F’din l-intervista, Tjisse Stelpstra (NL/KRE), il-ministru reġjonali tal-Provinċja ta’ Drenthe, iwieġeb sitt mistoqsijiet dwar il-Pjan ta’ Azzjoni ġdid għal Ekonomija Ċirkolari (NCEAP), is-sett ta’ proposti tal-UE biex it-tkabbir ekonomiku jinfired mill-użu tar-riżorsi permezz tal-produzzjoni u l-konsum ta’ prodotti durabbli, li jistgħu jerġgħu jintużaw u li jistgħu jissewwew. Wara l-pubblikazzjoni tal-NCEAP mill-Kummissjoni Ewropea fil-11 ta’ Marzu 2020, Tjisse Stelpstra qed imexxi l-kontribut tal-Kumitat Ewropew tar-Reġjuni f’ Opinjoni li għandha tiġi adottata matul is-sessjoni plenarja tat-12-14 ta’ Ottubru 2020. L-ekonomija ċirkolari hija pilastru ewlieni tal-Patt Ekoloġiku Ewropew, l-istrateġija tal-UE dwar it-tkabbir biex tinkiseb in-newtralità klimatika sal-2050.

Sur Stelpstra, inti r-relatur tal-Kumitat Ewropew tar-Reġjuni dwar il-Pjan ta’ Azzjoni ġdid għal Ekonomija Ċirkolari (NCEAP): tista’ tgħidilna għaliex dan is-suġġett huwa importanti?

Iċ-ċirkolarità mhijiex biss il-mod ewlieni kif insalvaw ir-riżorsi skarsi tal-pjaneta, iżda wkoll mezz ewlieni biex jitnaqqsu l-emissjonijiet tas-CO ₂ u għad-dekarbonizzazzjoni tal-ekonomija tagħna. L-ekonomija ċirkolari hija għalhekk kruċjali għall-ġlieda kontra t-tisħin globali. Mingħajr dubju, din hija r-raġuni għalfejn l-ekonomija ċirkolari hija kapitolu ewlieni fil-Patt Ekoloġiku Ewropew ippreżentat minn Frans Timmermans, il-President Eżekuttiv tal-Kummissjoni Ewropea. Barra minn hekk, l-ekonomija ċirkolari tinsab wara kull bieb tad-dar. L-importanza tagħha tinsab fil-fatt li tindirizza problemi kbar – mill-użu tar-riżorsi għall-iskart u t-tniġġis, kemm fil-livell Ewropew kif ukoll f’dak individwali. Iċ-ċirkolarità ma tirrigwardax biss l-ekonomija, l-industrija u l-ħtieġa għal produzzjoni b’mod responsabbli. Hija dwar il-mod kif ngħixu u nikkunsmaw, mill-ħwejjeġ li nixtru, sa kif id-djar tagħna huma mibnija, l-ammont ta’ skart li nipproduċu u l-kwantità ta’ ilma li nużaw. Dawn huma għażliet ta’ kuljum u rridu nbiddlu x-xejriet tagħna biex nikkunsmaw aktar konxjament u b’mod aktar sostenibbli sabiex nimxu flimkien lejn soċjetà ċirkolari. Il-Pjan ta’ Azzjoni ġdid għal Ekonomija Ċirkolari huwa sett importanti ta’ għodod li jgħinuna f’dan l-isforz enormi u kruċjali.

L-NCEAP ġie ppubblikat mill-Kummissjoni Ewropea fil-bidu tal-kriżi tal-COVID-19. Taħseb li l-ekonomija ċirkolari għandha rwol partikolari x’taqdi fil-kuntest il-ġdid tal-kriżi tas-saħħa u l-kriżi ekonomika?

Assolutament! Jeħtieġ li nagħmlu sforz kbir biex jissewwa l-impatt ekonomiku u soċjali tal-lockdown b’reazzjoni għall-COVID-19. Madankollu, irridu nirrikonoxxu li meta neqirdu l-pandemija tal-COVID-19, li nittama li se jkun dalwaqt ħafna, l-emerġenza tal-klima xorta se tkun magħna. It-tifqigħa tal-COVID-19 wriet il-vulnerabbiltà tagħna u d-dipendenza enormi tagħna fuq il-materja prima. Nafu li s-swieq ekoloġiċi jġibu magħhom opportunitajiet ekonomiċi kbar u impjiegi. Mela ħalli l-COVID-19 isservi ta’ twissija. Verament irridu nagħmlu minn din il-kriżi opportunità u nagħfsu l-buttuna ħadra tar-reset biex nibdlu s-soċjetà tagħna f’waħda sostenibbli.

X'inhuma l-fehmiet tiegħek dwar l-NCEAP? Huwa ambizzjuż biżżejjed li jiżgura tranżizzjoni rapida għall-ekonomija ċirkolari?

L-NCEAP propost mill-Kummissjoni Ewropea huwa ambizzjuż, iżda jista’ jkun aktar konkret f’termini ta’ azzjonijiet u perjodi ta’ żmien. Dwar diversi kwistjonijiet ewlenin, neħtieġu aktar impenn u miri speċifiċi biex nixprunaw il-bidla. Pereżempju, rigward il-prevenzjoni tal-iskart u l-akkwist pubbliku, verament irridu nagħmlu passi kbar ’il quddiem. L-iffissar ta’ miri realistiċi iżda ta’ sfida, jekk ikun meħtieġ b’differenzjazzjoni reġjonali, se jistimula teknoloġiji innovattivi u l-adozzjoni tagħhom fis-suq. Dan se jwassal għal progress reali. Barra minn hekk, l-NCEAP seta’ integra b’mod aktar sħiħ ir-rwol tal-bliet u r-reġjuni fit-tranżizzjoni lejn ekonomija ċirkolari. Smajt kemm-il darba li “ir-reġjuni huma kbar biżżejjed biex jagħmlu differenza u żgħar biżżejjed biex jagħmluha realtà.” Naħseb dan huwa l-punt kruċjali hawnhekk.

Mill-esperjenza tiegħek, l-awtoritajiet lokali u reġjonali kif jistgħu jikkontribwixxu aħjar u jkollhom impatt akbar fit-tranżizzjoni lejn ekonomija ċirkolari?

Il-bliet u r-reġjuni għandhom ħafna opportunitajiet biex ikunu l-mutur wara l-bidla lejn ekonomija ċirkolari, billi jibdew jimplimentaw azzjonijiet eżemplari dwar l-akkwist pubbliku. L-awtoritajiet lokali u reġjonali jistgħu jistabbilixxu standards u jmexxu s-suq lejn prodotti u servizzi aktar sostenibbli. Barra minn hekk, il-kollaborazzjoni reġjonali hija essenzjali għas-sħubijiet pubbliċi-privati, li aħna neħtieġu sabiuex intejbu x-xejriet ta’ produzzjoni u konsum sostenibbli li huma fundamentali għall-ekonomija ċirkolari. Il-ġestjoni u l-ipproċessar tal-iskart huwa qasam ieħor li fih l-awtoritajiet lokali u reġjonali jistgħu jaqdu rwol kbir. Dawn għandhom kompetenzi u għandhom responsabbiltajiet kbar f’termini ta’ regolamentazzjoni, flimkien mal-għarfien u l-esperjenza. Il-Kummissjoni Ewropea, flimkien mal-awtoritajiet lokali u reġjonali, għandha tiżviluppa strateġija innovattiva ffukata fuq il-ġbir u ż-żarmar tal-iskart. L-Ewropa teħtieġ l-għarfien u l-esperjenza li l-awtoritajiet lokali u reġjonali akkumulaw dwar il-ġbir u t-trattament tal-iskart. Barra minn hekk, l-għarfien u l-kompetenzi esperti reġjonali huma meħtieġa ħafna sabiex jiġu kkontribwiti għad-djalogu osservazzjonijiet komprensivi u profondi dwar il-flussi ta’ materjal. Fir-rigward ta’ dan l-aspett, qed nitolbu lill-Kummissjoni Ewropea tikkondividi l-flussi ta’ materjal pubblikament permezz ta’ sistema diġitali fil-livell Ewropew. Qasam ewlieni ieħor fejn l-awtoritajiet lokali u reġjonali jistgħu jikkontribwixxu bil-kbir fit-tranżizzjoni lejn ekonomija ċirkolari huwa l-ilma. Il-bliet u r-reġjuni huma responsabbli għall-kwalità tal-ilma. L-ilma huwa l-aktar riżorsa importanti tagħna, iżda l-akbar fluss ta’ skart tal-unitajiet domestiċi u tal-industrija wkoll. Dan fih ħafna nutrijenti li jistgħu jiġu rkuprati u l-ilma għandu jerġa’ jintuża kemm jista’ jkun.

Tista’ taqsam magħna l-aħjar prattika mir-reġjun tiegħek?

Forsi wieħed mill-aħjar eżempji huwa Circular Friesland Association. Dan in-network ilaqqa’ flimkien kumpaniji, gvernijiet, istituzzjonijiet tal-għarfien u NGOs fuq skala reġjonali. Huma determinati li jgħinu lill-Friesland isir l-aktar reġjun ċirkolari fl-Ewropa sal-2025 minħabba li jaħsbu li huwa meħtieġ, iżda fuq kollox għax iriduh. Il-motto tagħhom huwa li jaħsbu inqas iżda jagħmlu aktar. L-oqsma ta’ attività jvarjaw mill-agrikoltura għall-mobbiltà u mill-bijomassa għall-edukazzjoni. Billi jaqsmu l-għarfien u jispiraw u jimmotivaw lil xulxin, l-iżviluppi għandhom il-potenzjal li jaċċelleraw. Waħda mill-imħuħ wara din l-inizjattiva hija Ingrid Zeegers, li tappoġġjani bħala espert fl-Opinjoni li jiena relatur tagħha. Hija tibdel l-għarfien globali tagħha f’porzjonijiet żgħar ta’ tagħrif għall-intraprendituri u inizjattivi lokali. Nara l-entużjażmu tagħha f’ħafna oħrajn li qed jikkontribwixxu wkoll biex issir il-bidla lejn ekonomija ċirkolari. L-intraprendituri fir-reġjun tat-Tramuntana tan-Netherlands li tkellimna magħhom waqt li konna qed inħejju l-Opinjoni wkoll jaqsmu ħidmiethom b’passjoni u huma impenjati bis-sħiħ li jġibu ċ-ċirkolarità għal livell ogħla. Jiena nemmen li soċjetà ċirkolari hija soċjetà kuntenta.

Diġà jeżistu għadd ta’ inizjattivi ddedikati għall-promozzjoni tal-ekonomija ċirkolari: il-Pjattaforma Ewropea tal-Partijiet Interessati tal-Ekonomija Ċirkolari, is-Sħubijiet tal-Aġenda Urbana, l-Inizjattiva għal Bliet u Reġjuni Ċirkolari, biex insemmu biss uħud minnhom. Fil-fehma tiegħek, x’azzjonijiet għandhom jittieħdu fil-livell tal-UE biex jiġu appoġġjati (aħjar) l-awtoritajiet lokali u reġjonali fit-tranżizzjoni lejn ekonomija ċirkolari?

Is-suċċess jibda bil-qsim ta’ eżempji tajbin u ta’ ispirazzjoni għal xulxin. In-networks huma ideali għal dan. Iżda l-aħjar appoġġ għall-awtoritajiet lokali u reġjonali li l-Ewropa tista’ tagħti huwa li tipproduċi Pjan ta’ Azzjoni b’saħħtu u konkret. Inqas diskors, naġixxu aktar! Il-bliet u r-reġjuni huma ħafna drabi dawk li jġarrbu l-effetti negattivi tal-prodotti li m’għadhomx jintużaw. Aħseb dwar it-tniġġis tal-ilma, l-arja u l-ħamrija. Il-produttur ma għandu l-ebda responsabbiltà f’dan ir-rigward. Dan irid jinbidel, u bl-appoġġ tal-kollegi kollha tiegħi fil-Kumitat Ewropew tar-Reġjuni, ninsabu lesti biex inwettqu din il-bidla.

Sfond:

L- Opinjoni ta’ Tjisse Stelpstra għandha l-għan li ssaħħaħ il-pilastru lokali u reġjonali tal-Pjan ta’ Azzjoni ġdid għal Ekonomija Ċirkolari biex il-bliet u r-reġjuni jitqiegħdu fil-qalba tiegħu. L-opinjoni ser tiġi adottata matul is-sessjoni plenarja tat-12-14 ta’ Ottubru 2020. Aqra l-aħħar “Taħt il-Lenti” tagħna hawnhekk.

Il-ġenerazzjoni annwali ta’ skart mill-attivitajiet ekonomiċi kollha fl-UE tammonta għal 2.5 biljun tunnellata ( Eurostat ). Dan ifisser 5 tunnellati per capita fis-sena. Illum, ma hemm l-ebda sett komprensiv ta’ rekwiżiti legali u ta’ politika biex jiġi żgurat li l-prodotti kollha li jitqiegħdu fis-suq tal-UE jsiru dejjem aktar sostenibbli u jgħaddu mit-test taċ-ċirkolarità. Dan huwa l-għan tal- Pjan ta’ Azzjoni ġdid għal Ekonomija Ċirkolari tal-Kummissjoni Ewropea li ġie ppreżentat fil-11 ta Marzu 2020.

Bħala pilastru ewlieni tal-Patt Ekoloġiku Ewropew, ekonomija ċirkolari hija kruċjali biex tinkiseb in-newtralità klimatika sal-2050 . Fil-15 ta’ Ġunju 2020, il-Kumitat Ewropew tar-Reġjuni nieda l-grupp ta’ ħidma 'Il-Patt Ekoloġiku fil-Livell Lokali' . Magħmul minn 13-il rappreżentant elett fuq livell lokali u reġjonali , il-grupp għandu l-għan li jittrasforma l-Ftehim Ekoloġiku fi proġetti konkreti u jwassal il-finanzjament dirett fil-bliet u r-reġjuni biex iwettqu t-tranżizzjoni sostenibbli fuq il-post.

Kuntatti:

Andrea Huisman

A.Huisman@drenthe.nl

David Crous

david.crous@cor.europa.eu