Het koolstofvrij maken van het vervoer is van cruciaal belang om de klimaatcrisis aan te pakken en de gezondheid en levensstandaard van de burgers te verbeteren. In zijn adviezen over het trans-Europees vervoersnetwerk en het nieuwe EU-kader voor stedelijke mobiliteit die tijdens de zitting van 11 oktober werden goedgekeurd, pleit het Europees Comité van de Regio’s (CvdR) voor betere regels en toereikende financiële middelen om de regio’s van de EU met elkaar te verbinden via toegankelijke en duurzame vervoersnetwerken en om emissievrije en betaalbare systemen voor stedelijk vervoer te ontwikkelen.
Europese steden en regio’s spelen een belangrijke rol bij de bevordering en ontwikkeling van toegankelijk en duurzaam vervoer in de EU. Zij lopen voorop bij de verwezenlijking van de op EU-niveau overeengekomen decarbonisatiedoelstellingen en de ontwikkeling van vervoersnetwerken voor alle EU-regio’s die de sociale, economische en territoriale cohesie ten goede komen en het toenemende risico op mobiliteitsarmoede in plattelandsgebieden een halt toeroepen.
Tijdens de zitting van 11 oktober hebben de leden van het Europees Comité van de Regio’s adviezen aangenomen over het trans-Europees vervoersnetwerk (TEN-T) en het nieuwe EU-kader voor stedelijke mobiliteit, waarin wordt opgeroepen de lokale en regionale overheden nauwer te betrekken bij de ontwikkeling van beleid en richtsnoeren voor de uitrol van duurzame en toegankelijke vervoerssystemen in de regio’s en steden van de EU.
De lokale en regionale overheden dragen actief bij aan de planning en financiering van vervoersinfrastructuur op hun grondgebied. In het advies over “Richtsnoeren voor de ontwikkeling van het trans-Europese vervoersnetwerk (TEN-T)”, dat door de CvdR-leden werd aangenomen tijdens de zitting van 11 oktober, wordt dan ook een lans gebroken voor een grotere betrokkenheid van de regio’s bij de governancestructuur van het trans-Europees vervoersnetwerk (TEN-T).De lokale en regionale overheden betogen in de tekst dat het dichten van lacunes en het wegnemen van knelpunten en technische belemmeringen in de vervoerssector de beste manier is om een concrete Europese meerwaarde voor de Europese burgers te creëren. Het TEN-T, dat gericht is op de totstandbrenging en ontwikkeling van een Europabreed multimodaal vervoersnetwerk dat voorrang geeft aan de meest milieuvriendelijke vervoerswijzen, biedt een sterke Europese toegevoegde waarde en ligt ten grondslag aan cohesie en connectiviteit in alle regio’s, zo staat te lezen in het advies.
De CO2-emissies van de vervoerssector, met name van personenauto’s en bestelwagens, zijn goed voor een derde van de totale broeikasgasemissies in de EU. Door te voorzien in infrastructuur voor emissiearme en emissievrije mobiliteit zal het TEN-T een belangrijke rol spelen bij de verwezenlijking van de klimaatdoelstellingen van de Europese Green Deal en de Overeenkomst van Parijs. De lokale en regionale overheden wezen op de sociaal-economische voordelen van grensoverschrijdende projecten op hun grondgebied, maar beklemtoonden wel dat in het kader van het TEN-T rekening moet worden gehouden met de uiteenlopende uitdagingen waarmee de regio’s in de EU worden geconfronteerd.
Ook wezen de CvdR-leden erop dat duidelijke regels geboden zijn om klimaatvriendelijke vervoerswijzen te bevorderen en ervoor te zorgen dat de vervoersinfrastructuur wordt aangepast aan de gevolgen van de klimaatverandering en de daarmee samenhangende nieuwe risico’s.
Isabelle Boudineau (FR/PSE), lid van de regioraad van Nouvelle-Aquitaine en rapporteur van dit advies, zei: “De problemen in verband met de invoer van tarwe en grondstoffen, die momenteel in Oekraïne vastzitten, tonen aan dat de totstandbrenging van een efficiënt Europees vervoerssysteem meer is dan een economische noodzaak; we hebben een dergelijk systeem ook nodig om de Europese soevereiniteit te beschermen. Het is dan ook absoluut noodzakelijk dat we grensoverschrijdende vervoersprojecten opzetten om het TEN-T te voltooien. We moeten stedelijke knooppunten verbeteren en beter integreren in het vervoerssysteem, zodat het vrije verkeer van personen en goederen voor iedereen een realiteit wordt.”
In verband met “het nieuwe kader voor stedelijke mobiliteit” - een voorstel van de Europese Commissie - benadrukten de CvdR-leden dat de COVID-pandemie en de gevolgen van de Russische agressie tegen Oekraïne, na decennia van onderinvestering in het openbaar vervoer, de financieringskloof waar de lokale en regionale overheden mee kampen nog hebben verdiept. Hierdoor dreigt het streven naar betere en schonere vervoersdiensten voor burgers in steden en plattelandsgebieden op de achtergrond te raken.
Aangezien stedelijke gebieden momenteel verantwoordelijk zijn voor circa 23 % van de totale vervoersemissies in de EU, onderstreepten de leden in het advies over “Het nieuwe EU-kader voor stedelijke mobiliteit” dat het openbaar vervoer de ruggengraat van de stedelijke mobiliteit in de EU moet vormen; daarnaast moeten er betere voorwaarden worden gecreëerd voor meer actieve mobiliteit, micromobiliteit en andere innovatieve oplossingen.
Rapporteur Linda Gaasch (LU/De Groenen), lid van de gemeenteraad van de stad Luxemburg, zei: “”Meer aandacht voor lopen en fietsen, de verdere ontwikkeling van sterke openbaarvervoerssystemen en emissievrije oplossingen voor logistiek zijn de toekomst van stedelijke mobiliteit. Met zijn advies over het kader voor stedelijke mobiliteit geeft het Comité van de Regio’s de andere Europese instellingen een duidelijke boodschap: “Steden en regio’s zijn klaar voor de mobiliteitstransitie!”
Om de connectiviteit van voorstedelijke en plattelandsgebieden te waarborgen en mobiliteitsarmoede tegen te gaan, moet bovendien de capaciteit van het openbaar vervoer in het algemeen worden vergroot en moet er een strategischer benadering van innovatie komen (bv. openbaar vervoer op aanvraag), zo klinkt het in het advies. De economische welvaart van stedelijke centra en hun omgeving houdt rechtstreeks verband met een vlotte doorstroming; om dit te bewerkstelligen en de duurzaamheidsdoelstellingen van de EU te verwezenlijken, is het van essentieel belang dat lokale en regionale overheden gemakkelijker toegang krijgen tot EU-middelen. Tot slot wordt er in het advies ook voor gepleit de lokale en regionale overheden actiever te betrekken bij de beleidsontwikkeling op EU- en nationaal niveau, en wordt gewezen op het aanzienlijke onbenutte potentieel van actieve mobiliteit (lopen en fietsen), dat belangrijke bijkomende voordelen biedt op maatschappelijk en gezondheidsgebied en zeer weinig investeringen vergt.
Achtergrond:
De herziening van het beleid inzakehet trans-Europees vervoersnetwerk (TEN-T), die de Europese Commissie in december 2021 heeft voorgesteld, is gericht op de ontwikkeling van een Europabreed multimodaal vervoersnetwerk dat bedoeld is om lacunes op te vullen, knelpunten en technische belemmeringen weg te nemen en de sociale, economische en territoriale cohesie in de EU te versterken. Het beleid ondersteunt de toepassing van innovatie, nieuwe technologieën en digitale oplossingen in alle vervoerswijzen, om zo de doelstellingen van de Europese Green Deal te verwezenlijken. Bedoeling is de infrastructuur beter te gebruiken, de milieueffecten van het vervoer te verminderen, de energie-efficiëntie te verhogen en de veiligheid te verbeteren. Om de gevolgen van de Russische invasie in Oekraïne voor vervoer en infrastructuur op te vangen, heeft de Commissie in juli 2022 het TEN-T-beleid gewijzigd, zodat de vervoersverbindingen met Oekraïne kunnen worden versterkt.
Om de transitie naar schonere, groenere en slimmere mobiliteit te ondersteunen, is de Europese Commissie in december 2021 met het nieuwe kader voor stedelijke mobiliteit gekomen. Het kader is gericht op een sterker openbaarvervoernetwerk, efficiënte emissievrije stedelijke logistiek en een beter beheer van de mobiliteitsstromen, door middel van multimodale knooppunten en digitale oplossingen. Het biedt richtsnoeren voor lokale maatregelen en is bedoeld om steden en regio’s te ondersteunen bij hun rol als essentiële vervoersknooppunten binnen de eengemaakte markt.
Om het streven naar duurzaam en betaalbaar vervoer voor alle Europese steden en regio’s te ondersteunen, heeft het Europees Comité van de Regio’s de Green Deal Going Local-campagne opgezet. Dit initiatief wil regio’s en steden een centrale plaats geven in de Europese Green Deal, om lokale en regionale leiders in staat te stellen actie te ondernemen tegen de klimaatverandering en ervoor te zorgen dat er meer duurzame, door de EU gefinancierde projecten worden uitgevoerd in lokale gemeenschappen in de hele Europese Unie.
Contactpersoon:
Theresa Sostmann
Tel. +32 475999415
Theresa.Sostmann@cor.europa.eu