Η απαλλαγή των μεταφορών από τις ανθρακούχες εκπομπές είναι καίριας σημασίας για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης και τη βελτίωση της υγείας και του βιοτικού επιπέδου των πολιτών. Σε γνωμοδοτήσεις σχετικά με το διευρωπαϊκό δίκτυο μεταφορών και το νέο πλαίσιο αστικής κινητικότητας που εγκρίθηκαν κατά τη σύνοδο ολομέλειας της 11ης Οκτωβρίου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή των Περιφερειών (ΕτΠ) ζητεί καλύτερους κανόνες και επαρκή οικονομικά μέσα για τη σύνδεση των περιοχών της ΕΕ μέσω προσβάσιμων και βιώσιμων δικτύων μεταφορών, καθώς και για την ανάπτυξη οικονομικά προσιτών συστημάτων αστικών μεταφορών χωρίς εκπομπές.
Οι δήμοι και οι περιφέρειες της Ευρώπης επιτελούν σημαντικό ρόλο στην προώθηση και την ανάπτυξη προσβάσιμων και βιώσιμων μεταφορών στην ΕΕ. Βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της υλοποίησης των στόχων απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές που συμφωνήθηκαν σε επίπεδο ΕΕ και της ανάπτυξης δικτύων μεταφορών για όλες τις περιοχές της ΕΕ τα οποία θα ενισχύσουν την κοινωνική, οικονομική και εδαφική συνοχή και θα αναστρέψουν τον αυξανόμενο κίνδυνο φτώχειας όσον αφορά την κινητικότητα στις αγροτικές περιοχές.
Κατά τη σύνοδο ολομέλειάς τους στις 11 Οκτωβρίου, τα μέλη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών ενέκριναν γνωμοδοτήσεις σχετικά με το διευρωπαϊκό δίκτυο μεταφορών (ΔΕΔ-Μ) και το νέο πλαίσιο αστικής κινητικότητας, με αίτημα τη στενότερη συμμετοχή των τοπικών και των περιφερειακών αρχών στη χάραξη πολιτικών και κατευθυντήριων γραμμών για την ανάπτυξη βιώσιμων και προσβάσιμων συστημάτων μεταφορών στις πόλεις και τις περιφέρειες της ΕΕ.
Οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές συμβάλλουν ενεργά στον σχεδιασμό και τη χρηματοδότηση των υποδομών μεταφορών στην επικράτειά τους. Για τον λόγο αυτό, ζήτησαν μεγαλύτερη συμμετοχή των περιφερειών στη δομή διακυβέρνησης του διευρωπαϊκού δικτύου μεταφορών (ΔΕΔ-Μ), στη γνωμοδότηση με θέμα «Οι προσανατολισμοί για την ανάπτυξη του διευρωπαϊκού δικτύου μεταφορών (ΔΕΔ-Μ)», που εγκρίθηκε από τα μέλη της ΕτΠ κατά τη σύνοδο ολομέλειάς τους στις 11 Οκτωβρίου.Τα μέλη τόνισαν ότι η κάλυψη των κενών και η εξάλειψη των σημείων συμφόρησης και των τεχνικών εμποδίων στον τομέα των μεταφορών είναι ο καλύτερος τρόπος για να προσδοθεί απτή ευρωπαϊκή προστιθέμενη αξία στους Ευρωπαίους πολίτες. Το ΔΕΔ-Μ, το οποίο αφορά την υλοποίηση και την ανάπτυξη ενός πανευρωπαϊκού δικτύου πολυτροπικών μεταφορών, ευνοώντας τους πιο φιλικούς προς το περιβάλλον τρόπους μεταφοράς, παρέχει ισχυρή ευρωπαϊκή προστιθέμενη αξία και αποτελεί τη ραχοκοκαλιά της συνοχής και της συνδεσιμότητας όλων των περιφερειών, υποστηρίζει η γνωμοδότηση.
Οι εκπομπές CO2 από τον τομέα των μεταφορών, ιδίως από τα επιβατικά αυτοκίνητα και τα ημιφορτηγά, αντιπροσωπεύουν το ένα τρίτο των συνολικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στην ΕΕ. Παρέχοντας υποδομές για κινητικότητα χαμηλών και μηδενικών εκπομπών, το ΔΕΔ-Μ θα διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην επίτευξη των κλιματικών στόχων της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και της Συμφωνίας του Παρισιού. Οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές τόνισαν τα κοινωνικοοικονομικά οφέλη των διασυνοριακών έργων στην επικράτειά τους, αλλά επεσήμαναν ότι το ΔΕΔ-Μ πρέπει να λαμβάνει υπόψη την ποικιλομορφία των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι περιφέρειες της ΕΕ.
Τα μέλη της ΕτΠ τόνισαν επίσης τη σημασία σαφών κανόνων για την προώθηση φιλικών προς το κλίμα μέσων μεταφοράς και τη διασφάλιση της δέουσας προσαρμογής των υποδομών μεταφορών για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής και των σχετικών νέων κινδύνων.
Η Isabelle Boudineau (FR/PES), μέλος του περιφερειακού συμβουλίου Νέας Ακουιτανίας και εισηγήτρια της παρούσας γνωμοδότησης, δήλωσε: «Οι δυσκολίες όσον αφορά την εισαγωγή σίτου και πρώτων υλών, οι οποίες είναι επί του παρόντος εγκλωβισμένες στην Ουκρανία, καταδεικνύουν ότι η δημιουργία ενός αποτελεσματικού ευρωπαϊκού συστήματος μεταφορών είναι κάτι περισσότερο από οικονομική ανάγκη· αποτελεί αναγκαιότητα από την άποψη της ευρωπαϊκής κυριαρχίας. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο είναι επιτακτική ανάγκη να ολοκληρωθεί το ΔΕΔ-Μ με την ανάπτυξη διασυνοριακών έργων μεταφορών. Πρέπει να βελτιώσουμε και να ενσωματώσουμε καλύτερα τους αστικούς κόμβους στο σύστημα μεταφορών, ώστε να καταστήσουμε την ελεύθερη κυκλοφορία προσώπων και εμπορευμάτων πραγματικότητα για όλους».
Όσον αφορά το «Νέο πλαίσιο αστικής κινητικότητας» που πρότεινε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τα μέλη της ΕτΠ τόνισαν ότι, μετά από δεκαετίες υποεπενδύσεων στις δημόσιες μεταφορές, η πανδημία COVID-19 και οι συνέπειες της ρωσικής επίθεσης κατά της Ουκρανίας επιδεινώνουν το έλλειμμα χρηματοδότησης που αντιμετωπίζουν οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές. Αυτό ενέχει τον κίνδυνο υπονόμευσης της δέσμευσής τους να παρέχουν καλύτερες και καθαρότερες υπηρεσίες μεταφορών στους πολίτες τόσο στις αστικές όσο και στις αγροτικές περιοχές.
Δεδομένου ότι οι αστικές περιοχές ευθύνονται επί του παρόντος για 23 % περίπου των συνολικών εκπομπών της ΕΕ από τις μεταφορές, τα μέλη τόνισαν στη γνωμοδότηση με θέμα «Το νέο πλαίσιο αστικής κινητικότητας» ότι οι δημόσιες μεταφορές πρέπει να αποτελέσουν τη ραχοκοκαλιά της αστικής κινητικότητας στην ΕΕ, σε συνδυασμό με βελτιωμένες συνθήκες για αυξημένη ενεργό κινητικότητα, καθώς και μικροκινητικότητα και άλλες καινοτόμες λύσεις.
Η εισηγήτρια Linda Gaasch (LU/Πράσινοι), δημοτική σύμβουλος της πόλης του Λουξεμβούργου, δήλωσε: «Η ενίσχυση της πεζοπορίας και της ποδηλασίας, η περαιτέρω ανάπτυξη ισχυρών συστημάτων δημόσιων μεταφορών και λύσεων χωρίς εκπομπές για την εφοδιαστική αποτελούν το μέλλον της αστικής κινητικότητας. Με τη γνωμοδότηση για το πλαίσιο αστικής κινητικότητας η Επιτροπή των Περιφερειών στέλνει ισχυρό μήνυμα στα άλλα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα: οι δήμοι και οι περιφέρειες είναι έτοιμοι για τη μετάβαση προς την κινητικότητα!»
Επιπλέον, για να διασφαλιστεί η συνδεσιμότητα των περιαστικών και των αγροτικών περιοχών και για να μετριαστεί η φτώχεια όσον αφορά την κινητικότητα, πρέπει να υπάρξει συνολική αύξηση της χωρητικότητας των δημόσιων μεταφορών και πιο στρατηγική προσέγγιση της καινοτομίας (π.χ. δημόσιες μεταφορές κατά παραγγελία), σύμφωνα με τη γνωμοδότηση. Η οικονομική ευημερία των αστικών κέντρων και των περιχώρων τους συνδέεται άμεσα με τη ρευστότητα της κινητικότητας· για να επιτευχθεί αυτή η ρευστότητα και να υλοποιηθούν οι στόχοι βιωσιμότητας της ΕΕ, είναι σημαντικό να διασφαλιστεί η βελτιωμένη πρόσβαση των τοπικών και των περιφερειακών αρχών στα κονδύλια της ΕΕ. Η γνωμοδότηση ζητεί επίσης την ενεργότερη συμμετοχή των τοπικών και των περιφερειακών αρχών στην ανάπτυξη πολιτικών σε ενωσιακό και εθνικό επίπεδο, επισημαίνοντας παράλληλα το σημαντικό αναξιοποίητο δυναμικό της ενεργού κινητικότητας (πεζοπορία και ποδηλασία), η οποία προσφέρει σημαντικά παράλληλα οφέλη για την υγεία και την κοινωνία και απαιτεί ελάχιστες επενδύσεις.
Γενικές πληροφορίες:
Η αναθεώρηση της πολιτικής για το διευρωπαϊκό δίκτυο μεταφορών (ΔΕΔ-Μ), που προτάθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Δεκέμβριο του 2021, αναπτύσσει ένα πανευρωπαϊκό δίκτυο πολυτροπικών μεταφορών με στόχο την κάλυψη των κενών, την εξάλειψη των σημείων συμφόρησης και των τεχνικών εμποδίων και την ενίσχυση της κοινωνικής, οικονομικής και εδαφικής συνοχής στην ΕΕ. Η πολιτική στηρίζει την εφαρμογή της καινοτομίας, των νέων τεχνολογιών και των ψηφιακών λύσεων σε όλους τους τρόπους μεταφοράς για την επίτευξη των στόχων της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας. Σκοπός είναι η βελτίωση της χρήσης των υποδομών, ο μειωμένος περιβαλλοντικός αντίκτυπος των μεταφορών, η βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης και η αυξημένη ασφάλεια. Για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία στις μεταφορές και τις υποδομές, η Επιτροπή τροποποίησε την πολιτική για το ΔΕΔ-Μ τον Ιούλιο του 2022, ενισχύοντας τις μεταφορικές συνδέσεις με την Ουκρανία.
Για να στηρίξει τη μετάβαση σε καθαρότερη, οικολογικότερη και εξυπνότερη κινητικότητα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εισήγαγε το νέο πλαίσιο αστικής κινητικότητας τον Δεκέμβριο του 2021. Το πλαίσιο προβλέπει ισχυρότερο δίκτυο δημόσιων μεταφορών, αποδοτική αστική εφοδιαστική μηδενικών εκπομπών και καλύτερη διαχείριση των ροών κινητικότητας, μέσω πολυτροπικών κόμβων και ψηφιακών λύσεων. Παρέχει καθοδήγηση για την ανάληψη τοπικής δράσης και επιδιώκει να στηρίξει τους δήμους και τις περιφέρειες στον ρόλο τους ως βασικών κόμβων μεταφορών εντός της ενιαίας αγοράς.
Για την υποστήριξη των στόχων βιώσιμων και οικονομικά προσιτών μεταφορών για όλες τις ευρωπαϊκές πόλεις και περιφέρειες, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή των Περιφερειών δρομολόγησε την εκστρατεία «Πράσινη Συμφωνία και τοπική δράση». Πρόκειται για πρωτοβουλία που έχει ως στόχο να θέσει τους δήμους και τις περιφέρειες στον πυρήνα της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, προκειμένου να δοθεί στους τοπικούς και τους περιφερειακούς ηγέτες η δυνατότητα να αναλάβουν δράση για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και να αυξηθεί η υλοποίηση βιώσιμων έργων χρηματοδοτούμενων από την ΕΕ στις τοπικές κοινότητες σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Επικοινωνία:
Theresa Sostmann
Tηλ.: +32 475999415
Theresa.Sostmann@cor.europa.eu