Οι ενισχύσεις μέσω του Ταμείου δίκαιης μετάβασης θα πρέπει να διοχετεύονται μέσω προγραμμάτων των ταμείων συνοχής

Οι περιφέρειες παραγωγής άνθρακα θα πρέπει να λάβουν χρήματα από την Ευρωπαϊκή Ένωση για να βοηθηθούν στην απεξάρτησή τους από τα ορυκτά καύσιμα, σύμφωνα με την ανακοίνωση που εξέδωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή των Περιφερειών (ΕτΠ) στις 9 Οκτωβρίου. Ωστόσο, η συνέλευση των τοπικών και περιφερειακών ηγετών της ΕΕ επιμένει ότι η ενίσχυση δεν θα πρέπει να γίνεται εις βάρος άλλων περιφερειών.

Το αίτημα των τοπικών και περιφερειακών ηγετών συνδυάζει τα ειδικά υποστηρικτικά μέτρα ενίσχυσης δεκάδων περιφερειών με αυτό της διατήρησης του προϋπολογισμού της ΕΕ για την περιφερειακή ανάπτυξη, τη δραστική μείωση του οποίου επιθυμούν ορισμένοι αρχηγοί κρατών μελών της ΕΕ. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει προτείνει τόσο τη μείωση των κονδυλίων συνοχής για την περιφερειακή ανάπτυξη όσο και τη δημιουργία ενός Ταμείου δίκαιης μετάβασης για τις περιφέρειες εξόρυξης άνθρακα. Προς το παρόν η νέα πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κ. Ursula von der Leyen δεν έχει δηλώσει πώς θα χρηματοδοτείται το εν λόγω ταμείο.

Τη γνωμοδότηση της ΕτΠ εκπόνησε ο κ. Mark Speich (DE/EPP), υπουργός Ομοσπονδιακών, Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων του γερμανικού κρατιδίου της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας.

Ο κ. Speich δήλωσε τα εξής: « Η κλιματική αλλαγή αφορά ολόκληρη την Ευρώπη. Ο μετασχηματισμός των περιφερειών εξόρυξης άνθρακα αποτελεί σημαντική συμβολή στην επίτευξη των στόχων μας για το κλίμα. Ως εκ τούτου, πρέπει η ΕΕ να στηρίξει τις περιοχές με ανθρακωρυχεία που διανύουν μεταβατικό στάδιο. Πρέπει η ΕΕ να υποστηρίξει οικονομικά την κοινωνικοοικονομική μετάβαση των περιφερειών εξόρυξης άνθρακα στο επόμενο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο. Μία από τις προϋποθέσεις για να δοθούν κίνητρα πραγματοποίησης νέων επενδύσεων είναι να έχουν οι περιφέρειες επαρκή περιθώρια ελιγμών όσον αφορά τους κανόνες της πολιτικής ανταγωνισμού.

Εκτιμώ την πρόταση της νέας Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής περί σύστασης ενός Ταμείου δίκαιης μετάβασης. Το εν λόγω ταμείο θα αμβλύνει τις κοινωνικές, κοινωνικοοικονομικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις του διαρθρωτικού μετασχηματισμού στις ευρωπαϊκές περιφέρειες εξόρυξης άνθρακα. Ωστόσο, θα πρέπει να χρηματοδοτείται με πρόσθετους πόρους και όχι από το κονδύλιο που προβλέπεται για τα ευρωπαϊκά διαρθρωτικά και επενδυτικά ταμεία. Η χρηματοδότηση θα πρέπει να συνδέεται στενά με την πολιτική συνοχής. Αυτοί οι συμπληρωματικοί πόροι θα μπορούσαν επομένως να χρησιμοποιηθούν για την ενίσχυση των προγραμμάτων του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης και του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου για τις εν λόγω περιφέρειες επιπέδου NUTS 2 την επόμενη επταετία», συμπλήρωσε ο κ. Speich.

Στις εισηγήσεις της, η ΕτΠ κρίνει ότι οι ενισχύσεις μέσω του Ταμείου δίκαιης μετάβασης θα πρέπει να διοχετεύονται μέσω προγραμμάτων των ταμείων συνοχής Τονίζει επίσης την ανάγκη να παρέχει η ΕΕ τη δυνατότητα σε εθνικές, περιφερειακές και τοπικές κυβερνήσεις και αρχές να διαθέτουν επιπλέον περιθώρια για τη συνδρομή όσων επιχειρήσεων επηρεάζονται από την εγκατάλειψη της εξόρυξης άνθρακα. Η ΕτΠ υποστηρίζει ότι πρέπει να αναθεωρηθούν οι κανόνες της ΕΕ περί κρατικών ενισχύσεων, οι οποίοι πρόκειται να παύσουν να ισχύουν το έτος 2020, με στόχο οι περιφέρειες εξόρυξης άνθρακα να διαθέτουν στο πλαίσιο αυτό επαρκή ευελιξία, έτσι ώστε να καταφέρουν να μετριάσουν τον κοινωνικό και οικονομικό αντίκτυπο από τη σταδιακή κατάργηση του άνθρακα.

«Η υποστήριξη των νέων κοινωνικοοικονομικών προοπτικών στις περιφέρειες εξόρυξης άνθρακα πρέπει να αρχίσει τώρα! Θα είναι πολύ αργά να δράσουμε όταν η οικονομική κατάσταση των εν λόγω περιοχών θα έχει επιδεινωθεί», παρατήρησε ο κ. Speich.

Στα 350 μέλη της ΕτΠ περιλαμβάνονται πολλοί εκπρόσωποι από τις 41 περιφέρειες σε 12 κράτη μέλη (συμπεριλαμβανομένου του Ηνωμένου Βασιλείου) που εξακολουθούν να έχουν ανθρακωρυχεία. Η ΕτΠ συνιστά τη συνεργασία τόσο μεταξύ των εν λόγω περιφερειών όσο και μεταξύ αυτών και των εθνικών και ενωσιακών επιπέδων διοίκησης, καθώς επιδιώκουν την προσαρμογή των οικονομιών τους, τόσο για την αποφυγή επικαλύψεων όσο και για την ανταλλαγή εμπειριών. Στις εισηγήσεις της, η ΕτΠ χαρακτηρίζει την επαγγελματική επιμόρφωση, τη δημιουργία τεχνικών πανεπιστημιακών σχολών, την ανάπτυξη ενός ευνοϊκού για την καινοτομία περιβάλλοντος και την ψηφιοποίηση ως μέσα καθοριστικής σημασίας για τη διαφοροποίηση των οικονομιών τους.

Στη γνωμοδότηση της ΕτΠ δίνεται επίσης έμφαση στο αναπτυξιακό δυναμικό των πλεονεκτημάτων αυτών των περιφερειών. Υποστηρίζεται δε ότι ο διαρθρωτικός μετασχηματισμός των εν λόγω περιφερειών θα πρέπει να συντελεστεί με τον σημερινό βιομηχανικό και ενεργειακό ιστό ως βάση για την ανάπτυξη. Επίσης, πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι κύκλοι καινοτομίας και επένδυσης των υφιστάμενων βιομηχανικών παραγόντων και να αξιοποιούνται οι βιομηχανικοί συνεργατικοί σχηματισμοί, οι λειτουργικές δεξιότητες και η ερευνητική ικανότητα.

Στη διάσκεψη υψηλού επιπέδου υπό την αιγίδα της ΕτΠ (9 Οκτωβρίου) με τίτλο « περιφέρειες εξόρυξης άνθρακα σε μετάβαση », παρέστησαν υπουργοί των κρατών μελών και επικεφαλής της διοίκησης έντεκα περιφερειών εξόρυξης άνθρακα από οκτώ κράτη μέλη, καθώς και ο κ. Günther Oettinger, Επίτροπος αρμόδιος για τον Προϋπολογισμό και τους Ανθρώπινους Πόρους.

Η πρόταση δημιουργίας ενός Ταμείου δίκαιης μετάβασης αποτελεί σημαντικό στοιχείο του προγράμματος που παρουσίασε η κ. von der Leyen, η οποία θα αναλάβει καθήκοντα Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής την 1η Νοεμβρίου. Η νέα Επίτροπος για τη Συνοχή και τη Μεταρρύθμιση κ. Elisa Ferreira δήλωσε στις 2 Οκτωβρίου ενώπιον του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ότι θα υποβάλει πρόταση για το ταμείο εντός 100 ημερών από την ανάληψη των καθηκόντων της . Ένα από τα πρώτα καθήκοντα της νέας σύνθεσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής θα είναι και η επίτευξη συμφωνίας με τα κράτη μέλη της ΕΕ και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επί του προϋπολογισμού της ΕΕ για την περίοδο 2021-27.

Η σταδιακή κατάργηση της βιομηχανίας άνθρακα αναμένεται να προκαλέσει την απώλεια πολυάριθμων θέσεων εργασίας στη Βουλγαρία, την Τσεχία, τη Γερμανία, την Πολωνία, τη Ρουμανία, την Ισπανία και το Ηνωμένο Βασίλειο, με απολύσεις επίσης στην Ελλάδα, τη Σλοβακία και τη Σλοβενία. Από σχετική μελέτη προκύπτει ότι οι δύο περιφέρειες όπου οι κοινωνικές επιπτώσεις ενδέχεται να αποδειχθούν οι σοβαρότερες είναι αυτές της Δυτικής Μακεδονίας και της Νοτιοδυτικής Ρουμανίας - Ολτένιας.

Επικοινωνία:

Carmen Schmidle

Τηλ. +32 (0)2 282 2366

carmen.schmidle@cor.europa.eu