Lokale en regionale leiders uit de hele Europese Unie hebben hun steun uitgesproken voor de voorstellen van de Europese Commissie en het Europees Parlement ter versterking van de rechtsstaat, met inbegrip van de mogelijkheid om sancties op te leggen aan lidstaten in geval van “ernstige en systematische” schendingen. Het Europees Comité van de Regio’s (CvdR) heeft er bij de EU-instellingen op aangedrongen een cultuur van respect voor de rechtsstaat te bevorderen, en de lokale gemeenschappen, met inbegrip van de overheden en de netwerken van ombudsmannen die op lokaal en regionaal niveau werkzaam zijn, hier meer bij te betrekken.

In de aanbevelingen die op 12 februari werden aangenomen tijdens de eerste voltallige vergadering van de nieuwe vijfjarige mandaatsperiode van het Comité, wordt gehamerd op het belang van een bredere en diepere monitoring, ondersteund door voldoende middelen. Dit moet leiden tot een objectieve en transparante beoordeling, bijvoorbeeld op basis van de Rule-of-Law Checklist die is ontwikkeld door de hoogste mensenrechtenwaakhond van Europa, de Raad van Europa, en waarover het hele jaar door wordt vergaderd op regionaal en nationaal niveau. De resultaten hiervan kunnen dan, tot slot, worden besproken tijdens een een jaarlijkse conferentie in een stad die goed bestuur hoog in zijn vaandel draagt. In het advies van het CvdR wordt specifiek gewezen op het belang van justitiële netwerken en lokale verenigingen van advocaten, en van het vergroten van de financiële steun voor het maatschappelijk middenveld en onafhankelijke media, met name op lokaal niveau.

Het advies werd gepresenteerd door Christophe Rouillon , voorzitter van de fractie van de Europese Sociaaldemocraten en burgemeester van Coulaines (Frankrijk). Hij zei: “De rechtsstaat is niet alleen een van de fundamentele gemeenschappelijke waarden van de Europese Unie, maar is ook een existentiële voorwaarde voor de werking ervan. Het maatschappelijk middenveld en de lokale en regionale overheden spelen een belangrijke rol bij de versterking van de rechtsstaat. Wij zijn van mening dat sancties noodzakelijk zijn voor degenen die de rechtsstaat schenden, maar dan wel voor de daders, en niet voor de slachtoffers. Dit Comité heeft er lang op aangedrongen dat de regio’s en steden van Europa niet mogen worden gestraft voor schendingen van de rechtsstaat door de nationale regeringen. In dit advies hebben we uiteengezet hoe een nauwere samenwerking met de lokale gemeenschappen – hun maatschappelijk middenveld, hun juridische verdedigers en hun overheden – kan bijdragen aan de verdediging en bevordering van een rechtscultuur.”

De heer Rouillon vervolgde: “Onze aanbevelingen zijn om twee redenen van belang. Ten eerste blijkt uit dit advies dat lokale en regionale politici uit heel Europa de inspanningen ter bevordering van de rechtsstaat ondersteunen. Ten tweede bevatten onze aanbevelingen specifieke ideeën voor maatregelen op lokaal en regionaal niveau. De versterking van de rechtsstaat is niet alleen een kwestie van principes, het gaat ook om de kosteneffectiviteit. Wij zijn van mening dat het doorsluizen van geld via systemen met een zwakke overheid – en in sommige gevallen een systematische ondermijning van de rechtsstaat – contraproductief is en het vertrouwen van Europeanen in het Europese integratieproject dreigt weg te nemen. Een diepere, grondige monitoring door de EU zou goed zijn voor burgers, de lokale democratie en lokale economieën.”

Het advies werd aanvankelijk opgesteld door Franco Iacop (IT/PSE), voorzitter van de regionale vergadering van Friuli-Venezia Giulia. Aangezien de heer Iacop sinds december geen lid meer is van het CvdR, presenteerde de heer Rouillon het advies.

De aanbevelingen weerspiegelen de overtuiging dat de realiteit van het bestuur in de Europese Unie – waarbij Europese, nationale, regionale en lokale politici en overheden betrokken zijn – vereist dat het toezicht op de rechtsstaat niet beperkt blijft tot het nationale niveau. Volgens dezelfde logica dringt het CvdR erop aan dat de EU – als juridische entiteit – zelf ook aan toezicht wordt onderworpen, en stelt het voor dat de EU het proces van toetreding tot het Europees Hof voor de Rechten van de Mens opnieuw op gang brengt.

Het CvdR zou graag zien dat wordt onderzocht hoe het potentieel van het EU-Bureau voor de grondrechten ten volle kan worden benut. Ook stelt het voor dat een proefproject wordt gelanceerd waarbij een groep geïnteresseerde steden en regio’s helpt om de lijst van criteria voor het beoordelen van de rechtsstaat vast te stellen.

Contact:

Andrew Gardner

Tel. +32 473 843 981

andrew.gardner@cor.europa.eu