Steun uit het Fonds voor een eerlijke transitie zou verleend moeten worden via cohesiefondsprogramma’s
Steenkoolproducerende regio’s zouden van de Europese Unie geld moeten krijgen om hen te helpen bij de omschakeling op niet-fossiele brandstoffen, zo heeft het Europees Comité van de Regio’s (CvdR) verklaard in een advies dat op 9 oktober is uitgebracht. De EU-assemblee van lokale en regionale leiders benadrukt wel dat de hulp niet ten koste mag gaan van andere regio’s.
In het advies spreekt het CvdR zijn steun uit voor het plan om de tientallen betrokken regio’s met speciale maatregelen te helpen, maar pleit het tegelijkertijd voor behoud van de EU-begroting voor regionale ontwikkeling, waar sommige nationale leiders van EU-lidstaten aanzienlijk in willen snijden. De Europese Commissie heeft voorgesteld om de cohesiemiddelen voor regionale ontwikkeling te verlagen en daarnaast een Fonds voor een eerlijke transitie voor steenkoolregio’s op te richten. De nieuwe Commissievoorzitter Ursula von der Leyen heeft niet gezegd hoe dit fonds zal worden gefinancierd.
Het advies van het Europees Comité van de Regio’s is opgesteld door Mark Speich (DE/EVP), staatssecretaris voor Federale, Europese en Internationale Zaken van de Duitse deelstaat Noordrijn-Westfalen.
Rapporteur Speich: “Klimaatverandering is een uitdaging voor heel Europa. Met de transformatie van steenkoolregio’s kan een cruciale bijdrage worden geleverd aan het realiseren van onze klimaatdoelstellingen. Steenkoolregio’s in transitie moeten door de EU dan ook worden geholpen. De EU zou voor de sociaal-economische transitie van steenkoolregio’s financiële steun moeten verlenen in het volgende meerjarig financieel kader. Om nieuwe investeringen te stimuleren moeten we ook voldoende speelruimte voor de regio’s bieden waar het gaat om de voorschriften van het mededingingsbeleid.”
Hij voegde daaraan toe: “Ik waardeer het voorstel dat de nieuw gekozen Commissievoorzitter heeft gedaan inzake een Fonds voor een eerlijke transitie. Dit fonds is bedoeld om de maatschappelijke, sociaal-economische en milieugevolgen van de structurele veranderingen in de Europese steenkoolregio’s te verzachten. Wel zou dit fonds gefinancierd moeten worden met extra middelen en niet uit de middelen die voor de Europese structuur- en investeringsfondsen zijn gepland. De financiering zou nauw verbonden moeten zijn met het cohesiebeleid. Deze aanvullende financiering kan dan worden gebruikt om de komende zeven jaar de programma’s van het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling en het Europees Sociaal Fonds voor de betrokken NUTS 2-regio’s te versterken.”
Het CvdR beveelt aan dat de steun uit het Fonds voor een eerlijke transitie wordt verleend via cohesiefondsprogramma’s. Tevens benadrukt het dat de EU aan nationale, regionale en lokale overheden extra ruimte moet geven voor het ondersteunen van bedrijven die getroffen worden door het beleid om te stoppen met steenkool. Het CvdR vindt dat de staatssteunregels van de EU, die in 2020 aflopen, herzien moeten worden, zodat steenkoolregio’s “voldoende flexibiliteit krijgen om de sociale en economische gevolgen van de stopzetting van de steenkoolwinning op te vangen.”
“Het ondersteunen van nieuwe sociaal-economische perspectieven in steenkoolregio’s moet nu beginnen; als er wordt gewacht tot de economische situatie in steenkoolregio’s verslechtert, is het te laat ”, aldus Speich.
Onder de 350 leden van het CvdR zijn heel wat vertegenwoordigers van de 41 regio’s in 12 lidstaten (waaronder het VK) die nog steeds kolenmijnen hebben. Om dubbel werk te voorkomen en ervaringen te delen adviseert het CvdR dat deze regio’s onderling en met de nationale overheden en de EU samenwerken bij hun inspanningen om hun economie aan te passen. Het CvdR pleit voor extra beroepsopleidingen, het opzetten van technische universiteiten, het scheppen van een innovatievriendelijk klimaat, en digitalisering als belangrijke instrumenten om hun economie te diversifiëren.
In het CvdR-advies wordt ook gewezen op de mogelijkheid om de huidige sterke punten van deze regio’s verder te benutten. Betoogd wordt dat bij de structurele veranderingen in deze regio’s de bestaande industriële en energiestructuren als basis voor ontwikkeling moeten worden gebruikt. Hierbij moet rekening worden gehouden met de innovatie- en investeringscycli van de nog aanwezige industriële actoren en moet worden voortgebouwd op industriële clusters, operationele vaardigheden en onderzoekscapaciteit.
Op 9 oktober vond een door het CvdR georganiseerde conferentie op hoog niveau – Steenkoolregio’s in transitie – plaats, waaraan werd deelgenomen door nationale ministers en regionale leiders van elf steenkoolregio’s uit acht lidstaten, alsook door Günther Oettinger, Europees commissaris voor Begroting en Personeelszaken.
Het voorstel tot oprichting van een Fonds voor een eerlijke transitie is een belangrijk element uit het programma van Ursula von der Leyen, die op 1 november zal aantreden als de nieuwe voorzitter van de Europese Commissie. De beoogd Europees commissaris voor Cohesie en Hervormingen, Elisa Ferreira , zei op 2 oktober tegen het Europees Parlement dat ze binnen de 100 dagen na haar aantreden een voorstel voor het fonds in kwestie zal indienen. Tot de eerste taken van de nieuwe Commissie zal ook behoren om met de EU-lidstaten en het Europees Parlement overeenstemming te bereiken over de EU-begroting voor de periode 2021-2027.
De uitfasering van de steenkoolindustrie zal naar verwachting tot een groot banenverlies leiden in Bulgarije, Duitsland, Polen, Roemenië, Spanje, Tsjechië en het Verenigd Koninkrijk, maar ook in Griekenland, Slovenië en Slowakije zullen arbeidsplaatsen verdwijnen. Volgens een studie zouden de sociale gevolgen het grootst kunnen zijn in de regio’s West-Macedonië (Griekenland) en Zuid-West-Oltenië (Roemenië).
Contact:
Carmen Schmidle
Tel. +32 (0)2 282 2366
carmen.schmidle@cor.europa.eu