) i zmniejszeniu przepaści cyfrowej między regionami (68%).

Podczas dzisiejszego posiedzenia członkowie Komisji ECON przeprowadzili również pierwszą dyskusję na temat projektu opinii „Plan działania w sprawie surowców krytycznych” autorstwa Isolde Ries (DE/PES) , pierwszej wiceprzewodniczącej parlamentu kraju związkowego Saara, oraz przyjęli projekt opinii „Przegląd polityki handlowej” przygotowany przez Willy’ego Borsusa (BE/Renew Europe) , wiceprzewodniczącego i ministra gospodarki i handlu rządu Walonii.

Kontekst:

Wspólne badanie internetowe KR i OECD przeprowadzono w czerwcu i lipcu 2020 r. Napłynęło 300 odpowiedzi od przedstawicieli władz regionalnych, pośrednich i gminnych w 24 państwach członkowskich Unii Europejskiej (spośród łącznie 480 respondentów, wśród których znalazły się również inne zainteresowane podmioty, takie jak przedsiębiorstwa, środowisko akademickie, organizacje pozarządowe itp.). Większość respondentów reprezentowała gminy (59%) lub regiony (26%). Około 18% z nich pochodziło z Hiszpanii, 15% z Włoch, 6% z Republiki Słowackiej, a 6% z Polski. Władze lokalne i regionalne z Danii, Irlandii i Luksemburga nie wzięły udziału w badaniu.

Ze zwięzłą notatką we wszystkich językach UE, zawierającą przegląd głównych wniosków, można zapoznać się tutaj .

Pełne wyniki są dostępne tutaj w bardziej szczegółowym dokumencie orientacyjnym OECD.

Pierwszy lokalny i regionalny barometr UE można znaleźć tutaj .
‎ Główne ustalenia zgromadzono w krótkiej zapowiedzi . Dane na temat wpływu na gospodarkę regionalną można znaleźć tutaj .

Kontakt:

Matteo Miglietta

Tel. +32 470 895 382

matteo.miglietta@cor.europa.eu

Zapytania prasowe na temat wspólnego badania OECD i KR-u:

Alexandra Taylor

Tel.+33145248570

alexandra.taylor@oecd.org