Om de gevolgen van de crisis doeltreffend aan te pakken moeten lokale en regionale overheden bij het herstelplan voor Europa worden betrokken. Een gecentraliseerde aanpak, waarbij beslissingen van bovenaf worden genomen, dreigt tot overlappingen of zelfs concurrentie tussen de financieringsinstrumenten te leiden. Dit kan het effect van de nieuwe faciliteit voor herstel en veerkracht ondermijnen. De leden van het Europees Comité van de Regio's (CvdR) verwoordden deze bezorgdheid in een debat met de EU-commissaris voor Economie, Paolo Gentiloni. Hun standpunten en verbeteringsvoorstellen staan in een advies dat door de voltallige vergadering van het CvdR is goedgekeurd.
Europese regio's en steden zouden graag zien dat de verordeningen inzake de faciliteit voor herstel en veerkracht (RRF) en het Europees Semester worden gewijzigd om lokale en regionale overheden bij het opstellen van herstelplannen te betrekken. Het CvdR stelt voor dat het partnerschap tussen nationale en lokale overheden wordt geschraagd door een gedragscode die de democratische legitimiteit en de efficiency van het Europees Semester ten goede komt. Dit zal helpen bij het coördineren van de vele investeringsinstrumenten die binnenkort voorhanden zullen zijn, zodat overlappingen en incoherentie kunnen worden voorkomen.
“ Zonder partnerschap is er geen impact ”, benadrukte CvdR-voorzitter Apostolos Tzitzikostas tijdens het debat met de EU-commissaris voor Economie, Paolo Gentiloni. Hij stelde voor om de betrokkenheid van regio's en steden gezamenlijk te bevorderen en de territoriale impact van de RRF te monitoren via een jaarlijks regionaal forum over herstel en veerkracht.
“ Voor de herstelstrategie van de EU is de knowhow van regio's en steden van cruciaal belang ”, aldus commissaris Gentiloni, die daaraan toevoegde: “ Herstelplannen kunnen alleen slagen als de nationale regeringen samenwerken met de regionale en lokale overheden . Wij staan klaar om in dit verband de handen ineen te slaan, onder meer door deel te nemen aan regionale fora zodra dit weer mogelijk is.” Over de investeringsprioriteiten merkte hij het volgende op: "Plannen zullen niet in Brussel worden geschreven, maar de Commissie zal ervoor zorgen dat ze in overeenstemming zijn met ons gemeenschappelijk kader, zodat onze economieën duurzamer en veerkrachtiger worden, met een sterke bijdrage aan de groene en digitale transitie. Ik stel met tevredenheid vast dat dit volledig aansluit bij wat het CvdR van de RRF verlangt.”
De pleidooien en voorstellen van regionale en lokale leiders staan in het advies Herstelplan voor Europa: faciliteit voor herstel en veerkracht en instrument voor technische ondersteuning , dat door de voltallige vergadering van het CvdR is goedgekeurd.
“We hebben een duidelijke boodschap voor de Europese Commissie en de lidstaten: wil het herstelplan zoden aan de dijk zetten, dan moeten steden en regio's worden betrokken bij zowel de voorbereiding als de uitvoering van de nationale plannen. Tegelijkertijd echter mogen de herstelmaatregelen, die hoognodig zijn om de dreigende economische en sociale tsunami het hoofd te bieden, niet ten koste gaan van duurzame investeringen op langere termijn. Daarom zijn wij gekant tegen het overhevelen van middelen uit de structuurfondsen naar het herstelplan. Wat we van COVID-19 hebben geleerd moet ook worden vertaald in een grondige hervorming van de Europese economische governance, die democratischer, participatiever en duurzamer moet worden” , aldus Christophe Rouillon (FR/PSE) , voorzitter van de socialistische fractie in het CvdR en burgemeester van Coulaines.
Lokale en regionale overheden zijn goed voor een derde (33,6 %) van de overheidsuitgaven en voor 53 % van de overheidsinvesteringen in de EU ( OESO-cijfers voor 2018 ). Zij hebben enorme verantwoordelijkheden en bevoegdheden op beleidsterreinen die van cruciaal belang zijn voor het herstel en de groene en de digitale transitie, zoals vervoer, ondersteuning van bedrijven, milieu, onderwijs en huisvesting.
De financiën van steden en regio’s zijn zwaar getroffen door de COVID-19-pandemie. In een door het CvdR en de OESO uitgevoerde enquête die is opgenomen in de eerste jaarlijkse regionale en lokale barometer geeft 76 % van de respondenten aan dat het gebrek aan financiële middelen het enigszins tot zeer lastig maakt om de crisis het hoofd te bieden. Over het geheel genomen verwacht 85 % van de respondenten op middellange termijn (2021-22) een grote of matig negatieve impact op de lokale of regionale financiën. Het zogenaamde “schaareffect” van de pandemie – hogere kosten voor openbare dienstverlening en dalende inkomsten uit belastingen en heffingen – is een tikkende tijdbom voor de lokale financiën.
Het CvdR en de Commissie overwegen om over een jaar een gezamenlijk EU-forum over herstel en veerkracht te organiseren om het RRF, de impact ervan in de praktijk, en de bijdrage ervan aan de groene en de digitale transitie en aan de cohesie te evalueren. Daarmee zal ook worden voortgebouwd op de inspanningen van het CvdR, samen met verenigingen van lokale en regionale overheden, om na te gaan in hoeverre steden en regio’s betrokken worden bij het opstellen van nationale plannen voor herstel en veerkracht en bij het RRF in bredere zin.
Achtergrond:
De faciliteit voor herstel en veerkracht (RRF) is een instrument van 672,5 miljard EUR (312,5 miljard EUR aan subsidies en 360 miljard EUR aan leningen) dat bedoeld is om de EU-landen te helpen hervormingen door te voeren en te investeren in de gemeenschappelijke prioriteiten van de EU. Het RRF is het grootste financiële instrument dat is opgenomen in het herstelinstrument Next Generation EU van 750 miljard EUR, ook wel het herstelplan voor Europa genoemd.
Contactpersoon:
Matteo Miglietta
Tel.: +32 (0)2 282 2440
Mobiel: +32 (0)470 895382
matteo.miglietta@cor.europa.eu