Het economisch en sociaal herstel en de groene en digitale transitie hebben alleen kans van slagen als de lokale en regionale overheden rechtstreeks worden betrokken bij de voorbereiding en uitvoering van de nationale herstel- en veerkrachtplannen.

Een nauw partnerschap tussen alle bestuursniveaus, de sociale partners en ngo’s is van het allergrootste belang om ervoor te zorgen dat de plannen afgestemd zijn op de territoriale behoeften en om overlappingen met andere EU-beleidsmaatregelen en -fondsen te voorkomen. Dat zijn de belangrijkste boodschappen die het Europees Comité van de Regio’s (CvdR) naar de nationale regeringen en EU-instellingen stuurt in een advies van rapporteur Rob Jonkman, wethouder van Opsterland, Nederland. De tekst is met eenparigheid van stemmen aangenomen tijdens de plenaire vergadering van het CvdR op 1 december.

De leden van het CvdR betreuren dat de voorbereiding van de plannen in de meeste lidstaten hoofdzakelijk een top-downexercitie is geweest en tonen zich bezorgd over het gebrek aan betrokkenheid van de sub-nationale overheden bij de uitvoerings- en de evaluatiefase. Deze aanpak houdt het risico in dat belangrijke overheidsinvesteringen worden gecentraliseerd en dat territoriale verschillen over het hoofd worden gezien, waardoor de impact van de herstelplannen wordt ondermijnd.

In het advies wordt dan ook gesteld dat regio’s die al voor de uitbraak van de pandemie in hun ontwikkeling achterliepen, het risico lopen op een nog grotere ontwikkelingsachterstand te worden gezet, zij het in werkgelegenheid, opleidingsniveau, bedrijfsondersteuning, digitalisering, mobiliteit of andere cruciale beleidsvelden. Bovendien brengt de ontoereikende betrokkenheid van regio’s en gemeenten het risico met zich mee dat investeringen in het kader van het herstelfonds en in het kader van het cohesiebeleid elkaar overlappen, waardoor er concurrentie tussen fondsen ontstaat. Daarom vinden de lokale leiders het bemoedigend dat de Europese Commissie binnenkort het scorebord van de herstel- en veerkrachtfaciliteit online zal zetten. Zoals uiteengezet in een brief van Valdis Dombrovskis, uitvoerend vicevoorzitter van de Commissie, aan Apostolos Tzitzikostas, voorzitter van het CvdR, en Michael Murphy, voorzitter van de commissie Economisch Beleid van het CvdR, zal het nieuwe scorebord informatie verschaffen over de verwerking van betalingsverzoeken van de lidstaten en zal het, waar mogelijk, een meer gebiedsgerichte monitoringmethode omvatten.

Rapporteur Rob Jonkman  (NL/ECR), wethouder van Opsterland: “ De herstel- en veerkrachtfaciliteit is het resultaat van een historisch akkoord tussen de EU-leiders en een ambitieus instrument om sterker uit de COVID-19-crisis te komen. Hoewel de lokale en regionale overheden vanaf het uitbreken van de pandemie het voortouw hebben genomen bij het bestrijden van de sociaal-economische gevolgen ervan, worden we maar in zeer geringe mate bij de herstelplannen betrokken. Er is behoefte aan samenwerking, niet aan een gecentraliseerde aanpak. ”

De lokale en regionale overheden zijn verantwoordelijk voor een derde van alle overheidsuitgaven en meer dan de helft van de publieke investeringen in de EU, waarvan een groot deel op beleidsvelden die van cruciaal belang zijn voor de herstel- en veerkrachtfaciliteit , de hoeksteen van het NextGenerationEU -herstelplan Het is dan ook belangrijk dat de steden en regio’s rechtstreeks bij de opstelling en uitvoering van de herstelplannen worden betrokken, om de hervormingen en investeringen in het kader daarvan met succes te kunnen uitvoeren.

Voor veel gemeenten en regio’s heeft de COVID-19-crisis geleid tot een daling van de inkomsten en een stijging van de uitgaven. Volgens de tweede, in oktober door het CvdR gepubliceerde regionale en lokale barometer , bedroeg het financiële tekort alleen al in 2020 180 miljard euro. Het CvdR stelt dat de EU en haar lidstaten de plicht hebben om de lokale en regionale overheden dringend te helpen de financiële schokken op te vangen en de Europese economieën en samenlevingen duurzamer en veerkrachtiger te maken en beter voor te bereiden op de uitdagingen en mogelijkheden van de groene en de digitale transitie, mede via de nationale herstelplannen.

Het CvdR verzoekt de Europese Commissie ook om in haar jaarverslag over de uitvoering van de herstel- en veerkrachtfaciliteit een sectie op te nemen over de betrokkenheid van lokale en regionale overheden, en dringt er bij het Europees Parlement op aan zijn rol als “waakhond” ten aanzien van de verwezenlijking van de doelstellingen van de herstelplannen ten volle te vervullen, met regelmatige betrokkenheid van de lokale en regionale overheden.

Achtergrond:

Op 24 september heeft het CvdR – samen met het Sloveense voorzitterschap van de Raad van de EU – het eerste forum op hoog niveau over regionaal herstel en veerkracht georganiseerd. Tijdens het evenement, dat plaatsvond in Lipica (Slovenië), stelde Europees commissaris voor Economie Paolo Gentiloni dat de nationale herstelplannen alleen kunnen slagen door samen te werken met de regio’s en gemeenten. U kunt het persbericht hier lezen.

De herstel- en veerkrachtfaciliteit (RRF) van de EU is een begrotingsinstrument van 723,8 miljard EUR (in lopende prijzen, waarvan 338 miljard EUR aan subsidies en 385,8 miljard EUR aan leningen) dat bedoeld is om de lidstaten te helpen hervormingen door te voeren en te investeren in de gemeenschappelijke prioriteiten van de EU. De RRF is het grootste financiële werktuig dat is opgenomen in het herstelinstrument NextGenerationEU van 801 miljard EUR. Om van de steun van de RRF te kunnen profiteren, moeten de lidstaten nationale herstel- en veerkrachtplannen indienen waarin wordt aangegeven welke hervormingen en investeringen zullen worden gefinancierd.

CvdR-studie over de betrokkenheid van de regionale en lokale overheden bij de voorbereiding en uitvoering van acht nationale herstel- en veerkrachtplannen ( juni 2021).

Gezamenlijke raadpleging van het CvdR en de CEMR over de voorbereiding van de plannen. De resultaten van deze raadpleging zijn hier te vinden (januari 2021).

Contact:

Matteo Miglietta

Tel. +32 (0)470 895 382

matteo.miglietta@cor.europa.eu