Burgers die in grensregio’s van de EU wonen, zouden gemakkelijker gebruik moeten kunnen maken van overheidsdiensten. Dat is het hoofdthema van het advies dat door Pavel Branda (ECR/CZ), locoburgemeester van Radlo, namens de leden van het Europees Comité van de Regio’s (CvdR) is opgesteld en tijdens de plenaire zitting van het Comité in februari is besproken. In zijn advies wijst de heer Branda op de voordelen van grensoverschrijdende openbare dienstverlening en dringt hij aan op een krachtiger wettelijk kader, permanente structuren zoals grensoverschrijdende contactpunten en financiële steun via het React-EU-initiatief.

Bijna een derde van de EU-burgers woont of werkt in een grensregio, waar de toegang tot openbare diensten zoals vervoer, onderwijs of gezondheidszorg vaak beperkt is in vergelijking met centrale of hoofdstedelijke regio’s. Dit geldt met name voor dunbevolkte gebieden met een vergrijzende bevolking. Het aanbieden van overheidsdiensten over de grenzen heen zou niet alleen de levenskwaliteit van de burgers aan beide zijden van de grens verbeteren, maar ook de openbare dienstverlening een stuk kostenefficiënter maken. In het advies wordt benadrukt dat er behoefte is aan een krachtiger wettelijk kader op EU-niveau om op een efficiënte manier grensoverschrijdende openbare diensten op te zetten en te managen. In het advies worden de lidstaten ook verzocht hun eigen wettelijke kaders opnieuw te bekijken om na te gaan wat de impact ervan is op grensregio's, aangezien de huidige regelingen vaak leiden tot enorme administratieve lasten en kosten, met als gevolg dat tal van lokale en regionale overheden hun plannen laten varen.

“Toegang tot grensoverschrijdende overheidsdiensten kan bijdragen tot het verminderen van de negatieve effecten van de aanwezigheid van een grens en kan de levenskwaliteit van burgers die in grensregio’s wonen verbeteren. Volgens Pavel Branda (ECR/CZ), locoburgemeester van Radlo en rapporteur voor het advies over ‘Grensoverschrijdende overheidsdiensten in Europa’, zouden er “ meer concrete maatregelen moeten worden genomen om de voorwaarden voor een doeltreffende grensoverschrijdende openbare dienstverlening in Europa te verbeteren, zoals een wettelijk kader, structuren en financiering” .

Anne Sander (FR/EVP), lid van het Europees Parlement, merkte op: “ Ik ben een groot voorstander van grensoverschrijdende overheidsdiensten in Europa. Door de COVID-19-crisis is duidelijk geworden dat de bestaande grensoverschrijdende publieke dienstverlening moet worden verbeterd en dat er nieuwe diensten in het leven moeten worden geroepen in de grensregio’s die daar het meest behoefte aan hebben. Dit zijn echt de pijlers onder de samenwerking tussen de lidstaten, waardoor de levenskwaliteit van de Europese burgers aanzienlijk kan worden verbeterd. Bijna een derde van de Europese burgers woont en werkt in grensregio’s en stuit dagelijks op allerlei uitdagingen, gaande van de toegang tot gezondheidszorg en openbaar vervoer, tot het volgen van onderwijs en het oversteken van de grens voor werk of vrije tijd. Het is een uitdaging op economisch, sociaal, politiek en menselijk vlak".

De rapporteur beveelt aan dat de lidstaten in het kader van het React-EU-initiatief een deel van hun middelen reserveren voor grensoverschrijdende samenwerkingsprojecten teneinde de samenwerking in grensregio's na de COVID-19-crisis efficiënt te hervatten en versterken. Voorts stelt hij voor om waar nodig stabiele, permanente en interbestuurlijke nationale grensoverschrijdende contactpunten op te richten, die zouden kunnen helpen met het systematisch wegnemen van grensbelemmeringen, en merkt hij op dat een minimumniveau van grensoverschrijdende samenwerking moet worden gehandhaafd ongeacht de omstandigheden, zelfs in tijden van crisis.

Om de toegang tot overheidsdiensten in grensregio’s te verbeteren, spreekt het Europees Comité van de Regio’s nogmaals zijn krachtige steun uit voor wetgevingsvoorstellen zoals het Europees grensoverschrijdend mechanisme (ECBM), dat momenteel in de Raad van de Europese Unie wordt geblokkeerd. De rapporteur wijst ook op de voordelen en de mogelijkheden van de Europese groeperingen voor territoriale samenwerking (EGTS), die met name nuttig zouden kunnen zijn in gevallen waar overheden de belangrijkste dienstverleners zijn en als er behoefte is aan een gemeenschappelijk budget en aan de inzet van gemeenschappelijk personeel.

Het CvdR is ook toegetreden tot de Europese Alliantie van burgers in grensoverschrijdende regio’s, gelanceerd door de Werkgemeenschap van Europese grensgebieden (WVEG), de Mission Opérationelle Transfrontalière (MOT) en de Centrale Europese Dienst voor grensoverschrijdende initiatieven (Cesci), naar aanleiding van de ervaringen met de COVID-19-crisis. De Alliantie nodigt alle belanghebbenden in grensregio’s, alsook alle burgers die geïnteresseerd zijn in het onderwerp, uit om zich aan te sluiten bij de Alliantie en de verklaring te ondertekenen die op de website van het CvdR beschikbaar is.

Achtergrondinformatie

• Het Europees grensoverschrijdend mechanisme (ECBM) is in 2018 door de Europese Commissie voorgesteld als oplossing om juridische en administratieve belemmeringen voor grensoverschrijdende samenwerking uit de weg te ruimen. In bepaalde omstandigheden kan het mechanisme de toepassing van wetten van een buurland in grensoverschrijdende regio’s mogelijk maken. Het voorstel wordt momenteel geblokkeerd in de Raad van de Europese Unie.

• Het React-EU-initiatief maakt deel uit van het herstelplan van de EU en pakt de economische gevolgen van de COVID-19-pandemie aan. Het initiatief, dat op 1 januari 2021 van start ging, is een van de grootste programma’s in het kader van het nieuwe instrument Next Generation EU, en is goed voor 47,5 miljard EUR.

• De Europese Groepering voor Territoriale Samenwerking (EGTS) is een rechtsinstrument dat tot doel heeft de grensoverschrijdende, transnationale en interregionale samenwerking te vergemakkelijken en te bevorderen. Het Europees Comité van de Regio's beheert het EGTS-platform , dat overheidsvertegenwoordigers en deskundigen van alle bestaande en in oprichting zijnde groeperingen, evenals verenigingen en andere deskundigen en belanghebbenden bij elkaar brengt.

Contact:

Carmen Schmidle

Tel. +32 (0) 494 735787

carmen.schmidle@cor.europa.eu

Tobias Kolonko

Tel. +32 2 282 2003

tobias.kolonko@ext.cor.europa.eu