De conferentie moet concrete politieke veranderingen teweegbrengen, aldus de lokale en regionale leiders.
De leden van het Europees Comité van de Regio's hebben in de commissie Burgerschap, Governance, Institutionele en Externe Aangelegenheden (CIVEX) met mevrouw Gabriele Bischoff, lid van het Europees Parlement en vicevoorzitter van de EP-Commissie constitutionele zaken (AFCO), gedebatteerd over de stappen die moeten worden gezet met het oog op de conferentie over de toekomst van Europa. Voor de lokale en regionale leiders maakt de huidige crisis het nog urgenter dat de Europese Unie zich inspant om effectiever, democratischer en dichter bij de burgers te gaan werken. Het CvdR is ingenomen met het standpunt van de Raad van 24 juni en beschouwt het als een belangrijke stap voorwaarts, omdat het de weg vrijmaakt voor onderhandelingen over de governance, de inhoud en de structuur van de conferentie. Het Comité dringt er echter ook op aan de betreffende werkzaamheden van start te laten gaan zodra de situatie i.v.m. de pandemie dit mogelijk maakt. Mevrouw Bischoff heeft er andermaal op gewezen dat lokale en regionale overheden in dit proces een belangrijke rol moeten spelen.
Al in juli 2019 heeft het CvdR zijn tevredenheid geuit over het voorstel van de voorzitter van de Europese Commissie om een tweejarige conferentie over de toekomst van Europa te organiseren, teneinde een nieuwe impuls te geven aan het Europese project en de Europese democratie te versterken. Het Comité acht het gerechtvaardigd om actief bij het proces te worden betrokken, en wel om drie redenen: ten eerste omdat het de spreekbuis is van de Europese regio's en steden; ten tweede omdat de territoriale dimensie van het burgeroverleg wordt versterkt door middel van lokale en regionale betrokkenheid; ten derde omdat regio's en steden de meeste ervaring hebben met burgerraadplegingen en een op feiten gebaseerde beleidsinhoud aan de thematische debatten kunnen geven.
Het CvdR heeft bij de aanvang van zijn nieuwe mandaat in februari 2020 een Resolutie m.b.t. de conferentie over de toekomst van Europa goedgekeurd, waarin de belangrijkste beginselen voor een sterke betrokkenheid van lokale en regionale overheden bij het proces zijn uiteengezet.
De lancering van de conferentie op 9 mei 2020 is uitgesteld vanwege de COVID-19-crisis. Op 7 mei 2020 heeft het CvdR een verklaring aangenomen over de rol van lokale en regionale overheden in de Europese respons op de COVID-19-crisis en heeft het erop aangedrongen de conferentie bijeen te roepen zodra de gezondheidssituatie onder controle zou zijn. Voorst heeft het ervoor gepleit dat burgers en regionale en lokale vertegenwoordigers rechtstreeks zouden worden betrokken bij de verschillende voorstellen om de Europese Unie doeltreffender, eenvormiger, democratischer en veerkrachtiger te maken.
De voorzitter van de CIVEX-commissie van het CvdR, Mark Speich (DE/EVP) , staatssecretaris voor federale, Europese en internationale zaken van de Duitse deelstaat Noordrijn-Westfalen, zei hierover het volgende: “De conferentie over de toekomst van Europa is belangrijker dan ooit, maar het is gevaarlijker dan ooit om alleen maar een luisteroefening te houden. Er is een klimaat voor samenwerking gecreëerd en daar moeten we gebruik van maken. Een loutere gedachtewisseling zou dat klimaat ondermijnen. De resultaten van de conferentie moeten gevolgen hebben voor het beleid en de maatregelen.”
Gabriele Bischoff was verheugd over het standpunt dat de Raad heeft ingenomen op 24 juni, minder dan een week nadat het Europees Parlement een resolutie had aangenomen om er bij de lidstaten op aan te dringen de onderhandelingen over de modaliteiten van de conferentie met de Europese Commissie en het Europees Parlement van start te laten gaan. Zij beklemtoonde de belangrijke rol van het lokale en regionale niveau als volgt: “Met de conferentie over de toekomst van Europa willen we uit de Brusselse bubbel stappen en op een innovatieve manier de hand reiken aan burgers en regio's. Wij zijn geïnteresseerd in hun visie op de Europese Unie voor de toekomst, hun prioriteiten en de beleidsterreinen waarop zij meer of andere maatregelen verlangen van het Europese niveau. Europa staat op een kruispunt. Het kan terugkeren naar het “oude normaal” of het kan de gelegenheid aangrijpen om dit fantastische Europese project volledig te herdenken en nieuw leven in te blazen. Het is tijd voor een nieuw moedig ‘Schuman-moment’”.
Voorts hebben de leden van de CIVEX-commissie gedebatteerd over het advies “Versterking van het lokaal bestuur en de representatieve democratie via nieuwe instrumenten op het gebied van digitale technologie” . Daarin wordt met name de nadruk gelegd op het nut van digitale instrumenten voor de participatiedemocratie. De conferentie is een gelegenheid om digitale participatie-instrumenten te testen teneinde de representatieve democratie te versterken en het vertrouwen van de burgers te winnen. De voorbeelden in regio’s en steden waar burgers bij overlegprocessen worden betrokken en hun feedbackmechanismen kunnen daarbij worden meegenomen.
CvdR-rapporteur Rait Pihelgas (EE/Renew Europe) , burgemeester van de gemeente Järva, zei in dit verband: “Als we het over moderne democratie willen hebben, moeten we ons beperken tot participatiedemocratie. Betrokkenheid van burgers moet een continu proces zijn. Als we kijken naar de manier waarop lokale, regionale en nationale overheden met hun burgers in contact treden, zijn de methoden die ze gebruiken - kranten, websites en openbare bijeenkomsten - dezelfde als twintig jaar geleden. Ze zoeken weliswaar ook contact via verschillende sociale-mediaplatforms, maar maken zelden gebruik van de nieuwe en moderne participatie-instrumenten die beschikbaar zijn. De communicatie- en contactinspanningen van lokale, regionale en nationale overheden moeten dichter bij de burgers plaatsvinden. Mensen maken dagelijks gebruik van mobiele apparaten. We kunnen de betrokkenheid en de democratie ontwikkelen en verbeteren met behulp van moderne technologische instrumenten.”
De definitieve aanbevelingen uit dit advies zouden volgens planning tijdens de zitting van het CvdR in oktober 2020 moeten worden goedgekeurd.