Het CvdR wijst erop dat grote delen van de milieuwetgeving van de EU, waaronder de kaderrichtlijn mariene strategie en de natuurrichtlijnen, niet naar behoren ten uitvoer zijn gelegd.

Het Europees Comité van de Regio’s (CvdR) heeft een reeks voorstellen ingediend om het mariene milieu te beschermen en de ecosystemen van de oceanen te herstellen. Het pleit voor een nieuwe EU-Oceaanwet om de koers voor de lange termijn uit te zetten en meetbare doelstellingen en een tijdschema vast te stellen met het oog op de bescherming en het herstel van de mariene ecosystemen. De lokale en regionale leiders stellen voor een oceaanfonds op te richten om het vervoer over zee koolstofvrij te maken en dringen erop aan dat de vrijstelling voor in de visserij gebruikte brandstof wordt geschrapt uit de energiebelastingrichtlijn. Het CvdR verzoekt de Commissie ook baanbrekende nieuwe regels voor te stellen met betrekking tot verplichte aandelen gerecyclede stikstof en fosfor op de EU-markt, als onderdeel van haar inspanningen om het lekken van nutriënten in de EU-zeeën tegen te gaan en de algengroei en het afsterven van de bodem een halt toe te roepen.

De milieuverontreiniging in de oceanen is onomkeerbaar. Internationale zeevaart, buitensporig bootverkeer, stadsbouw, industriële productie, landbouw en energieproductie hebben stuk voor stuk gevolgen voor de kwaliteit van het water, de zeeën en de mariene biodiversiteit. Niet alleen worden de oceanen wereldwijd overspoeld met plastic en verontreinigd door chemische stoffen en landbouwmeststoffen, ook de toenemende druk van stedelijke ontwikkeling en toerisme op de kustgebieden heeft zware gevolgen voor de mariene ecosystemen en de biodiversiteit.

In het licht hiervan heeft het CvdR een advies van de hand van Emma Nohrén (SE/Groenen) goedgekeurd. De locoburgemeester van de Zweedse gemeente Lysekil merkte het volgende op: “ De oceanen en het klimaat zijn twee kanten van dezelfde medaille! Zonder gezonde oceanen is klimaatregulering onmogelijk. Vandaar dat de klimaatwet moet worden aangevuld met een oceaanwet, waarin doelstellingen en een tijdschema worden vastgelegd om het mariene milieu te verbeteren. De vervuiling van de oceanen is een wereldwijd probleem, dat echter op de eerste plaats de lokale en regionale gemeenschappen treft. Er is dringend actie geboden om het potentieel van de lokale en sub-nationale overheden ten volle te benutten, zodat zij het mariene milieu in de EU kunnen beschermen en tegelijk banen kunnen creëren en de economie een nieuwe impuls kunnen geven. We kunnen niet langer wachten. Overeenkomstig de Europese Green Deal moet de EU het voortouw nemen bij de groene transitie.”

Het CvdR wijst erop dat grote delen van de milieuwetgeving van de EU, waaronder de EU-kaderrichtlijn mariene strategie (KRMS) en de natuurrichtlijnen , niet naar behoren ten uitvoer zijn gelegd, iets dat ook al door de Rekenkamer aan de kaak werd gesteld. Nu de eerste uitvoeringscyclus van de KRMS is afgelopen onderstreept het CvdR dat er zonder welomschreven drempelwaarden en duidelijke, ambitieuze en meetbare doelstellingen nooit vooruitgang zal worden geboekt; het dringt er dan ook op aan om dergelijke doelstellingen onverwijld vast te stellen.

Het CvdR verzoekt de Europese Commissie regels voor te stellen voor de wijze waarop de lidstaten de lokale en regionale overheden kunnen betrekken bij de raadplegingsprocedure en bij het vaststellen, opzetten en plannen van maatregelen, waarbij het zaak is om verantwoordelijkheden te verduidelijken en deze overheden meer inspraak te geven, zodat de tenuitvoerlegging van de EU-kaderrichtlijn mariene strategie een succes wordt.

Ook zou het CvdR graag zien dat de Europese Commissie een Europese taskforce mariene biodiversiteit voor 2030 opricht, bestaande uit milieuprojectmanagers die de sub-nationale overheden bijstaan bij de projectplanning en advies verlenen over de wijze waarop EU-financiering kan worden aangevraagd om de mariene vervuiling een halt toe te roepen en de ecosystemen van oceanen te helpen zich te herstellen.

In overeenstemming met de onlangs aangenomen klimaatwet van de EU pleiten de steden en regio’s voor een nieuwe EU-oceaanwet , zodat een lange termijnkoers kan worden bepaald voor de bescherming en het herstel van de mariene ecosystemen. Ook steunen zij het voorstel van het Europees Parlement tot oprichting van een oceaanfonds, dat erop gericht is de zeevervoerssector koolstofvrij te maken; 20 % van de inkomsten van dit fonds zouden worden gebruikt om bij te dragen aan de bescherming, het herstel en een beter beheer van de mariene ecosystemen.

Om de toenemende eutrofiëring van de zeeën in de EU terug te dringen roept het CvdR de Europese Commissie op om alvast een stap in de goede richting te zetten en een voorstel te doen inzake verplichte aandelen gerecyclede nutriënten in meststoffen die in de EU op de markt worden gebracht, als onderdeel van de circulaire economie. Het CvdR benadrukt dat fosfor en stikstof van vitaal belang zijn voor de voedselproductie en dat fosfor is opgenomen in de EU-lijst van kritieke grondstoffen.

De EU-assemblee van lokale en regionale afgevaardigden staat achter de in de Europese Green Deal en de EU-biodiversiteitsstrategie voor 2030 opgenomen doelstellingen en streefdoelen ter bescherming van de biodiversiteit. Wel dringt het CvdR er bij de Europese Commissie op aan duidelijke en meetbare doelstellingen met bijbehorende termijnen op te nemen in haar actieplan voor het behoud van de visbestanden en de bescherming van mariene ecosystemen, dat uiterlijk in 2021 moet worden gepubliceerd.

Het CvdR vindt de gebrekkige bescherming en de tekortschietende monitoring en controle in de huidige beschermde mariene gebieden van de EU (MPA’s ) zeer zorgwekkend. Volgens het Europees Milieuagentschap kan nog geen 1 % van de MPA’s in de EU worden beschouwd als volledig beschermde mariene reservaten. Het CvdR is groot voorstander van het voorstel van de Commissie om een netwerk van beschermde mariene gebieden tot stand te brengen dat 30 % van de EU-zeeën bestrijkt en waarmee ook bepaalde visserijtechnieken en economische activiteiten aan banden zouden worden gelegd. De lokale en regionale leiders hameren erop dat 10 % van de Europese zeeën een hoog niveau van bescherming moet genieten en zones met een vangstverbod moet omvatten.

Het CvdR stelt voor om een EU-oceaanacademie op te richten, bestaande uit jonge wetenschappers uit alle lidstaten die aanzetten tot nieuwe kennis en informatie over het belang van gezonde oceanen en deze verspreiden.

Om de plasticvervuiling aan te pakken, verzoekt het CvdR de lidstaten statiegeldregelingen voor kunststof drankverpakkingen in te voeren en verzoekt het de Commissie erop toe te zien dat deze regelingen onderling compatibel zijn. Dit zou een cruciale stap zijn in de richting van een eengemaakte markt voor verpakkingen. Voorts verzoekt het CvdR de Commissie een verbod in te stellen op al het nieuwe instrooimateriaal in de vorm van granulaat voor sportvelden, met een overgangsperiode van zes jaar, en nano-plastics, biologisch afbreekbare en oplosbare polymeren op te nemen in de regelgevingsmaatregelen voor het terugdringen van opzettelijk toegevoegde microplastics, die op dit moment in de EU op de onderhandelingstafel liggen.

Om het milieu te verbeteren, de emissies in lucht en water alsook afval en geluidshinder terug te dringen, zou het nuttig kunnen zijn om havengelden in kustregio’s in milieuopzicht te differentiëren. Daarnaast is het CvdR voorstander van een verbod op het lozen van scrubberwater in de EU.

Het CvdR herhaalt dat het beginsel dat de vervuiler betaalt centraal moet staan in de EU-wetgeving inzake het mariene milieu en prijst het openbaar toegankelijke webportaal WISE-Marine van de Commissie.

Het ontwerpadvies werd voorgelegd tijdens de zitting van het CvdR van 5, 6 en 7 mei 2021. 

Achtergrond:

Lees hier het interview met Emma Nohrén  (SE/Groenen), die vijf vragen beantwoordt in verband met de rol van de lokale en regionale overheden bij de bescherming van het mariene milieu.

Goedgekeurd op 17 juni 2008, doel van de kaderrichtlijn mariene strategie  (KRMS) is het mariene milieu in heel Europa effectiever te beschermen. De Europese Commissie heeft een reeks gedetailleerde criteria en methodologische normen ontwikkeld om de lidstaten te helpen bij de uitvoering van de KRMS. Op grond van de herziening daarvan in 2017 werd het nieuwe  besluit van de Commissie inzake een goede milieutoestand gepubliceerd. Biodiversiteit is een van de belangrijkste beleidsterreinen van de Europese Green Deal , die eind 2019 werd goedgekeurd. In mei 2020 heeft de Europese Commissie de EU-biodiversiteitsstrategie voor 2030  goedgekeurd, om zo de achteruitgang van de biodiversiteit een halt toe te roepen en de natuur weer in ons leven te brengen.

Het advies Lokale en regionale overheden voor de bescherming van het mariene milieu behoort tot de bevoegdheden van de CvdR-werkgroep  Green Deal Going Local  (GDGL). Deze groep, die werd opgericht in  juni 2020  en  bestaat uit 13 lokale en regionale gekozen vertegenwoordigers , streeft ernaar dat de steden en regio's van de EU rechtstreeks worden betrokken bij de vaststelling, uitvoering en evaluatie van de talrijke initiatieven in het kader van de Europese Green Deal, de EU-strategie voor duurzame groei om tegen 2050 tot klimaatneutraliteit te komen.

Elk jaar komt er tussen de 4,8 en 12,7 miljoen ton kunststofafval in de oceaan terecht. Wereldwijd bestaat 75 % van het zwerfvuil op zee uit plastic. Terugdringen van het zwerfvuil op zee.  Briefing van het Europees Parlement (2019).

Contactpersoon:

David Crous

Tel. +32 (0)470 88 10 37

david.crous@cor.europa.eu