Οι δήμοι και οι περιφέρειες επιθυμούν να συμμετέχουν πλήρως στη διακυβέρνηση και την υλοποίηση των ευρωπαϊκών πολιτικών έρευνας και καινοτομίας. Ειδικότερα, η καθιέρωση των κόμβων του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας (ΕΧΕ) μπορεί να αποτελέσει ζωτικό μέσο για την επίτευξη των στόχων της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον τομέα της οικολογικής, της ψηφιακής, της κοινωνικής και της οικονομικής μετάβασης, επισημαίνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή των Περιφερειών (ΕτΠ), σε γνωμοδότηση που εκπόνησε ο Christophe Clergeau (FR/PES), μέλος του περιφερειακού συμβουλίου Pays-de-la-Loire.
Τον Σεπτέμβριο του 2020, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε ανακοίνωση με σκοπό να δώσει νέα πνοή στον Ευρωπαϊκό Χώρο Έρευνας (ΕΧΕ) , διαμορφώνοντας νέο όραμα, σαφείς στόχους και συγκεκριμένες δράσεις. Παρά κάποια στοιχεία που παρέχουν μεγαλύτερη αναγνώριση στα περιφερειακά οικοσυστήματα καινοτομίας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή των Περιφερειών εκφράζει τη λύπη της για το γεγονός ότι η διακυβέρνηση του ΕΧΕ εξακολουθεί να περιστρέφεται γύρω από την Επιτροπή και τα κράτη μέλη και να επιδιώκει υπερβολικά τη συνέχιση του προγράμματος « Ορίζων Ευρώπη » αντί να οδεύει προς έναν «Ευρωπαϊκό Χώρο Εκπαίδευσης και Έρευνας».
Ως εκ τούτου, Η ΕτΠ ζητεί μια διατομεακή προσέγγιση, στενά συνδεδεμένη με τις περιφερειακές πολιτικές, με τη συμμετοχή ευρέος φάσματος ενδιαφερομένων φορέων ―των πανεπιστημίων, της βιομηχανίας, των διαφόρων επιπέδων του δημόσιου τομέα, των πολιτών και της κοινωνίας των πολιτών―·και τονίζει την ανάγκη πλήρους αναγνώρισης του ρόλου της έξυπνης εξειδίκευσης και της συλλογικής και επιχειρηματικής της διαδικασίας ως ενός από τους ακρογωνιαίους λίθους των ευρωπαϊκών επιδόσεων στον τομέα της έρευνας και της καινοτομίας (Ε&Κ).
Σύμφωνα με τον εισηγητή Christophe Clergeau , «ο Ευρωπαϊκός Χώρος Έρευνας θα πρέπει να θέσει ως στόχο, παράλληλα με την αριστεία, τη διαθεσιμότητα σε όλους τους δήμους και τις περιφέρειες της ΕΕ επιστήμης υψηλής ποιότητας δυνάμενης να κινητοποιηθεί για να τονώσει την καινοτομία και να βοηθήσει την κοινωνία και τις επιχειρήσεις να ανταποκριθούν στις προκλήσεις των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης και να αντιμετωπίσουν τις υφιστάμενες κρίσεις . Οι κόμβοι ΕΧΕ αποτελούν βέλτιστο μέσο για την πλήρη αναγνώριση των πλεονεκτημάτων μιας τοποκεντρικής προσέγγισης της επιστήμης και της καινοτομίας. Η προσέγγιση αυτή καθίσταται ακόμη πιο αναγκαία στο πλαίσιο των σημερινών κρίσεων, των επιπτώσεών τους στις πλέον ευάλωτες και πληγείσες περιοχές και του κατακερματισμού του ΕΧΕ» .
Κατά τη σημερινή ομιλία της στη σύνοδο ολομέλειας της ΕτΠ, η Mariya Gabriel , Ευρωπαία Επίτροπος Καινοτομίας, Έρευνας, Πολιτισμού, Εκπαίδευσης και Νεολαίας, τόνισε ότι «οι δήμοι και οι περιφέρειες θα διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο στην ενίσχυση του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας, συμβάλλοντας στην ανάκαμψη και αυξάνοντας την ανθεκτικότητα της Ευρώπης. Μέσω του κοινού μας σχεδίου δράσης με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή των Περιφερειών, θα δώσουμε στους ερευνητές, τους επιχειρηματίες και την κοινωνία των πολιτών τα μέσα που χρειάζονται για να εδραιώσουν τα περιφερειακά τους οικοσυστήματα έρευνας και καινοτομίας και να ενταχθούν σε ένα πανευρωπαϊκό δίκτυο αριστείας».
Ο ευρωβουλευτής Dan Nica (RO/S&D) δήλωσε: «Παρότι η ΕΕ ηγείται παγκοσμίως στον τομέα της Ε&Κ και της διεθνούς επιστημονικής συνεργασίας, υστερεί όσον αφορά τη μετατροπή των αποτελεσμάτων της έρευνας σε ανατρεπτική καινοτομία και την κινητοποίηση των ερευνητικών και τεχνολογικών ικανοτήτων στις λιγότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες. Θα πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στη σχέση μεταξύ έρευνας και επιχειρήσεων, στη διαθεσιμότητα επιστήμης υψηλής ποιότητας σε όλους τους δήμους και τις περιφέρειες της ΕΕ και στον ρόλο που επιτελούν στη διαδικασία συνδημιουργίας. Ελπίζω ότι οι «κόμβοι ΕΧΕ» θα οδηγήσουν σε μεγαλύτερη αναγνώριση των περιφερειακών οικοσυστημάτων και των κόμβων καινοτομίας και θα ενισχύσουν επίσης τις λιγότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες».
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή των Περιφερειών ελπίζει να αναγνωριστούν ως «κόμβοι ΕΧΕ» τουλάχιστον 50 έως 100 σημεία στην Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένων των αναδυόμενων οικοσυστημάτων στις πλέον μειονεκτούσες περιφέρειες. Κρίνει σκόπιμη τόσο την αναγνώρισή τους ως σημαντικών στοιχείων υποστήριξης της επίτευξης των στόχων της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και την απευθείας υποστήριξή τους από την ΕΕ, μεταξύ άλλων και οικονομικά.
Ο εισηγητής κ. Clergeau τονίζει ότι το δίκτυο «κόμβων ΕΧΕ» θα μπορούσε να αποτελέσει εξαιρετικό πλαίσιο για την ανάδειξη συλλογικών έργων έρευνας και καινοτομίας που συνενώνουν διάφορα περιφερειακά οικοσυστήματα και κόμβους καινοτομίας σε μια προσέγγιση από τη βάση προς την κορυφή. Επιπλέον, εκφράζει τη λύπη του για τον κατακερματισμό του ΕΧΕ με την ύπαρξη σημαντικών διαφορών μεταξύ χωρών και περιφερειών που επισημαίνονται στην έκθεση προόδου του ΕΧΕ και στον περιφερειακό πίνακα αποτελεσμάτων για την καινοτομία .
Φοβούμενη ότι η κρίση COVID-19 θα προκαλέσει καθίζηση των επενδύσεων στην έρευνα και την καινοτομία στις πλέον ευάλωτες και πληγείσες περιοχές, η ΕτΠ ζητεί μεγαλύτερη υποστήριξη της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, της έρευνας και της καινοτομίας από το σχέδιο ανάκαμψης «Next Generation EU» και το νέο δημοσιονομικό πλαίσιο για την επίτευξη των στόχων του ΕΧΕ. Το πρόγραμμα «React EU» και το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης χρειάζεται επίσης να κινητοποιηθούν σύμφωνα με τα επιχειρησιακά προγράμματα που έχουν εγκριθεί από τις περιφέρειες και τις στρατηγικές έξυπνης εξειδίκευσής τους.
Περισσότερες πληροφορίες
Οι πολιτικές έρευνας και καινοτομίας κατέχουν ιδιαίτερη θέση στο κοινό σχέδιο δράσης που εγκρίθηκε τον Νοέμβριο του 2020 με τις υπηρεσίες της Επιτρόπου Mariya Gabriel (ΓΔ RTD, ΓΔ EAC και ΚΚΕρ) και προβλέπει την ενίσχυση της συνεργασίας και των ανταλλαγών πολιτικής μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών. Ειδικότερα, η στρατηγική συνεργασία στο πλαίσιο της Πλατφόρμας Ανταλλαγής Γνώσης (ΠΑΓ) θα εστιάσει στον ανανεωμένο ΕΧΕ. Οι δράσεις της ΠΑΓ 2.0 θα φέρουν τις έννοιες του ΕΧΕ πιο κοντά στον γενικό πληθυσμό και θα προσφέρουν στους περιφερειακούς/τοπικούς φορείς τη δυνατότητα να προωθήσουν τις συναφείς δραστηριότητες έρευνας και καινοτομίας.
Επικοινωνία:
Lauri Ouvinen
Τηλ.: + 32 473536887
lauri.ouvinen@cor.europa.eu