Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή των Περιφερειών καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη μέλη να θεσπίσουν μηχανισμούς ευκολότερης και ταχύτερης χρηματοδότησης για τη δρομολόγηση έργων ανακαίνισης από τις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή των Περιφερειών (ΕτΠ) υιοθέτησε ομόφωνα γνωμοδότηση με θέμα το Κύμα ανακαινίσεων , το σχέδιο της ΕΕ για την αναβάθμιση της ενεργειακής απόδοσης του κτιριακού αποθέματος της Ευρώπης. Η ανακαίνιση των κτιρίων, τα οποία ευθύνονται για το 40% της κατανάλωσης ενέργειας και το 36% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στην Ευρώπη, είναι καθοριστικής σημασίας για την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050. Οι δήμοι και οι περιφέρειες ζητούν την αναθεώρηση των καθεστώτων κρατικών ενισχύσεων, πιο ευέλικτους δημοσιονομικούς κανόνες για τη μεγιστοποίηση των επενδύσεων και των ανακαινίσεων, υποεθνικούς στόχους για την ανακαίνιση των κτιρίων και την ενσωμάτωση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σε έργα ανακαίνισης.

Κατόπιν συζήτησης της Ολομέλειας με την Ευρωπαία Επίτροπο Ενέργειας Kadri Simson, ο Enrico Rossi (IT/PES) , εισηγητής της γνωμοδότησης της ΕτΠ με θέμα το Κύμα ανακαινίσεων , δημοτικός σύμβουλος Σίνια (Φλωρεντία) και πρώην Περιφερειάρχης Τοσκάνης (2010-2020), δήλωσε: « Η πράσινη ανάκαμψη ξεκινά από το σπίτι μας. Με το Κύμα ανακαινίσεων ως θεμελιώδη πυλώνα της Πράσινης Συμφωνίας, μπορούμε να αναζωογονήσουμε την οικονομία μας, να δημιουργήσουμε 160.000 θέσεις εργασίας στον κατασκευαστικό τομέα και να καταπολεμήσουμε την ενεργειακή φτώχεια, εκπληρώνοντας ταυτόχρονα τους στόχους μας για κλιματική ουδετερότητα. Πρέπει να διασφαλίσουμε ότι οι πόροι του νέου πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου, του σχεδίου ανάκαμψης και των εθνικών και περιφερειακών ταμείων θα χρησιμοποιηθούν σε συνέργεια και δεν θα εκτραπούν αλλού. Για την επιτυχία του Κύματος ανακαινίσεων, οι δήμοι και οι περιφέρειες πρέπει να διαδραματίσουν πρωταγωνιστικό ρόλο. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο χρειαζόμαστε συγκεκριμένα εργαλεία, όπως έναν τοπικό μηχανισμό τεχνικής βοήθειας προσβάσιμο σε όλες τις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές για την υλοποίηση του Κύματος ανακαινίσεων, σε συνδυασμό με την κατάρτιση των εργαζομένων, ιδίως σε ΜΜΕ, ώστε να συμβάλουμε στη δημιουργία περισσότερων θέσεων εργασίας » .

Η ΕτΠ καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη μέλη να θεσπίσουν μηχανισμούς άμεσης χρηματοδότησης για τη δρομολόγηση έργων ανακαίνισης από τις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές. Ζητεί επίσης να υλοποιηθεί η εξαγγελθείσα αναθεώρηση των ευρωπαϊκών καθεστώτων κρατικών ενισχύσεων για την ενεργειακά αποδοτική ανακαίνιση των κτιρίων με στόχο να υπερνικηθούν οι υφιστάμενοι επενδυτικοί φραγμοί.

Οι δήμοι και οι περιφέρειες προτρέπουν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να συνεργαστεί με τα κράτη μέλη με μέλημα τη θέσπιση πιο ευέλικτων δημοσιονομικών κανόνων για τις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές προκειμένου να υποστηριχθεί η επενδυτική τους ικανότητα όσον αφορά την ανακαίνιση ήδη υφιστάμενων κτιρίων και την κατασκευή νέων κοινωνικών κατοικιών. Επισημαίνει επίσης ότι, για την υλοποίηση του Κύματος ανακαινίσεων, η Επιτροπή και τα κράτη μέλη πρέπει να στηρίξουν ευρέως τον κατασκευαστικό τομέα για τη γεφύρωση του υφιστάμενου χάσματος γνώσεων, δεξιοτήτων και τεχνολογιών και την επανεκπαίδευση των εργαζομένων.

Το Κύμα ανακαινίσεων πρέπει να τύχει άρτιας τεχνικής υποστήριξης ευπρόσιτης σε όλες τις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές. Τα μέλη τάσσονται υπέρ της ενίσχυσης και της αποκέντρωσης του μηχανισμού ELENA της ΕΤΕπ μέσω του εξορθολογισμού του μοντέλου των υπηρεσιών μονοαπευθυντικής θυρίδας για την παροχή τεχνικής υποστήριξης σε όλες τις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές και τις επιχειρήσεις.

Η γνωμοδότηση της ΕτΠ καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη μέλη να ενσωματώσουν πλήρως το Κύμα ανακαινίσεων στα προγράμματα ανάκαμψης και ανθεκτικότητας (RRF), καθώς και στα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία (ΕΔΕΤ).

Πρόσθετες προτάσεις της ΕτΠ για την επιτυχή υλοποίηση του Κύματος ανακαινίσεων σε κάθε τόπο περιλαμβάνουν τα εξής:

• μέτρα για την αποτροπή των εξώσεων μέσω ανακαινίσεων. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης πρέπει να αποτρέψουν τη μετακύλιση του κόστους ανακαίνισης στους ενοικιαστές και η ΕτΠ προτείνει την εξισορρόπηση των αυξήσεων των ενοικίων από την εξοικονόμηση ενέργειας·
• η ΕτΠ παρακινεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να απαιτήσει από τα κράτη μέλη να εξασφαλίσουν την πλήρη και εποικοδομητική συμμετοχή των τοπικών και των περιφερειακών αρχών στην κατάρτιση και την εφαρμογή των εθνικών τους σχεδίων για την ανάκαμψη και την ανθεκτικότητα προβαίνοντας στη διεξαγωγή πολυεπίπεδων διαλόγων για το κλίμα και την ενέργεια·
• ισότιμη υλοποίηση του Κύματος ανακαινίσεων σε λιγότερο αστικοποιημένες και πιο απομακρυσμένες περιοχές, συμπεριλαμβανομένων των αγροτικών κοινοτήτων·
• προώθηση της εφαρμογής κυκλικών διαδικασιών στον κατασκευαστικό τομέα και ενίσχυση μηχανισμών πιστοποίησης που συντείνουν στην επιλογή δομικών υλικών και κατασκευαστικών τεχνικών με γνώμονα τον κύκλο ζωής τους·
• ενίσχυση των τοπικών ενεργειακών κοινοτήτων και των «παραγωγών-καταναλωτών» μέσω αποκεντρωμένης παραγωγής ενέργειας και κινήτρων για την ανάπτυξη του μοντέλου «ενσωμάτωσης του κόστους θέρμανσης στο ενοίκιο» ―που εφαρμόζεται ευρέως στη Σουηδία και τη Φινλανδία—, σύμφωνα με το οποίο οι ιδιοκτήτες ακινήτων ενθαρρύνονται να εξοικονομούν ενέργεια, διασφαλίζοντας παράλληλα κατάλληλη εσωτερική θερμοκρασία στους ενοικιαστές·
• επέκταση των αναλύσεων σχετικά με την ενεργειακή φτώχεια πέραν των μεμονωμένων νοικοκυριών και χρήση του μοντέλου των παραγωγικών περιοχών «οικολογικού προσανατολισμού» ως χρήσιμου σημείου αναφοράς για τη συμμετοχή του μεταποιητικού τομέα στο Κύμα ανακαινίσεων·
• παροχή σημαντικής στήριξης στον κατασκευαστικό τομέα, ο οποίος πλήττεται σοβαρά από την κρίση και περιλαμβάνει συχνά μικρές επιχειρήσεις·
• καταβολή πιο φιλόδοξων προσπαθειών για την απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές της θέρμανσης και της ψύξης για οικιακή χρήση, οι οποίες ευθύνονται για περισσότερο από το 80% της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας των κτιρίων στην ΕΕ·
• τα μέλη χαιρετίζουν το Σύμφωνο για το κλίμα και προτίθενται να στηρίξουν την εφαρμογή του, ιδίως μέσω της συμμετοχής των πολιτών. Η ΕτΠ αναγνωρίζει τον θεμελιώδη ρόλο του συμφώνου για το κλίμα στη διασφάλιση της αποτελεσματικής εφαρμογής του Κύματος ανακαινίσεων και της διαθεσιμότητας ικανοτήτων και εργαλείων στις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές·
• τα μέλη καλούν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να συνεχίσει να προωθεί τη διάδοση συστημάτων ενεργειακής διαχείρισης, καθώς και της μοντελοποίησης κτιριακών πληροφοριών (BIM)·
• επιδίωξη της συστηματικής εφαρμογής των κριτηρίων για τις οικολογικές δημόσιες συμβάσεις στον κατασκευαστικό τομέα με στόχο την ταχεία μείωση της κατανάλωσης ενέργειας και την ευρεία διάδοση πιο βιώσιμων μοντέλων διαχείρισης·
• προώθηση της δωρεάν και ευρείας διάθεσης των δεδομένων σχετικά με την κατανάλωση ενέργειας των κτιρίων σε όλες τις περιοχές της ΕΕ·
• καθορισμός στόχων σε υποεθνικό επίπεδο για την ενσωμάτωση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στα κτίρια·
• η ΕτΠ προσυπογράφει την πρόταση περί δείκτη έξυπνης ετοιμότητας που αποσκοπεί στη μέτρηση του βαθμού ετοιμότητας των κτιρίων για την ενσωμάτωση έξυπνων τεχνολογιών και τη σχετική ενημέρωση των ιδιοκτητών και των ενοίκων των κτιρίων·
• επικαιροποίηση του πλαισίου των πιστοποιητικών ενεργειακής απόδοσης για την αύξηση του κτιριακού αποθέματος με αυτά τα πιστοποιητικά·
• οι νομοθετικές απαιτήσεις για την αγορά και ανακαίνιση όλων των υφιστάμενων δημόσιων κτιρίων, τα ελάχιστα πρότυπα ενεργειακής απόδοσης και οι υποχρεωτικοί στόχοι για τα ετήσια ποσοστά ανακαίνισης πρέπει να χαρακτηρίζονται από ευελιξία ώστε να λαμβάνουν υπόψη τα ποικίλα χαρακτηριστικά των κτιρίων και τις ιδιαίτερες συνθήκες σε κάθε τόπο.

Γενικές πληροφορίες

Εκτιμάται ότι από 34 έως 50 εκατομμύρια Ευρωπαίοι πολίτες πλήττονται από ενεργειακή φτώχεια. Η γνωμοδότηση της ΕτΠ με θέμα το Κύμα ανακαινίσεων περιλαμβάνει πρόταση προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη μέλη για τον υπολογισμό της ενεργειακής φτώχειας σε υποπεριφερειακό επίπεδο.

Παρότι το 75% των υφιστάμενων κτιρίων στην ΕΕ θεωρούνται ενεργειακά μη αποδοτικά, επί του παρόντος ανακαινίζεται σε ετήσια βάση μόνο το 1% των κτιρίων. Εκτιμάται ότι το Κύμα ανακαινίσεων μπορεί να δημιουργήσει 160.000 επιπλέον θέσεις εργασίας στον κατασκευαστικό τομέα έως το 2030. 

Παράλληλα με την απαλλαγή του τομέα των μεταφορών από τις ανθρακούχες εκπομπές και τον οικολογικό προσανατολισμό των πόλεων, η ανακαίνιση του κτιριακού αποθέματος της ΕΕ αποτελεί βασική προτεραιότητα της Πράσινης Συμφωνίας , όχι μόνο λόγω της δυνητικής ικανότητάς της για τη μείωση τόσο της χρήσης ενέργειας όσο και των εκπομπών CO ₂ , αλλά και ως κινητήρια δύναμη της βιώσιμης ανάπτυξης και της δημιουργίας θέσεων εργασίας. Ο κατασκευαστικός τομέας αποτελεί τη σημαντικότερη πηγή δημιουργίας θέσεων εργασίας για κάθε ένα εκατομμύριο ευρώ που επενδύεται ( ΔΟΕ 2020 ).

Το «Κύμα ανακαινίσεων», εγκαινιάστηκε στις 14 Οκτωβρίου 2020 μέσω της ανακοίνωσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με τίτλο «Κύμα ανακαινίσεων για την Ευρώπη – οικολογικά κτίρια, θέσεις εργασίας, καλύτερη ζωή» . Αποτελεί βασικό πυλώνα του χάρτη πορείας της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας .

Το «Κύμα ανακαινίσεων» αποσκοπεί στην άρση των εμποδίων που παρακωλύουν τις ανακαινίσεις κτιρίων. Ο Όμιλος Χρηματοπιστωτικών Ιδρυμάτων για την Ενεργειακή Απόδοση ( EEFIG ) εντόπισε έξι είδη εμποδίων: διαρθρωτικά εμπόδια, φραγμοί στην πληροφόρηση, αδυναμίες της αγοράς, απουσία εμπειρογνωμοσύνης, συνδυασμός παραγόντων που δυσχεραίνουν τη συγκέντρωση έργων και/ή την υλοποίηση αποτελεσματικότερων συνοικιακών προσεγγίσεων και κανονιστικοί φραγμοί. Όλα αυτά τα εμπόδια επηρεάζουν άμεσα τις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές και πλήττουν την ικανότητά τους να επενδύουν περισσότερο σε ενεργειακά αποδοτικά έργα.

Η ανακαίνιση των κτιρίων αποτελεί βασική προτεραιότητα της ομάδας εργασίας « Πράσινη Συμφωνία και Τοπική Δράση », μιας νέας πρωτοβουλίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών που επιδιώκει να θέσει τους δήμους και τις περιφέρειες στην καρδιά της μετάβασης της ΕΕ στην κλιματική ουδετερότητα. Η πρωτοβουλία εγκαινιάστηκε στις 15 Ιουνίου 2020 με τη δημιουργία ειδικής ομάδας εργασίας, αποτελούμενης από 13 μέλη . Διαβάστε εδώ την ανακοίνωση Τύπου. Ενημερωθείτε για τις 200 βέλτιστες πρακτικές της ΕτΠ στο πλαίσιο της Πράσινης Συμφωνίας στον διαδικτυακό μας χάρτη .

Επικοινωνία:

David Crous

david.crous@cor.europa.eu

+32 (0) 470 88 10 37