Speciale financiering om gebouwen energie-efficiënter te maken, groene investeringen die niet meetellen voor het overheidstekort en permanent klimaatoverleg met burgers zijn enkele van de voorgestelde maatregelen
Naar aanleiding van de goedkeuring door de Raad van algemene oriëntaties over relevante componenten van het ‘Fit for 55’-pakket heeft het Europees Comité van de Regio’s (CvdR) vier adviezen uitgebracht waarin het ingaat op de rol van steden en regio’s bij de uitvoering van de Europese Green Deal, de groeistrategie van de EU om uiterlijk in 2050 klimaatneutraal te worden. Die adviezen gaan over economische en financiële maatregelen om lokale groene begrotingen te verhogen, de uitvoering van de richtlijn energieprestatie van gebouwen en de noodzaak sociale maatregelen uit te denken om de meest kwetsbare mensen te beschermen en de burgers een grotere rol te geven in de groene transitie.
De oorlog in Oekraïne vormt een historische kans om fossiele brandstoffen uit Rusland vaarwel te zeggen en de EU soeverein te maken op energiegebied. Door de torenhoge energieprijzen is ook het aantal burgers dat te maken krijgt met energie- of mobiliteitsarmoede de hoogte ingeschoten. In de adviezen die de EU-assemblee van steden en regio’s tijdens haar plenaire zitting in juni heeft goedgekeurd, doet zij voorstellen om deze twee grote uitdagingen aan te gaan.
Het advies over de richtlijn energieprestatie van gebouwen is opgesteld door rapporteur André Viola (FR/PSE), lid van de raad van het departement Aude. Hij zei: “We moeten energiearmoede bestrijden en ons energiesysteem opnieuw uitdenken om veerkrachtiger te worden en de klimaatdoelstellingen voor 2050 te halen. Met grote ambitie moeten we de gebouwen in de EU koolstofvrij maken, want de meeste daarvan zullen tot het midden van deze eeuw maar één keer ingrijpend worden gerenoveerd! Er is een toekomstbestendig renovatieplan nodig dat voor alle burgers en lokale en regionale overheden betaalbaar is. In de herziene richtlijn energieprestatie van gebouwen zou de nadruk moeten liggen op de gehele levenscyclus van gebouwen en op circulair materiaalgebruik en sufficiëntie in alle stadia.”Meer informatie.
Een van de andere adviezen gaat over de milieuvereisten en de maatschappelijke aanvaardbaarheid van de ecologische transitie en is van de hand van rapporteur Hanna Zdanowska (PL/EVP), burgemeester van Łódź en Pools ambassadeur van het Burgemeestersconvenant. Zij verklaarde: “De ecologische transitie zal een succes worden als op Europees en nationaal niveau snel de juiste voorwaarden worden gecreëerd, zodat de lokale en regionale overheden groene maatregelen kunnen nemen. We pleiten ervoor direct EU-middelen aan steden en regio’s te geven om op lokaal niveau de Green Deal uit te voeren en werk te maken van de diversificatie van energiebronnen. Zo kunnen we onafhankelijk worden van Russische fossiele brandstoffen. Om die reden moeten we ook de renovatiegolf benutten om de energie-efficiëntie flink te verbeteren, en moeten we de uitrol van hernieuwbare energie in onze steden en regio’s versnellen. De ecologische transformatie van de EU moet gebaseerd zijn op een breed maatschappelijk draagvlak en mag geen burgers, gebieden of ondernemingen aan hun lot overlaten. Daarom stellen we voor permanente lokale dialogen en lokale klimaattoppen te gaan organiseren, zodat de groene transitie zal slagen. Meer informatie.
Het advies over de uitvoering van groene begrotingen op lokaal en regionaal niveau is opgesteld door rapporteur Vincent Chauvet (FR/Renew Europe), burgemeester van Autun. Hij zei: “Klimaatverandering heeft grote economische gevolgen en gaat gepaard met nog hogere milieukosten. De steden en regio’s spelen een sleutelrol bij de verwezenlijking van een inclusieve groene transitie. Het is de verantwoordelijkheid van alle lidstaten en de EU om de lokale en regionale overheden met rechtstreekse financiering en concrete maatregelen te ondersteunen. Er moet dringend overeenstemming komen over een gemeenschappelijke definitie van groene budgettering en een gestructureerd maar flexibel Europees kader. Dit zal helpen om begrotingen op de klimaat- en milieudoelstellingen af te stemmen. De groene transitie zal op lokaal niveau plaatsvinden of helemaal niet.”Meer informatie.Rapporteur Chauvet zal deel uitmaken van de CvdR-delegatie voor de komende VN-klimaatconferentie in november in Egypte (COP27).
Verder heeft het CvdR zijn goedkeuring gehecht aan een advies over de nieuwe EU-strategie voor het noordpoolgebied van rapporteur Mirja Vehkapera (FI/Renew Europe), lid van de gemeenteraad van Oulu. Zij verklaarde: “Met EU-financiering moeten duurzame investeringen in het noordpoolgebied worden ondersteund en gewaarborgd. We moeten erover nadenken hoe we in dat gebied de Green Deal en het ‘Fit for 55’-pakket kunnen uitvoeren met oog voor de specifieke kenmerken van de poolstreek. Bij de handel in emissierechten bijvoorbeeld moet rekening worden gehouden met de bijzondere omstandigheden waarmee de scheepvaart in het noordpoolgebied in de winter te maken krijgt. Tegelijkertijd moeten we er een evenwicht zien te vinden tussen een verantwoorde ontwikkeling van de natuurlijke hulpbronnen en milieubescherming, zodat we het potentieel van het noordpoolgebied als aanjager van groene groei en de digitale transitie in de EU volledig kunnen benutten. Het noordpoolgebied kan Europa voorzien van kennis, producten, hulpbronnen en energie die van cruciaal belang zijn om de klimaatdoelstellingen van de EU te halen.”Meer informatie.
Achtergrond:
40 % van het finale energieverbruik in de EU en 36 % van de energiegerelateerde broeikasgasemissies komt voor rekening van gebouwen. Het uiteindelijke doel van de nieuwe richtlijn energieprestatie van gebouwen is om het Europese gebouwenbestand in 2050 koolstofvrij te hebben gemaakt. Het CvdR pleit ervoor dat die richtlijn niet alleen van toepassing is op nieuwe gebouwen maar ook op renovaties. In het advies dat het heeft goedgekeurd, steunt het CvdR het voorstel van rapporteur Viola om al in 2025 te stoppen met het gebruik van fossiele brandstoffen voor verwarming en koeling en niet pas in 2027, zoals de Europese Commissie voorstelt. Meer informatie.
Het CvdR dringt er bij de Europese Commissie op aan om de regels voor de financiering van gemeentelijke diensten te herzien, om de kosten van de maatregelen op het gebied van energie-efficiëntie en hernieuwbare energie te verlichten en om de regelgevingsbelemmeringen voor nieuwe technologieën en bedrijfsmodellen te verminderen. Om het maatschappelijk draagvlak te vergroten stelt het CvdR diverse maatregelen voor, bijvoorbeeld meer gebruikmaken van participatieve governance – onder andere via participatieve begrotingen en lokale dialogen – en financiële steun verlenen voor permanente raadplegingsmechanismen zoals lokale klimaattoppen. Meer informatie.
Het CvdR roept de Europese Commissie en de lidstaten op om groene investeringen niet mee te nemen in de berekening van regionale overheidstekorten noch in de “gouden regels” voor de schuldlimiet. Ook pleit het voor efficiënte en transparante groene budgettering en moedigt het een participatieve benadering daarvan aan om burgers en met name jongeren in staat te stellen een deel van de jaarlijkse begroting voor de uitvoering van groene projecten te beheren. De EU-assemblee van regionale en lokale afgevaardigden pleit voor de oprichting van een platform voor samenwerking tussen overheden om de lokale en regionale overheden meer kennis te geven over hoe zij hun begrotingen kunnen vergroenen, kleinschalige projecten samen te voegen en zo schaalvoordelen te realiseren, en goede praktijkvoorbeelden uit te wisselen. Meer informatie.
In de nieuwe EU-strategie voor het noordpoolgebied wijst de Europese Commissie op het toenemende strategische en geopolitieke belang van dat gebied. Volgens een begin 2022 gepubliceerde raming bedraagt het investeringspotentieel van het noordpoolgebied van de EU tussen nu en 2030 ongeveer 150 miljard euro. Een groot deel daarvan houdt verband met de groene transitie, waarbij het zwaartepunt ligt op investeringen in het koolstofneutraal produceren van staal en batterijen en het koolstofneutraal winnen en verwerken van mineralen, alsook op investeringen in de circulaire economie en de bio- en windenergie. Meer informatie.
Green Deal Going Local is een initiatief van het CvdR om steden en regio’s centraal te stellen in de transitie van de EU naar klimaatneutraliteit.
Contactpersoon:
David Crous // david.crous@cor.europa.eu // +32 (0) 470 88 10 37