De Europese Unie moet een “nieuwe democratische infrastructuur” creëren om vrije en eerlijke verkiezingen te waarborgen, de pluriformiteit in de media te verbeteren en de betrokkenheid van de burgers te vergroten, aldus het Europees Comité van de Regio’s op 30 juni. In aanbevelingen ter versterking van de democratie, gelijkheid en eerbiediging van de mensenrechten benadrukten gemeentelijke en regionale leiders dat subnationale overheden een belangrijke rol kunnen spelen bij het bevorderen van mediageletterdheid, kritisch denken en transparantie in politieke campagnes, alsook bij het ondersteunen van de deelname van burgers aan de politiek.
De aanbevelingen zijn een bekrachtiging van het door de Europese Commissie in december 2020 gepresenteerde Actieplan voor Europese democratie , waarin een reeks initiatieven - vaak van niet-wetgevende aard - wordt uiteengezet die de Europese democratie in het digitale tijdperk moeten beschermen en ontwikkelen. Het CvdR wijst het plan echter af omdat het onvoldoende benadrukt welke bijdrage de lokale en regionale overheden kunnen leveren aan een gezondere Europese democratie.
Věra Jourová , vicevoorzitter van de Europese Commissie voor Waarden en Transparantie, sprak tijdens de zitting van het CvdR op 30 juni haar tevredenheid uit over het advies van het CvdR: “Democratie is geen vanzelfsprekendheid. Het digitale tijdperk vereist dat wij nagaan hoe de democratie kan worden bevorderd en beschermd. Dit vergt een benadering vanuit de samenleving en internationale samenwerking: een gecoördineerd streven van regeringen, met inbegrip van lokale en regionale overheden, het maatschappelijk middenveld, onderzoekers en factcheckers, de particuliere sector, de media en de burgers zelf. Ik ben ingenomen met de inbreng van het Comité van de Regio’s over het Actieplan voor Europese democratie en de ideeën over hoe lokale en regionale overheden hun burgers bij een en ander kunnen betrekken, vrije en eerlijke verkiezingen kunnen houden, de media kunnen versterken en desinformatie kunnen tegengaan. Wij bieden ook financieringsmogelijkheden ter ondersteuning van de omzetting van beleid in actie op lokaal en regionaal niveau, zoals de nu gepubliceerde oproepen tot het indienen van voorstellen voor twinning van steden en netwerken van steden in het kader van het programma “Burgers, gelijkheid, rechten en waarden.”
Vasco Cordeiro (PT/PSE), eerste vicevoorzitter van het Comité van de Regio’s en lid van het regionale parlement van de Azoren, zei hierover het volgende: “Onze Unie kan alleen een Unie van gedeelde en gerespecteerde waarden zijn. Voor lokale en regionale overheden en hun gekozen leiders is een belangrijke rol weggelegd: niet alleen om de democratie te beschermen en te respecteren, maar ook om deze te bevorderen. Menselijke waardigheid, vrijheid, democratie, gelijkheid, de rechtsstaat en mensenrechten: dit zijn niet alleen de waarden waarop onze Unie is gegrondvest, het zijn ook zeer duidelijke criteria om te beoordelen of in elke gemeenschap of elk land in Europa de daad bij het woord wordt gevoegd.”
Aleksandra Dulkiewicz (PL/EVP), burgemeester van Gdańsk en CvdR-rapporteur voor het Actieplan voor Europese democratie , zei: “Burgereducatie voor de democratie is het vaccin voor het voortbestaan van onze Europese waardengemeenschap. We mogen niet toestaan dat de burgerrechten en burgerlijke vrijheden in de EU-lidstaten verslechteren. Wanneer deze rechten en vrijheden in één lidstaat verslechteren, heeft dit een reëel en negatief effect op de democratie in de hele Europese familie en vormt dit een bedreiging voor onze Europese waarden. De lokale en regionale overheden, die het dichtst bij de burger staan, zouden een subjectieve rol moeten spelen bij de ondersteuning van democratie, vrijheid en burgerparticipatie. In Gdańsk, een stad van vrijheid en solidariteit, werken wij aan het Gdańsk-model van burgereducatie, waarin het aanleren van kritisch denken en burgerzin centraal staat.”
In de voorstellen van het CvdR, waarin het Actieplan voor Europese democratie wordt gezien als onderdeel van de totstandbrenging van een “nieuwe democratische infrastructuur”, wordt gewezen op het belang van het cultiveren van een permanent debat over de vrijheid van meningsuiting op internet en op het belang van preventieve maatregelen om desinformatie, haatzaaiende taal en samenzweringstheorieën aan te pakken. Het CvdR steunt een prijs die is vernoemd naar de voorganger van mevrouw Dulkiewicz, Paweł Adamowicz, die in 2019 werd vermoord. De Paweł Adamowicz-prijs beloont de bevordering van sociale integratie, gelijke kansen en de eerbiediging van de mensenrechten en de burgerlijke vrijheden.
Een van de voorstellen is een oproep aan de EU om te helpen bij de opbouw van de institutionele en administratieve capaciteit en structuren die nodig zijn om de deelname van de burgers aan het politieke leven te bevorderen, waarbij de toegang tot de middelen zo eenvoudig mogelijk wordt gemaakt en de middelen zoveel mogelijk door de lokale en regionale overheden worden beheerd.
De CvdR-leden hebben ook een advies goedgekeurd over een initiatief van de Europese Commissie in verband met het Actieplan voor Europese democratie, te weten een strategie ter versterking van de toepassing van het Handvest van de grondrechten in de EU . Het advies, opgesteld door Jean-Luc Vanraes (BE/RE), lid van de gemeenteraad van Ukkel, onderschrijft de strategie van de Europese Commissie en dringt er bij haar op aan om “alvorens EU-middelen toe te kennen (...) (te) controleren of het Handvest wordt toegepast", en stelt dat de waarden van de Unie "een voorwaarde (moeten) zijn om voor EU-middelen in aanmerking te komen.“
De heer Vanraes zei het volgende: “Op 18 december 2000 hebben de lidstaten van de EU geestdriftig het Europees Handvest van de grondrechten ondertekend. De bevordering en bescherming van deze rechten is een essentiële taak van de Europese Commissie. Daarom verzoek ik de Commissie alle haar ter beschikking staande juridische en financiële middelen aan te grijpen om deze taak te vervullen.”
Contactpersoon:
Andrew Gardner
andrew.gardner@cor.europa.eu
+32 473 843 981