Η οικονομική και κοινωνική ανάκαμψη, καθώς και η πράσινη και η ψηφιακή μετάβαση, δεν θα είναι επιτυχείς παρά μόνο με την άμεση συμμετοχή των τοπικών και των περιφερειακών αρχών στην προετοιμασία και την υλοποίηση των εθνικών σχεδίων ανάκαμψης και ανθεκτικότητας (ΕΣΑΑ).

Μια στενή εταιρική σχέση μεταξύ όλων των επιπέδων διακυβέρνησης, των κοινωνικών εταίρων και των ΜΚΟ έχει εξέχουσα σημασία για την εξασφάλιση της αντιστοίχισης των ΕΣΑΑ με τις εδαφικές ανάγκες και την αποφυγή αλληλεπικαλύψεων με άλλες πολιτικές και ταμεία της ΕΕ. Αυτά είναι τα κύρια μηνύματα που απευθύνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή των Περιφερειών (ΕτΠ) στις εθνικές κυβερνήσεις και τα όργανα της ΕΕ μέσω γνωμοδότησης που κατάρτισε ο Rob Jonkman, δημοτικός σύμβουλος Όπστερλαντ (Κάτω Χώρες). Η γνωμοδότηση εγκρίθηκε κατά τη σύνοδο ολομέλειας της ΕτΠ την 1η Δεκεμβρίου.

Τα μέλη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών διαπιστώνουν με λύπη πως, στα περισσότερα κράτη μέλη , η προετοιμασία των ΕΣΑΑ αποτέλεσε ως επί το πλείστον διαδικασία από την κορυφή προς τη βάση και εκφράζουν τον προβληματισμό τους σχετικά με την απουσία υποεθνικής συμμετοχής στα στάδια υλοποίησης και αξιολόγησης. Αυτή η προσέγγιση ενέχει τον κίνδυνο συγκέντρωσης σημαντικών δημοσίων επενδύσεων ενώ παραβλέπει τις εδαφικές διαφορές, υπονομεύοντας έτσι τον αντίκτυπο των σχεδίων ανάκαμψης.

Κατά συνέπεια, υποστηρίζει η γνωμοδότηση , οι περιφέρειες που υστερούσαν ως προς την ανάπτυξή τους ήδη πριν από την εμφάνιση της πανδημίας ενδέχεται να βρεθούν αντιμέτωπες με ακόμη ευρύτερο χάσμα όσον αφορά την απασχόληση, τη στήριξη των επιχειρήσεων, την ψηφιοποίηση ή άλλους βασικούς τομείς πολιτικής. Επιπλέον, η ανεπαρκής συμμετοχή των δήμων και των περιφερειών ενέχει τον κίνδυνο αλληλεπικαλύψεων μεταξύ των επενδύσεων από τα ταμεία ανάκαμψης και συνοχής, δημιουργώντας ανταγωνισμό μεταξύ τους. Γι’ αυτό λοιπόν οι τοπικοί ηγέτες θεωρούν ενθαρρυντικό το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα δημοσιεύσει σύντομα στο διαδίκτυο τον πίνακα αποτελεσμάτων του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΜΑΑ). Όπως αναφέρεται σε επιστολή που απέστειλε ο Εκτελεστικός Αντιπρόεδρος της Επιτροπής Valdis Dombrovskis στον Πρόεδρο της ΕτΠ Απόστολο Τζιτζικώστα και στον πρόεδρο της επιτροπής «Οικονομική Πολιτική» της ΕτΠ Michael Murphy, ο νέος πίνακας αποτελεσμάτων θα παρέχει πληροφορίες σχετικά με την επεξεργασία των αιτήσεων πληρωμής από τα κράτη μέλη και θα περιλαμβάνει, όταν είναι εφικτό, περισσότερο τοποκεντρική μέθοδο παρακολούθησης.

Ο εισηγητής Rob Jonkman  (NL/ECR), δημοτικός σύμβουλος Όπστερλαντ, δήλωσε: « Ο Μηχανισμός Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας αποτελεί αποτέλεσμα μιας ιστορικής συμφωνίας μεταξύ των Ευρωπαίων ηγετών και φιλόδοξο εργαλείο προκειμένου να εξέλθουμε ισχυρότεροι από την κρίση της νόσου COVID-19. Ωστόσο, παρότι οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές βρίσκονται από την αρχή της πανδημίας στην πρώτη γραμμή του αγώνα για την αντιμετώπιση των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων, σε πολλά κράτη μέλη αποτελούν την έσχατη προτεραιότητα όσον αφορά τη συμμετοχή στα σχέδια ανάκαμψης. Χρειαζόμαστε συνεργασία, όχι συγκέντρωση ».

Οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές είναι υπεύθυνες για το ένα τρίτο του συνόλου των δημόσιων δαπανών και για πάνω από το ήμισυ των δημόσιων επενδύσεων στην ΕΕ, πολλές εκ των οποίων αφορούν τομείς πολιτικής που είναι βασικοί για τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας , τον ακρογωνιαίο λίθο του σχεδίου ανάκαμψης Next Generation EU . Γι’ αυτό είναι σημαντική η άμεση συμμετοχή των δήμων και των περιφερειών στον σχεδιασμό και την υλοποίηση των ΕΣΑΑ, προκειμένου να ευοδωθούν οι μεταρρυθμίσεις και οι επενδύσεις που περιέχονται σε αυτά.

Για πολλούς δήμους και περιφέρειες, η κρίση COVID-19 οδήγησε σε μείωση των εσόδων και αύξηση των δαπανών. Το δεύτερο Περιφερειακό και Τοπικό Βαρόμετρο , που δημοσίευσε τον Οκτώβριο η ΕτΠ, εκτιμά πως το δημοσιονομικό κενό έφτασε τα 180 δισ. ευρώ μόνο για το 2020. Η ΕτΠ υποστηρίζει πως είναι καθήκον της ΕΕ και των κρατών μελών της να βοηθήσουν επειγόντως τις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές να απορροφήσουν τους κλυδωνισμούς που υπέστησαν τα δημοσιονομικά τους και να καταστήσουν τις ευρωπαϊκές οικονομίες και κοινωνίες πιο βιώσιμες, ανθεκτικές και καλύτερα προετοιμασμένες για τις προκλήσεις και τις ευκαιρίες της πράσινης και της ψηφιακής μετάβασης, μεταξύ άλλων μέσω των εθνικών σχεδίων ανάκαμψης.

Η ΕτΠ προτρέπει επίσης την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να συμπεριλάβει μια ενότητα σχετικά με τη συμμετοχή των τοπικών και των περιφερειακών αρχών στην ετήσια έκθεσή της για την υλοποίηση του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και καλεί το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να επιτελέσει πλήρως τον ελεγκτικό του ρόλο όσον αφορά την επίτευξη των στόχων των σχεδίων ανάκαμψης, με την τακτική συμμετοχή των τοπικών και των περιφερειακών αρχών.

Γενικές πληροφορίες:

Στις 24 Σεπτεμβρίου, η ΕτΠ διοργάνωσε ―μαζί με την σλοβενική Προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ― το πρώτο Φόρουμ Υψηλού Επιπέδου για την Περιφερειακή Ανάκαμψη και Ανθεκτικότητα. Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης, που διεξήχθη στη Λίπιτσα της Σλοβενίας, ο Ευρωπαίος Επίτροπος Οικονομίας Paolo Gentiloni τόνισε πως τα εθνικά σχέδια ανάκαμψης μπορούν να ευοδωθούν μόνο μέσω της συνεργασίας με τους δήμους και τις περιφέρειες. Διαβάστε εδώ την ανακοίνωση Τύπου.

Ο Μηχανισμός Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΜΑΑ) της ΕΕ είναι ένα δημοσιονομικό μέσο με προϋπολογισμό 723,8 δισ. ευρώ (σε σημερινές τιμές, εκ των οποίων 338 δισ. σε επιχορηγήσεις και 385,8 δισ. σε δάνεια) που σχεδιάστηκε για να υποστηρίξει τα κράτη μέλη ώστε να υλοποιήσουν μεταρρυθμίσεις και να επενδύσουν στις κοινές προτεραιότητες της ΕΕ. Ο ΜΑΑ αποτελεί το μεγαλύτερο δημοσιονομικό μέσο που περιλαμβάνεται στο σχέδιο ανάκαμψης Next Generation EU , ύψους 801 δισ. ευρώ. Προκειμένου να επωφεληθούν από τον ΜΑΑ, τα κράτη μέλη οφείλουν να υποβάλουν εθνικά σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, στα οποία θα υποδεικνύονται οι μεταρρυθμίσεις και οι επενδύσεις που πρόκειται να χρηματοδοτηθούν.

Μελέτη της ΕτΠ για τη συμμετοχή των τοπικών και των περιφερειακών αρχών στην προετοιμασία και την υλοποίηση οκτώ Εθνικών Σχεδίων Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (Ιούνιος 2021).

Κοινή διαβούλευση ΕτΠ-ΣΕΔΠ για την προετοιμασία των ΕΣΑΑ. Τα πλήρη αποτελέσματα είναι διαθέσιμα εδώ (Ιανουάριος 2021).

Επικοινωνία:

Matteo Miglietta

Τηλ. +32 (0)470 895 382

matteo.miglietta@cor.europa.eu