I gcás na Ríochta Aontaithe agus an Aontais Eorpaigh is é an aidhm ba cheart dóibh a chur rompu "comhaontú uaillmhianach" a thabhairt i gcrích a éascóidh "comhpháirtíocht dháiríre agus leanúnach" eatarthu tar éis don Ríocht Aontaithe scor de bheith ina Ballstát den Aontas – sin é a dúirt toscaireacht ó Choiste Eorpach na Réigiún le polaiteoirí ó Thuaisceart Éireann an 23 Bealtaine le linn cruinniú a bhí dírithe ar na himpleachtaí a bheidh ag Brexit ar an bpróiseas síochána, ar chúrsaí gnó agus ar an gcomhar trasteorann ar oileán na hÉireann.

Le linn an chruinnithe a bhí acu le Cumann Rialtais Áitiúil Thuaisceart Éireann (NILGA), chuir an tUachtarán agus ionadaithe ó na cúig ghrúpa pholaitiúla in iúl go tréan gur mhór ba chás le cathracha agus le réigiúin an Aontais an tsíocháin a choimeád agus an trádáil rianúil a chinntiú ar oileán na hÉireann. I gcás na dtosaíochtaí eile atá ann i dtaca le caidreamh an Aontais Eorpaigh leis an Ríocht Aontaithe, d’áitigh siad gur cheart leanúint den chomhar atá ann cheana féin i réimsí an taighde, na nuálaíochta, an oideachais, an chultúir agus na slándála. Lá i ndiaidh do thoscaireacht an Choiste bualadh leis an gcomhchoiste um ghnóthaí an Aontais Eorpaigh agus le Helen McEntee, Aire Gnóthaí Eorpacha na hÉireann, i mBaile Átha Cliath is ea a tugadh an chuairt seo ar an Iúr, agus mar chuid di sin reáchtáladh cruinniú le lucht gnó áitiúil.

Seo a leanas a raibh le rá ag Karl-Heinz Lambertz , Uachtarán Choiste na Réigiún, ina thaobh: "I dtaca le Brexit beidh gach aon taobh thíos leis agus is ag iarraidh srian a chur leis an díobháil a thiocfaidh as atáimid anois. Thar aon rud eile, fágann sin nach mór a chinntiú nach gcuirfidh pé socrú a dhéanfar an próiseas síochána i dTuaisceart Éireann i mbaol. Ba é an chloch ba mhó riamh anall ar phaidrín rialtais áitiúla agus réigiúnacha an Aontais ná tacú leis an tsíocháin. Tá gá le teorainn atá trédhearcach. Rud eile atá de dhíth ná socrú a fhéachfaidh leis an dlúthchomhar atá ar siúl le blianta fada a chosaint go fadtéarmach in ionad é a chur ó rath. Is mian linn go gcuirfí tacaíocht AE ar fáil do réigiúin, pobail, feirmeoirí, iascairí agus gnólachtaí beaga i bPoblacht na hÉireann ionas go mbeidh ar a gcumas déileáil le Brexit. Ba chuidiú é sin do Thuaisceart Éireann freisin mar go gcuirfeadh sé srian leis an díobháil lastall den teorainn."

Is é a dúirt Seán McPeake, Leasuachtarán NILGA: "ar an ábhar nach ann do Thionól agus Feidhmeannas Thuaisceart Éireann agus go bhfágann sin sinn gan guth glé againn i bParlaimint Westminster ná i measc fhoireann idirbheartaíochta shocrú Brexit, is tábhachtaí ná riamh an plé a bhíonn againn lenár gcomhpháirtithe Eorpacha. Maidir leis an réimse leathan seirbhísí sibhialta is gá a sholáthar abhus, is iad comhairlí Thuaisceart Éireann atá i mbun agus i mbarr na hoibre sin anois, agus fúinne atá sé athruithe reachtacha agus rialála a réamh-mheas agus, anuas air sin, fúinne atá sé iad a mhúnlú go luath nuair a bheidh siad á gceapadh. Ní ceart gur mar athsmaoineamh a chaithfí le rialtas áitiúil Thuaisceart Éireann, agus iad ag dul i ngleic, tar éis an bhirt, lena bhfuil déanta ag daoine eile, nó nach bhfuil déanta acu, i dtaca le Brexit agus na chéad chéimeanna eile is gá a thabhairt."

Scoirfidh an Ríocht Aontaithe de bheith ina Ballstát den Aontas an 29 Márta 2019. Na socruithe idirthréimhseacha atá dírithe ar tharraingt siar rianúil a éascú, leanfaidh siad d’fheidhm a bheith acu go dtí mí na Nollag 2020 i gcás ina dtiocfar ar chomhréiteach faoin tarraingt siar. Tá sé ráite ag rialtas na Ríochta Aontaithe go leagfaidh sé amach tograí le haghaidh comhshocraíochtaí custaim amach anseo sula reáchtálfar cruinniú mullaigh cheannairí an Aontais an 28 agus 29 Meitheamh. I mí na Nollag 2017, d’aontaigh an Ríocht Aontaithe le ‘cúlstop’ lena leagtar amach, mura rud é agus go dtí go dtiocfar ar réiteach eile, go leanfaidh Tuaisceart Éireann de bheith go hiomlán i gcomhréir le rialacha an mhargaidh aonair agus an aontais custaim, rud a chuideodh leis an gcomhar thuaidh-theas, le geilleagar an oileáin uile agus le Comhaontú Aoine an Chéasta.

Nótaí do na heagarthóirí:

• Ina " rún maidir leis na himpleachtaí a bheidh ann d’údaráis áitiúla agus réigiúnacha an Aontais Eorpaigh i ngeall ar tharraingt siar na Ríochta Aontaithe ón Aontas ", a ghlac an Coiste an 17 Bealtaine, leagtar béim ar an ngá atá ann cláir PEACE agus Interreg a choinneáil ar bun sa Ríocht Aontaithe. Go luath i mí na Bealtaine, mhol an Coimisiún Eorpach buiséad fadtéarmach ina bhfuil foráil maidir le leanúint de thacaíocht a thabhairt do chláir trasteorann a thacaíonn leis an tsíocháin agus an athmhuintearas i dTuaisceart Éireann agus i réigiún teorann na hÉireann.

• Moltar i rún an 17 Bealtaine ón gCoiste go bhféadfadh rialtais áitiúla agus réigiúnacha na Ríochta Aontaithe páirt a ghlacadh i gcláir chomhair ar an gcaoi chéanna a nglacann a macasamhla san Iorua agus san Íoslainn páirt iontu agus go bhféadfaí feidhm a bhaint as na sásraí AE céanna atá i réim anois amhail straitéisí macrairéigiúnacha agus grúpálacha Eorpacha um chomhar críche d’fhonn comhar le cathracha agus réigiúin na Ríochta Aontaithe a éascú. Luaitear ann freisin an chaoi ar "le leas" chathracha agus réigiúin na 27 mBallstát go mbeadh ar chumas na Ríochta Aontaithe páirt a ghlacadh i gcuid de na cláir – "go háirithe i réimsí an oideachais, an chultúir, an taighde agus na nuálaíochta" – agus comhoibriú le gníomhaireachtaí gaolmhara AE agus gur lena leas "dlúthchaidreamh i réimsí na slándála, teorainneacha agus bainistithe imirce a chothú". Díríodh aird faoi leith sa rún ar roinnt réigiún, go sonrach Giobráltar agus na réigiún AE "is forimeallaí", a mb’fhéidir gur gá sainbhearta a dhéanamh ina gcomhair i ngeall ar a "mórspleáchas" ar gheilleagar na Breataine agus moladh go láidir don Aontas "tús áite a thabhairt do nascacht daoine agus earraí" agus leagadh béim "go háirithe ar an ról mórthábhachtach atá ag calafoirt, aerfoirt agus gréasáin bóithre agus iarnóid chun an nascacht sin a chinntiú".

• I rún an 17 Bealtaine 2018 ón gCoiste déantar seasamh tosaigh a glacadh i mí an Mhárta 2017 a fhorbairt. I rún 2017 d’áitigh an Coiste "nár cheart gurbh fhearr aon chomhaontú idir tír nach Ballstát den Aontas é agus an tAontas Eorpach ná ballraíocht san Aontas féin"; d’éiligh sé go ndéanfaí "socruithe sealadacha d’fhonn an cur isteach a dhéanfaí ar thionscadail sheanbhunaithe taighde agus forbartha a laghdú oiread ab fhéidir", agus "go ndíreofaí aird faoi leith ar shocruithe féideartha a mhaolódh na hiarmhairtí do na réigiúin agus na húdaráis áitiúla uile lena mbaineann".

• Le 14 mhí anuas, rinne an Coiste roinnt suirbhéanna ar a chuid comhaltaí, údaráis áitiúla agus réigiúnacha agus comhlachais áitiúla tráchtála agus choimisiúnaigh sé staidéar faoi na himpleachtaí a bheidh ag Brexit ar na geilleagair réigiúnacha. Ina cheann sin, reáchtáil sé díospóireacht dhá uair an chloig an 30 Samhain agus tá comhairliúcháin pholaitiúla lena macasamhla curtha ar bun aige i Sasana, sa Bhreatain Bheag, in Albain agus i dTuaisceart Éireann mar aon le pléití laistigh de na 27 mBallstáit. Tá idirghrúpa curtha ar bun ag an gCoiste i gcomhair na réigiún is mó a bheidh thíos le Brexit agus tá áitithe aige gurb é "an Coiste féin is fearr atá in ann sásraí institúideacha a cheapadh agus a chur chun feidhme d’fhonn comhairliúchán rialta agus plé rialta leis an gcóras rialtais áitiúil agus le parlaimintí agus tionóil chineachta sa Ríocht Aontaithe a chur chun cinn".

• Ar na toscairí ó Choiste na Réigiún a thug cuairt ar Bhaile Átha Cliath agus ar an Iúr bhí: Karl-Heinz Lambertz (BE/PES), Uachtarán Choiste na Réigiún; Karl Vanlouwe (BE/Comhghuaillíocht Eorpach), comhalta den Pharlaimint Phléimeannach; François Decoster (FR/ALDE), Leas-Uachtarán Chomhairle Réigiúnach Nord-Pas-de-Calais-Picardie, cathaoirleach ar idirghrúpa Brexit an Choiste, agus ceann thoscaireacht náisiúnta na Fraince; Michael Murphy (IE/EPP), comhairleoir contae de chuid Thiobraid Árann agus ceann thoscaireacht náisiúnta na hÉireann; Adam Banaszak (PL/ECR), Leas-Uachtarán Pharlaimint Réigiúnach Kujawsko-Pomorskie; Peter Bossman (SI/PES), méara Piran; agus Stanisław Szwabski , comhalta de Chomhairle Chathrach Gdynia.

Teagmháil:

Andrew Gardner

Teil. +32 473 843 981

andrew.gardner@cor.europa.eu