In dit interview beantwoordt Roby Biwer (LU/PSE), gemeenteraadslid van Bettembourg, zes vragen over de EU-actie om bossen wereldwijd te beschermen en te herstellen. In de context van COVID-19 roept de rapporteur voor het CvdR-advies over 'Bescherming en herstel van bossen wereldwijd: de actie van de EU opvoeren' op tot een nieuwe EU-certificeringsregeling en een nieuw EU-informatiesysteem dat ontbossingsvrije producten en korte, transparante toeleveringsketens ondersteunt. Dit advies zal worden behandeld tijdens de zitting van 1-2 juli.
De grootschalige ontbossing in het Amazonegebied wordt veroorzaakt door de wereldwijde vraag naar vlees, wat maakt dat er elk jaar duizenden hectaren worden gekapt om de wereldwijde markten van vlees te voorzien. Zijn we het Amazonewoud letterlijk aan het opeten? Hoe kunnen we er in het algemeen voor zorgen dat voedselproductie (vlees, koffie, cacao en palmolie) geen negatieve gevolgen heeft voor bossen? Welke rol speelt de EU bij de bescherming en het herstel van bossen wereldwijd? Doet de EU genoeg?
Hoewel de meeste consumenten het niet beseffen, zijn vlees, koffie, cacao en palmolie enkele van de producten die momenteel op mondiaal niveau de oorzaak zijn van zware ontbossing. We moeten op twee fronten werken als we willen dat onze markten evolueren naar meer duurzame en ontbossingsvrije producten. In eerste instantie moeten we meer inzetten op informatie en educatieve acties om ervoor te zorgen dat consumenten zich bewust zijn van de economische, sociale en ecologische gevolgen van hun voedingsgewoonten. Consumentengedrag kan voedselmarkten beslist vormgeven en de productie van duurzame en ontbossingsvrije producten versnellen. Om dezelfde redenen moeten we ook gezondere en ethisch verantwoorde diëten promoten, waarbij de nadruk wordt gelegd op zowel de voedingswaarde als de sociaal-economische voordelen van een plantaardig eetpatroon met veel fruit en groenten die gecertificeerd zijn als afkomstig van ontbossingsvrije toeleveringsketens. Het tweede front waarop we moeten werken, is een Europese verbintenis om een nieuwe certificeringsregeling te ontwerpen en ten uitvoer te leggen die ontbossingsvrije producten in de hand werkt en bijdraagt tot de wereldwijde verspreiding van een toekomstgerichte Europese visie op bosbouw en voedselproductie.
Hoewel grootschalige ontbossing vooral voorkomt in landen die geen lid zijn van de EU, worden momenteel in veel berggebieden in Europa bossen gekapt, bijvoorbeeld in Roemenië en Slowakije en in sommige Balkanlanden. Waarom gebeurt dat hier? Wat kan er op lokaal en regionaal niveau worden gedaan om ontbossing tegen te gaan? Hebt u enkele concrete voorbeelden? Wat is uw boodschap aan burgemeesters, regiovoorzitters en lokale en regionale vertegenwoordigers in de Europese Unie?
Ik kan niets zeggen over de specifieke situatie in individuele landen, maar uit eigen ervaring weet ik dat het altijd belangrijk is om met alle betrokkenen een constructieve dialoog te voeren over hun belangen en dat we als lokale en regionale overheden het best geplaatst zijn om deze dialoog aan te gaan. We moeten bossen en biodiversiteit beschermen en we moeten samenwerken met landbouwers en boseigenaren om passende oplossingen te vinden die hen ook op lange termijn ten goede komen – ook degenen die het recreatieve gebruik van bossen op een duurzame manier willen ontwikkelen. In deze context moet het duidelijk zijn dat internationale overeenkomsten en EU- en nationale wetgeving inzake de bescherming van bossen moeten worden nageleefd en gehandhaafd, maar dat voor lokale en regionale overheden een belangrijke rol is weggelegd bij de bemiddeling in geschillen wanneer er verschillende belangen zijn op lokaal en regionaal niveau.
Vandaag de dag is het zeer moeilijk om te traceren waar ons voedsel vandaan komt, vooral wanneer het gaat om producten zoals cacao en rubber, aangezien daarbij veel kleine producenten betrokken zijn en de toeleveringsketen lang en ontransparant is. Hoe kunnen we toeleveringsketens transparanter maken? Hoe kunnen we ervoor zorgen dat bedrijven op een duurzame manier werken en dat in de EU alleen duurzaam verkregen goederen van ontbossingsvrije toeleveringsketens worden geproduceerd? Volstaan de vrijwillige en bestaande gedragscodes?
Toeleveringsketens zijn moeilijk te traceren en om ervoor te zorgen dat ze transparanter en gemakkelijk te controleren worden, moet een informatiesysteem worden opgezet (uitgaande van de ervaring met de milieukeur-databank) met de hulp en nauwe betrokkenheid van alle belanghebbenden die hun verwachtingen, ervaringen en zorgen kunnen delen teneinde nuttige en haalbare procedures in te voeren. Het informatiesysteem moet ontbossingsvrije producten omvatten en bevorderen en procedures invoeren om na te gaan hoe nauwkeurig de verzamelde gegevens en beoordelingen zijn om het vertrouwen in de verstrekte informatie te vergroten. Hierbij moet bijvoorbeeld worden gedacht aan strenge traceerbaarheidsvereisten die de oorsprong van producten garanderen, en sterkere monitoring- en handhavingssystemen om fraude en verkeerde etikettering van producten te helpen voorkomen.
Hoe zou u mij ervan overtuigen om een ‘duurzame’ chocoladereep te kopen in plaats van de goedkoopste? Wat is de rol van consumenten bij het duurzamer maken van onze toeleveringsketens en het voorkomen van ontbossing in het bijzonder?
Door de toenemende vraag naar biologisch voedsel, die het gevolg is van een grotere belangstelling van de consumenten voor natuurlijke en milieuvriendelijke levensmiddelen, groeit het marktaandeel van ontbossingsvrije en duurzame producten. Duurzame en milieuvriendelijke producten kopen is immers een trend geworden en iets dat je hip en aantrekkelijk maakt. Mensen zijn dus bereid om meer te betalen voor een milieuvriendelijk product omdat zij daarmee een statement maken dat sociale waarde heeft en erkenning afdwingt. De burger speelt absoluut een cruciale rol bij het beïnvloeden van de markten.
Op 20 mei heeft de Europese Commissie de “van boer tot bord”-strategie en de biodiversiteitsstrategie gepubliceerd. Beide strategieën zijn fundamenteel voor de Europese Green Deal. Wat zijn uw eerste reacties? Is er reden tot hoop? Hoe belangrijk is herbebossing om in de EU klimaatneutraliteit te bereiken?
Enkele van de vele doelstellingen van de Green Deal zijn de ontwikkeling van een eerlijk, gezond en milieuvriendelijk voedselsysteem, het behoud en herstel van ecosystemen en biodiversiteit en de doelstelling van ‘nulverontreiging’ voor een milieu zonder giftige stoffen. Om de Europese burgers en ecosystemen te beschermen, moet de EU de vervuiling van lucht, water, bodem en consumentenproducten beter monitoren, rapporteren, voorkomen en verhelpen. Daaruit kunnen we afleiden dat herbebossing van fundamenteel belang is om in de EU klimaatneutraliteit te bereiken. Europa evolueert in de richting van een nieuwe manier van leven. Het stuurt daarmee een belangrijke boodschap naar de hele wereld en streeft ernaar de leider te worden van een nieuwe economie die is losgekoppeld van het gebruik van hulpbronnen.
De COVID-19-crisis heeft onze mondiale toeleveringsketens zwaar getroffen. Welke lessen kunnen we uit deze crisis trekken?
Deze crisis was het gevolg van globalisering, waardoor het virus zich razendsnel kon verspreiden. Vandaag weten we beter in hoeverre de toeleveringsketens, zoals degene die verband houden met industriële landbouwbedrijven, nauw met elkaar verweven zijn en hoe het systeem gemakkelijk kan instorten als er een schakel wordt verbroken. Deze wederzijdse afhankelijkheid moet opnieuw worden bekeken en toeleveringsketens moeten beter bestand gemaakt worden tegen wereldwijde problemen. We moeten ook stilstaan bij de belangrijke rol van korte (en waarschijnlijk gemakkelijker te traceren) toeleveringsketens en de noodzaak om toezicht te houden op de betrekkingen met en tussen langeketenleveranciers. De COVID-19-crisis heeft ons ook geleerd dat sociale ongelijkheid ertoe leidt dat er minder aandacht wordt besteed aan het milieu. Dat komt omdat mensen uit lage-inkomensgroepen in de eerste plaats moeten zien te overleven, en pas in de tweede plaats aan milieuzorg denken.
Opmerkingen:
De Europese Unie heeft bijna 182 miljoen hectare bos, wat neerkomt op 43 % van haar grondgebied, en is daarmee een van de meest bosrijke regio’s ter wereld. Onze bossen leveren niet alleen houtproducten, ze zijn ook de habitat van het grootste deel van de biodiversiteit in Europa en dragen bij tot onze gezondheid en ons welzijn. Omdat bossen enorme koolstofputten zijn, fungeren ze als een belangrijke buffer voor de verlichting van en aanpassing aan de gevolgen van klimaatverandering ( European Commission ).
Sinds 1990 zijn er naar schatting 420 miljoen hectare bos verloren gegaan door de omschakeling naar andere vormen van grondgebruik, maar het ontbossingstempo is de afgelopen drie decennia wel afgenomen. Tussen 2015 en 2020 werden naar schatting 10 miljoen hectare per jaar ontbost, tegen 16 miljoen hectare per jaar in de jaren 1990. Uitbreiding van de landbouw blijft de belangrijkste oorzaak van ontbossing en bosdegradatie en het daarmee gepaard gaande verlies van bosbiodiversiteit. Dit is slechts een van de inzichten die te vinden zijn in het verslag 'The State of the World's Forests 2020'.
Contactpersoon voor de pers:
David Crous
Tel.: +32 (0) 470 88 10 37
david.crous@cor.europa.eu