Met zijn stemming over het Europees Sociaal Fonds Plus (ESF+) op 4 april jl. zette het Europees Parlement een punt achter zijn werkzaamheden op het gebied van het toekomstig cohesiebeleid door het amenderen van de wetgevingsvoorstellen gepresenteerd door de Commissie in mei 2018 . Eerder werd al een standpunt ingenomen ten aanzien van het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) en het Cohesiefonds, de verordening gemeenschappelijke bepalingen en de specifieke bepalingen voor Europese territoriale samenwerking (ETS), waarover op 26 en 27 maart werd gestemd. De Cohesiealliantie - een EU-brede alliantie die pleit voor een sterker cohesiebeleid na 2020 - is verheugd over de resultaten van de werkzaamheden van het Parlement en dringt er bij de EU-lidstaten op aan om vaart te zetten achter de onderhandelingen zodat de nieuwe investeringsplannen op tijd kunnen worden gelanceerd.

Het cohesiebeleid is het belangrijkste investeringsinstrument van de EU.Dit regiobeleid zorgt ervoor dat meer dan 350 miljard euro uit de EU-begroting 2014-2020 wordt uitgetrokken voor inclusieve en duurzame groei in alle Europese regio's waarbij lokale belanghebbenden worden betrokken. De rol en de impact ervan worden bedreigd door de bezuinigingen die door sommige lidstaten worden gevraagd en vanwege de aanhoudende pogingen om de governance te centraliseren en de betrokkenheid van regionale en lokale overheden te verminderen.

Daarom heeft het Europees Comité van de Regio's (CvdR) in 2018, in samenwerking met de Werkgemeenschap van Europese grensgebieden (WVEG), de Vergadering van de Regio's van Europa (VRE), de Conferentie van Europese regionale wetgevende parlementen (CALRE), de Raad van Europese gemeenten en regio's (CEMR), de Conferentie van perifere en maritieme regio's van Europa (CPMR) en EUROCITIES , een #CohesionAlliance opgericht, waarin iedereen die voorstander is van een sterk cohesiebeleid op basis van de bijdrage van lokale actoren, bijeengebracht wordt.

Het standpunt van het Europees Parlement (EP) ten aanzien van de gemeenschappelijke regels en de specifieke verordeningen voor de Europese structuur- en investeringsfondsen (ESI) 2021/2027 sluit aan bij de prioriteiten die zijn vastgesteld door de 12 000 ondertekenaars van de #CohesionAlliance, waaronder 121 regio's, 135 steden, 50 nationale verenigingen van lokale en regionale overheden, 40 leden van het Europees Parlement en 35 Europese verenigingen die zowel publieke als particuliere actoren vertegenwoordigen.

De alliantie heeft er bij de EU-instellingen op aangedrongen om voor het cohesiebeleid een budget van ten minste een derde van de toekomstige EU-begroting uit te trekken, een standpunt dat wordt gedeeld door het EP, getuige zijn verslag over de verordening gemeenschappelijke bepalingen. Het verzoek om de financiering te herstellen komt nadat de Commissie had voorgesteld om de totale toewijzingen in het kader van het cohesiebeleid met 10% te verlagen. Dit betekende een flinke stap terug voor het Cohesiefonds, de ETS en het ESF+, die er wel taken bij kregen maar geen extra middelen. Wat de ETS betreft, heeft het EP aangedrongen op zowel het waarborgen van een adequaat budget als op intensivering van de grensoverschrijdende samenwerking, ook in zeebekkens en de interregionale samenwerking. In deze context zullen nieuwe investeringen in interregionale innovatie de ontwikkeling van Europese waardeketens stimuleren en banden tot stand brengen tussen minder ontwikkelde regio's en leidende regio's.

Het EP heeft ook gepleit voor het vermijden van centralisering of van een top-down hervorming. In plaats daarvan moeten nieuwe regels zorgen voor het behoud en de versterking van het partnerschapsbeginsel , waarbij ervoor moet worden gezorgd dat de regionale en lokale actoren worden betrokken bij het opstellen en uitvoeren van investeringsplannen, en van de plaatsgebonden aanpak , waarbij de beleidsuitdagingen op regionaal en lokaal niveau worden vastgesteld en het effect van het beleid wordt beoordeeld aan de hand van consistente indicatoren. Dit was erg belangrijk gezien de concrete risico's van centralisering - zowel ten aanzien van de EU-instellingen als de nationale regeringen - van het beheer en de rol van het EFRO en het ESF. Het Parlement heeft het voorstel verworpen om nationale – in plaats van regionale – drempels vast te stellen om de EFRO-middelen te concentreren op strategische doelstellingen en heeft de lokale dimensie van het fonds versterkt door voor te stellen ten minste 10 % van de nationale toewijzingen te investeren in stedelijke gebieden en ten minste 5 % in geïntegreerde territoriale ontwikkeling in achtergestelde niet-stedelijke gebieden. Wat het ESF betreft, heeft het EP zijn sleutelrol binnen het EU-cohesiebeleid en zijn bijdrage aan de verwezenlijking van economische, sociale en territoriale cohesie opnieuw bevestigd nadat de Commissie de rol van het fonds had herzien en een nauw verband had gelegd met de coördinatie van het macro-economisch beleid van de lidstaten in het kader van het Europees semester.

Partners en ondertekenaars van de #CohesionAlliance willen dat het cohesiebeleid voor alle regio's een investeringsinstrument voor de lange termijn wordt, een standpunt dat zowel door de Europese Commissie als door het Europees Parlement wordt gedeeld, wiens voorstellen ook voorzien in een zekere flexibiliteit bij de herprogrammering van middelen in geval van onvoorziene crises en natuurrampen.

Er is ook brede overeenstemming met het EP bereikt over het pleidooi voor betere coördinatie met ander EU-beleid, over vereenvoudiging en over het verzet tegen voorwaarden die niet door lokale en regionale overheden of andere begunstigden kunnen worden beïnvloed. In die zin is het standpunt van het EP tegen bevriezing van de ESI-fondsen als sanctie voor het schenden van de EU-begrotingsdiscipline een belangrijke ontwikkeling en een radicale verandering ten opzichte van de afgelopen jaren.

Hoewel de Raad de komende weken en maanden zal blijven werken aan het cohesiebeleid, zullen de onderhandelingen met het Europees Parlement en de Commissie waarschijnlijk pas na de Europese verkiezingen worden hervat. De Cohesiealliantie zal druk blijven uitoefenen op de lidstaten en de EU-instellingen om ervoor te zorgen dat de burgers van Europa kunnen blijven rekenen op een krachtig cohesiebeleid, waardoor de verschillen afnemen en alle lokale gemeenschappen meer kansen krijgen.

Neem contact op met het secretariaat:

CohesionAlliance@cor.europa.eu