Οι νησιωτικές, οι αγροτικές, οι παραμεθόριες και οι ορεινές περιοχές χρειάζονται ειδικά προσαρμοσμένα μέτρα για να παραμείνουν ελκυστικές, να αντιμετωπίσουν τις ανισότητες και να αντισταθμίσουν, ως εκ τούτου, τα γεωγραφικά τους μειονεκτήματα, επισημαίνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή των Περιφερειών (ΕτΠ) σε γνωμοδότηση που εκπόνησε η πρόεδρος της περιφερειακής συνέλευσης της Κορσικής.

Οι περιφέρειες με μόνιμα φυσικά ή δημογραφικά μειονεκτήματα, όπως οι ιδιαίτερα αραιοκατοικημένες, οι νησιωτικές, οι παραμεθόριες, οι ορεινές και οι αγροτικές περιοχές, καθώς και οι περιφέρειες που βρίσκονται σε βιομηχανική μετάβαση, καλύπτουν σχεδόν ολόκληρη τη χερσαία έκταση της Ευρώπης. Για παράδειγμα, οι ορεινές περιοχές αντιπροσωπεύουν 29 % της έκτασης της ΕΕ, ενώ τα νησιά φιλοξενούν πάνω από 20,5 εκατομμύρια κατοίκους (4,6 % του πληθυσμού της ΕΕ). Λόγω της ιδιαιτερότητάς της, κάθε μία από τις περιοχές αυτές είναι ιδιαίτερα ευπαθής και εκτεθειμένη σε αυξανόμενες κοινωνικές και οικονομικές ανισότητες, στις οποίες η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να επιδεικνύει ιδιαίτερη προσοχή, όπως ορίζεται στις ιδρυτικές Συνθήκες της.

Ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών Vasco Alves Cordeiro δήλωσε: «Η 8η έκθεση για τη συνοχή αποκάλυψε ότι οι ανισότητες στην Ευρώπη αυξάνονται, επηρεάζοντας κυρίως περιοχές που πλήττονται από μόνιμα φυσικά ή δημογραφικά μειονεκτήματα. Η πολιτική συνοχής μπορεί να διαδραματίσει ζωτικό ρόλο στην προώθηση της οικονομικής, κοινωνικής και εδαφικής συνοχής στην Ευρώπη, χωρίς να αφήνει κανέναν τόπο στο περιθώριο. Όλες οι ενωσιακές πολιτικές με εδαφική διάσταση πρέπει να σχεδιάζονται σύμφωνα με την αρχή της "μη πρόκλησης βλάβης"».

Η εισηγήτρια της γνωμοδότησης που εγκρίθηκε την 1η Δεκεμβρίου κατά τη σύνοδο ολομέλειας Marie-Antoinette Maupertuis (FR/EA), πρόεδρος της περιφερειακής συνέλευσης της Κορσικής, δήλωσε: «Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν σέβεται την ιδρυτική της Συνθήκη εάν δεν λαμβάνει επαρκώς υπόψη τους περιορισμούς που αντιμετωπίζουν περιοχές όπως οι νησιωτικές, οι ορεινές και οι αγροτικές περιοχές. Η γεωγραφική τους κατάσταση συνεπάγεται πρόσθετο κόστος για υπηρεσίες όπως οι μεταφορές, η ενέργεια και η ψηφιακή συνδεσιμότητα, το οποίο πρέπει να ληφθεί υπόψη για να μην διευρυνθούν οι διαπεριφερειακές ανισότητες. Κατά συνέπεια, η ΕτΠ ζητεί να συμπεριληφθούν οι ανάγκες των περιοχών αυτών στη χάραξη των διαφόρων ενωσιακών πολιτικών με εδαφική διάσταση, πέραν της πολιτικής συνοχής».

Κατά τη διάρκεια της συζήτησης, ο Younous Omarjee, πρόεδρος της επιτροπής «Περιφερειακή Ανάπτυξη» του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, δήλωσε: «Το άρθρο 174 της Συνθήκης για την ΕΕ αποσκοπεί σε αυτόν καθ’ εαυτόν τον στόχο της πολιτικής συνοχής, ήτοι στην εφαρμογή της αρχής της αλληλεγγύης με μέλημα την επίτευξη ισότητας μεταξύ όλων των περιοχών της Ευρώπης. Απομένουν ακόμη να γίνουν πολλά και οι αρχές που ορίζονται στο άρθρο 174 πρέπει να συνεχίσουν να προωθούνται και να επιβεβαιώνονται, όπως πράττει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή των Περιφερειών, με στόχο την επανεξέταση του μέλλοντος της πολιτικής συνοχής».

Η ΕτΠ επεσήμανε ότι οι τρέχουσες προσπάθειες της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την προώθηση της συνοχής σε ολόκληρη την ήπειρο –όπως η Εδαφική Ατζέντα για 2030 και το νέο Μακρόπνοο όραμα για τις αγροτικές περιοχές της ΕΕ– ενδέχεται να μην επαρκούν. Το διευρυνόμενο χάσμα μεταξύ αγροτικών και αστικών περιοχών, καθώς και η παρακμή των βιομηχανικών περιοχών, προξενούν επίσης ιδιαίτερη ανησυχία διότι ευνοούν την πολιτική πόλωση –όπως υποδεικνύεται στη γνωμοδότηση–, τροφοδοτούν την αίσθηση των πολιτών ότι τα δημοκρατικά τους δικαιώματα δεν γίνονται σεβαστά και επιτείνουν την έλλειψη εμπιστοσύνης τους στα εθνικά και τα ενωσιακά θεσμικά όργανα.

Ως εκ τούτου, οι τοπικοί ηγέτες καλούν τα θεσμικά όργανα της ΕΕ να καταστήσουν τις εκτιμήσεις εδαφικού αντικτύπου κεντρικό στοιχείο της διαδικασίας χάραξης πολιτικής της ΕΕ, ιδίως όσον αφορά πολιτικές σε τομείς όπως οι μεταφορές, η ενέργεια, η ενιαία αγορά και ο ανταγωνισμός, αλλά και την υλοποίηση των εθνικών σχεδίων ανάκαμψης και ανθεκτικότητας που εγκρίθηκαν για την επιτάχυνση της ανάκαμψης από την πανδημία COVID-19. Μια τέτοια προσέγγιση θα μπορούσε, κατά την άποψη της ΕτΠ, να αντιμετωπίσει καλύτερα τις ανισότητες και να προωθήσει την οικονομική συνοχή στην Ευρώπη, με σεβασμό της επονομαζόμενης αρχής της "μη πρόκλησης βλάβης" που πρότεινε πρόσφατα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Η ΕτΠ προτρέπει επίσης τα κράτη μέλη να δημιουργήσουν υπηρεσίες μίας στάσης σε περιφερειακό ή τοπικό επίπεδο για τα ταμεία συνοχής της ΕΕ, προκειμένου να διευκολυνθεί η κατανόηση και η πρόσβαση σε αυτούς τους πόρους για περιοχές με γεωγραφικά και δημογραφικά μειονεκτήματα, πολλές από τις οποίες πάσχουν από έλλειψη εργατικού δυναμικού τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα.

Γενικές πληροφορίες:

Στις 30 Νοεμβρίου, την παραμονή της έγκρισης της γνωμοδότησής της στη σύνοδο ολομέλειας της ΕτΠ, η εισηγήτρια Marie-Antoinette Maupertuis την παρουσίασε στα μέλη της επιτροπής «Περιφερειακή Ανάπτυξη» του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Η βιντεοσκόπηση της συνεδρίασης είναι διαθέσιμη εδώ.

Σύμφωνα με το άρθρο 174 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, για τη «μείωση των διαφορών μεταξύ των επιπέδων ανάπτυξης των διαφόρων περιοχών», η ΕΕ θα πρέπει να επιδείξει «ιδιαίτερη προσοχή στις αγροτικές περιοχές, τις ζώνες που συντελείται βιομηχανική μετάβαση και τις περιοχές που πλήττονται από σοβαρά και μόνιμα φυσικά ή δημογραφικά προβλήματα, όπως οι υπερβόρειες περιοχές που είναι ιδιαίτερα αραιοκατοικημένες και οι νησιωτικές, διασυνοριακές και ορεινές περιοχές».

‎Η 8η έκθεση για τη συνοχή δημοσιεύθηκε τον Φεβρουάριο από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Δείχνει τόσο θετικές όσο και αρνητικές τάσεις στις περιφέρειες, τις πόλεις και τις αγροτικές περιοχές της ΕΕ: οι λιγότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες έχουν καλύψει την υστέρηση, αλλά πολλές περιφέρειες μετάβασης έχουν εγκλωβιστεί σε μια αναπτυξιακή παγίδα. Η έκθεση δείχνει διεύρυνση των ανισοτήτων, ιδίως εντός των κρατών μελών, οι οποίες επηρεάζουν δυσανάλογα τις περιοχές με διαρθρωτικά γεωγραφικά μειονεκτήματα. Η ΕτΠ ενέκρινε τη θέση της σχετικά με την 8η έκθεση για τη συνοχή τον Οκτώβριο.

Μαζί με τις κορυφαίες ευρωπαϊκές ενώσεις δήμων και περιφερειών, η ΕτΠ είναι ιδρυτικός εταίρος της #CohesionAlliance, με σκοπό να παγιωθεί η συνοχή ως θεμελιώδης αξία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και βασικός στόχος για όλες τις πολιτικές και τις επενδύσεις της. Περισσότερες πληροφορίες εδώ.

Επικοινωνία:

Monica Tiberi – Εκπρόσωπος Τύπου του Προέδρου

Tηλ.: +32 479 51 74 43

monica.tiberi@cor.europa.eu

Matteo Miglietta

Τηλ.: +32 (0) 470 89 53 82

matteo.miglietta@cor.europa.eu