In dit interview beantwoordt Enrico Rossi (IT/PSE), gemeenteraadslid van Signa (Florence) en voormalig voorzitter van de regioraad van Toscane (2010-2020), zes vragen naar aanleiding van zijn advies over het Europese "renovatiegolf"-initiatief, dat in maart door het Europees Comité van de Regio's is goedgekeurd. De renovatiegolf, op 14 oktober 2020 door de Europese Commissie gelanceerd , heeft tot doel de energieprestaties van het gebouwenbestand in de Unie te verbeteren en is een belangrijk onderdeel van de routekaart van de Europese Green Deal . Aangezien gebouwen goed zijn voor 40 % van het energieverbruik in Europa en 36 % van de broeikasgasemissies, is de renovatie ervan van cruciaal belang als de EU tegen 2050 klimaatneutraal wil zijn. In het door Enrico Rossi opgestelde advies dringen de steden en regio's aan op een herziening van de staatssteunregelingen en flexibelere begrotingsregels voor optimale investeringen en renovatie, subnationale streefcijfers voor de renovatie van gebouwen en de integratie van hernieuwbare energiebronnen in renovatieprojecten. Het CvdR en de Europese Commissie hebben onlangs een actieplan ondertekend om de renovatie en het koolstofvrij maken van het gebouwenbestand in de EU te versnellen .
Meneer Rossi, u bent al maanden geleden begonnen met het werk aan de renovatiegolf, nog vóór de publicatie van het document door de Europese Commissie, omdat u de relevantie ervan inzag. Waarom denkt u dat deze strategie belangrijk is voor Europese steden en regio's in 2021?
Ik beschouw de renovatiegolf als een cruciale pijler voor het welslagen van de Europese Green Deal en een solide economisch en sociaal herstel in Europa. Steden en regio's moeten om twee redenen de nodige aandacht besteden aan deze strategie.
De eerste is ongetwijfeld het klimaat. In Europa zijn gebouwen vandaag de dag goed voor 40 % van het energieverbruik en 36 % van de broeikasgasemissies. Het is duidelijk dat het bereiken van de doelstelling van klimaatneutraliteit tegen 2050 een ware revolutie vergt op het gebied van stedenbouw en architectuur, die vanaf de ontwerpfase van projecten gericht is op de "groene" en duurzame transitie van onze regio's, onder meer door het hergebruik van materialen te bevorderen en aan te moedigen.
De tweede reden is het economisch herstel, dat gericht is op het opheffen van ongelijkheden. De renovatiegolf is een kans om de motoren van de economie weer op gang te brengen, banen te scheppen en de ruimten in onze steden nieuw leven in te blazen. Geschat wordt dat de invoering ervan zo'n 4 miljoen nieuwe banen kan opleveren. Tegelijkertijd is de strategie een ideaal instrument voor investeringen in sociale en openbare huisvesting, variërend van ziekenhuizen tot scholen. Kortom: economische ontwikkeling, duurzaamheid op energiegebied en versterking van sociale cohesie en solidariteit.
De renovatiegolf wordt beschouwd als een perfect voorbeeld van "groen herstel", waarbij klimaatgerelateerde keuzes tegemoetkomen aan de noodzaak om lokale economieën te stimuleren: wat zijn de voorwaarden om dit potentieel te verwezenlijken?
De middelen waarover de Europese Unie de komende jaren zal kunnen beschikken, zijn buitengewoon als we het meerjarig financieel kader 2021-2027 en de Next Generation EU , ook bekend als het herstelplan, meetellen. Samen zijn zij goed voor ongeveer 1800 miljard euro. Maar als we deze enorme hoeveelheid middelen en de kansen die de renovatiegolf biedt ten volle willen benutten, dan moeten de regio's betrokken worden bij de planning en uitvoering van de nationale plannen voor herstel en veerkracht.
Wij dringen met klem aan op meerlagig bestuur, ook wat betreft financiering. Met name een faciliteit voor technische bijstand, die voor alle regionale en lokale overheden toegankelijk is voor de uitvoering van de strategie, en soepeler begrotingsregels voor de overheden zouden zeer nuttig zijn. Ik denk aan het decentrale model van het ELENA -mechanisme (European Local ENergy Assistance) van de Europese Investeringsbank (EIB), en aan een grotere synergie tussen dit laatste en het onderzoeks- en innovatieprogramma Horizon Europa van de EU, om van goede praktijken over te gaan tot grootschalige investeringen. De EIB moet een EU-klimaatbank worden en de financiering toegankelijker maken, onder meer door decentralisatie naar de regio's, wellicht volgens het model van regionale ONE-STOP-SHOP's of ad-hoc kantoren die zich op specifieke projecten toeleggen.
Als we het over de renovatiegolf hebben, denken we direct aan gebouwen, maar in uw advies worden wijken en steden ook vaak vermeld. Waarom denkt u dat dit aspect zo belangrijk is?
Tot dusver waren de strategieën voor energie-efficiëntie toegespitst op één gebouw of zelfs op één appartement. Maar dankzij de renovatiegolf hebben we de kans om de schaal van interventie te veranderen. Om echt zoden aan de dijk te zetten zal deze strategie in staat moeten zijn een groene golf in hele wijken teweeg te brengen. Daarom zijn wij verheugd over de mededeling van de Commissie, waarin het belang van de wijkaanpak en de energiegemeenschappen wordt benadrukt.
Wij hebben een geweldige kans om stadsvernieuwing te bevorderen door te pogen geen nieuwe grond te gebruiken en door een toenemend gebruik van op de natuur gebaseerde oplossingen als onderdeel van een ambitieuze strategie voor een circulaire economie.
Onlangs heeft de voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, het initiatief " Nieuw Europees Bauhaus " gelanceerd. Wat is het verband tussen dit initiatief en de renovatiegolf?
Het nieuwe Europese Bauhaus is een heel interessant idee, dat stadsvernieuwing kan bezielen en onze buurten, voorsteden en historische centra ingrijpend kan veranderen. Ik denk dat de dialoog tussen het nieuwe Europese Bauhaus en de renovatiegolf kan plaatsvinden aan de hand van enkele van de punten waarover ik het eerder had: de wijk- en energiegemeenschapsaanpak, inbreng van regio's en burgers. We kunnen het creatieve potentieel van de knapste koppen in de Europese samenleving benutten en ter beschikking stellen van de grote transformatie die de Europese Green Deal wil bewerkstelligen.
In uw advies pleit u voor meer samenwerking voor de renovatiegolf tussen het Comité van de Regio's en de andere Europese instellingen, te beginnen met de Commissie. Wat kan het CvdR doen om de uitvoering van de renovatiegolf te bevorderen en te ondersteunen?
Het Comité heeft tot taak regio's, waaronder de meest rurale en perifere, een stem te geven in de besluitvorming en wetgeving van de EU. De renovatiegolf heeft met name de belangstelling gewekt van de Commissie, die erkent dat de lokale en regionale overheden een onontbeerlijk bestuursniveau zijn voor de uitvoering van de strategie. De twee instellingen hebben onlangs een actieplan voor nauwere samenwerking ondertekend om de uitvoering van de Green Deal te versnellen door de voorwaarden te scheppen op het gebied van politieke wil, technische capaciteit en besteding van EU- en nationale middelen. Het actieplan moet er ook voor zorgen dat nieuwe wetgeving snel kan worden uitgevoerd, waarbij vooraf wordt bezien of er mogelijke obstakels en beperkingen zijn bij de overgang van het EU-niveau naar het nationale, regionale en lokale niveau; maar er moet ook optimaal gebruik worden gemaakt van bottom-up-initiatieven, waarbij synergie tussen verschillende bestuursniveaus wordt bevorderd en de relatie tussen de burgers wordt versterkt.
U benadrukt dat de strategie voor de herstructureringsgolf niet alleen gebaseerd moet zijn op de Europese Green Deal, maar ook op de Europese pijler van sociale rechten. Hoe belangrijk is de sociale dimensie in deze stedelijke revolutie?
De sociale dimensie is van cruciaal belang. De bestrijding van de klimaatcrisis moet een strijd zijn tegen ongelijkheid en voor sociale rechtvaardigheid. We mogen niemand uitsluiten. Zeventien procent van de Europeanen woont in overbevolkte huizen en er zijn 34 miljoen burgers die met energiearmoede te kampen hebben. De renovatiegolf moet gestalte geven aan het recht van ieder mens op betaalbare en gezonde huisvesting. Dit is vastgelegd in beginsel 19 van de Europese pijler van sociale rechten . Zo moet er een einde komen aan het verschijnsel "renovicties", die veel mensen dwingen hun huis te verlaten omdat zij de huurverhoging niet kunnen opbrengen die het gevolg is van de door de eigenaars gewenste renovaties.
Verder hebben veel bedrijven het moeilijk met alle veranderingen en met de noodzaak om hun werknemers te beschermen door sociaal duurzame omscholingstrajecten te bevorderen. De hele bouwsector moet worden geholpen om de bestaande kloof op het gebied van kennis, kwalificaties en technologie te overbruggen en de oprichting van nieuwe innoverende bedrijven te vergemakkelijken.
Contactpersoon:
PresseCdr@cor.europa.eu