Η ενεργειακή κρίση που προκλήθηκε από την εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία έχει επιτείνει την ανάγκη της ΕΕ να απεξαρτηθεί σταδιακά από το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο και τον άνθρακα. Δεδομένης της παρούσας γεωπολιτικής κατάστασης και των επιπτώσεών της στις αγορές ενέργειας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή των Περιφερειών (ΕτΠ) —η συνέλευση των εκλεγμένων τοπικών και περιφερειακών ηγετών της ΕΕ— ενέκρινε ψήφισμα σχετικά με το σχέδιο REPowerEU, συμβάλλοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο στην ενεργειακή στρατηγική της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που αποσκοπεί στην ανεξαρτητοποίηση από τις ρωσικές εισαγωγές ενέργειας έως το 2030. Οι υφιστάμενες απειλές για την ενεργειακή ασφάλεια και τον ενεργειακό εφοδιασμό της Ευρώπης δεν πρέπει να θέσουν σε κίνδυνο τη μετάβαση προς την κλιματική ουδετερότητα, τονίζουν οι τοπικοί ηγέτες.
Υπό το πρίσμα της τρέχουσας ενεργειακής κρίσης, ο Vasco Alves Cordeiro, πρώτος Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών και μέλος του περιφερειακού κοινοβουλίου των Αζορών, δήλωσε: «Οι συνέπειες του πολέμου στην Ουκρανία γίνονται σήμερα αισθητές σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι οικογένειες και οι επιχειρήσεις πλήττονται περισσότερο από την επίθεση της Ρωσίας, ιδίως λόγω της αύξησης των τιμών της ενέργειας. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή των Περιφερειών έστειλε ένα σαφές μήνυμα. Είναι σημαντικό να καταργηθούν σταδιακά οι εισαγωγές πετρελαίου, φυσικού αερίου και άνθρακα από τη Ρωσία. Αυτό δεν μπορεί να επιτευχθεί αφήνοντας τους ανθρώπους στο περιθώριο ή εγκαταλείποντας τις δεσμεύσεις μας για το κλίμα. Ο πόλεμος και η κλιματική κρίση μας ωθούν να επανεξετάσουμε το μέλλον μας τώρα. Οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές διαδραματίζουν κεντρικό ρόλο στην ενεργειακή μετάβαση και ζητούμε η νέα ευρωπαϊκή στρατηγική REPowerEU να στηρίξει τον τοπικό σχεδιασμό για την ενεργειακή ασφάλεια και τις επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.»
Το εγκριθέν ψήφισμα σχετικά με το REPowerEU χαιρετίζει τη δυνατότητα παρέμβασης στις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας για την αντιμετώπιση της υψηλής αστάθειας και για τον μετριασμό του αντικτύπου τους στις πλέον ευάλωτες και τις πολύ μικρές και τις μικρές επιχειρήσεις. Η ΕτΠ προτείνει την αποσύνδεση του φυσικού αερίου από την τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας, ως πιθανό μέτρο για να αποφευχθεί το ενδεχόμενο οι υψηλές τιμές του φυσικού αερίου να επηρεάσουν τις τιμές της ενέργειας, και καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να παρατείνει την εφαρμογή της γενικής ρήτρας διαφυγής του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης (ΣΣΑ) τουλάχιστον έως το τέλος του 2023. Οι τοπικοί ηγέτες προειδοποιούν ότι η ενεργειακή κυριαρχία της ΕΕ δεν θα επιτευχθεί έως ότου συγχρονιστούν τα δίκτυα διανομής φυσικού αερίου, υδρογόνου και ηλεκτρικής ενέργειας και βελτιωθούν και ολοκληρωθούν τα δίκτυα διασύνδεσης σε ολόκληρη την ΕΕ. Οι κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις θα πρέπει να αναθεωρηθούν ώστε να τονωθούν βασικές στρατηγικές επενδύσεις σε ανανεώσιμο υδρογόνο και σε δημόσιες υποδομές για τη φόρτιση ηλεκτρικών οχημάτων.
Συμπληρωματικά προς το ψήφισμα σχετικά με το REPowerEU, η ΕτΠ ενέκρινε και μια δέσμη γνωμοδοτήσεων που συμβάλλουν στην εν εξελίξει αναθεώρηση της «δέσμης μέτρων προσαρμογής στον στόχο του 55 %» της ΕΕ και στην εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας σε τοπικό και σε περιφερειακό επίπεδο.
Όσον αφορά την αναθεώρηση του συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών (ΣΕΔΕ), η ΕτΠ καλεί τα κράτη μέλη να καθορίσουν ένα ελάχιστο ποσοστό τουλάχιστον 20 % των εσόδων που προέρχονται από τον πλειστηριασμό δικαιωμάτων ΣΕΔΕ, το οποίο θα διαχειρίζονται άμεσα οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές. Πρόκειται για μέτρο που προτάθηκε στη γνωμοδότηση του Peter Kurz (DE/PES), δημάρχου του Μάνχαϊμ, ο οποίος δήλωσε: «Η αντίδραση στον πόλεμο στην Ουκρανία δεν μπορεί να θέσει υπό αμφισβήτηση τα αποτελεσματικά μέσα μετασχηματισμού, ιδίως την τιμολόγηση του CO2. Αντιθέτως, επιβεβαιώνει απλώς την από μακρού πεποίθησή ότι πρέπει να καταργήσουμε τα ορυκτά καύσιμα. Χρειάζεται να διασφαλίσουμε ότι οι δήμοι και οι περιφέρειες επωφελούνται από τη δέσμη μέτρων προσαρμογής στον στόχο του 55 %, με τη συμπερίληψή τους τόσο στο αναθεωρημένο σύστημα εμπορίας εκπομπών όσο και στη θέσπιση του μηχανισμού συνοριακής προσαρμογής άνθρακα. Επιπλέον, πρέπει να προστατεύσουμε τα ευάλωτα άτομα και τις ευάλωτες περιφέρειες μέσω του Κοινωνικού Ταμείου για το Κλίμα».Στη γνωμοδότηση που εγκρίθηκε, τα μέλη επαναλαμβάνουν την έκκλησή τους να επεκταθεί η τιμολόγηση άνθρακα σε όλους τους τομείς, μεταξύ άλλων στις μεταφορές και στον κατασκευαστικό κλάδο.
Όσον αφορά την ενεργειακή απόδοση, οι τοπικοί και οι περιφερειακοί ηγέτες υπέβαλαν σειρά προτάσεων σε γνωμοδότηση του εισηγητή Rafal Trzaskowski (PL/EPP). Ο δήμαρχος Βαρσοβίας δήλωσε: «Ο ρωσικός πόλεμος κατά της Ουκρανίας και η πρόσφατη διακοπή του εφοδιασμού με φυσικό αέριο σε ορισμένα κράτη μέλη της ΕΕ θα πρέπει να μας κινητοποιήσει περισσότερο προκειμένου να επιτύχουμε τους φιλόδοξους στόχους μας για το κλίμα ακόμη νωρίτερα. Η αρχή της προτεραιότητας στην ενεργειακή απόδοση είναι ζωτικής σημασίας για τη στρατηγική αυτονομία της ΕΕ. Για τον λόγο αυτό, υποστηρίζουμε τους στόχους του 3 % της ετήσιας ανακαίνισης των δημόσιων κτιρίων και της μείωσης της ζήτησης ενέργειας του δημόσιου τομέα κατά τουλάχιστον 1,7 %. Ωστόσο, χρειαζόμαστε οικονομική και τεχνική υποστήριξη. Επαναλαμβάνω, ως εκ τούτου, την έκκλησή μου για την παροχή άμεσης χρηματοδότησης στους δήμους και τις περιφέρειες για την υλοποίηση έργων της Πράσινης Συμφωνίας. Δεδομένου ότι ο αριθμός των ευάλωτων πολιτών που αντιμετωπίζουν ενεργειακή φτώχεια και οικονομική αδυναμία μετακινήσεων έχει αυξηθεί δραματικά, καλούμε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να διευκολύνει τη σύναψη κοινοπραξιών δημόσιου και ιδιωτικού τομέα για την ανακαίνιση κτιρίων με τη βιομηχανία.»
Όσον αφορά τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, οι δήμοι και οι περιφέρειες ενέκριναν γνωμοδότηση με θέμα «Τροποποίηση της οδηγίας σχετικά με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας για την επίτευξη των νέων κλιματικών στόχων για το 2030». Ο εισηγητής Andries Gryffroy (BE/EA) δήλωσε: «Επικροτούμε τις τροποποιήσεις στη νέα οδηγία, αλλά επικρίνουμε το γεγονός ότι δεν παρέχονται περαιτέρω κίνητρα για τη δημιουργία κοινοτήτων ανανεώσιμης ενέργειας. Πρέπει επίσης να συνεχίσουμε να διευκολύνουμε την αδειοδότηση, μειώνοντας τους διοικητικούς φραγμούς και τους παράγοντες που παρεμποδίζουν την πρόσβαση στο δίκτυο, προκειμένου να παράσχουμε κίνητρα για συλλογική αυτοπαραγωγή και αυτοκατανάλωση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Η παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές σε τοπικό επίπεδο είναι ζωτικής σημασίας για την ενεργειακή ανεξαρτησία και τη διατήρηση των παγκόσμιων δεσμεύσεών μας για το κλίμα. Πρέπει να αυξήσουμε τις επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και να αναπτύξουμε περισσότερα διασυνοριακά έργα ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, με στόχο τη διαφοροποίηση του ενεργειακού εφοδιασμού της ΕΕ και την επίτευξη ενός ολοκληρωμένου και απαλλαγμένου από τις ανθρακούχες εκπομπές ενεργειακού συστήματος.» Το μέλος του Φλαμανδικού Κοινοβουλίου καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή «να παρουσιάσει ταχέως τη στρατηγική της ΕΕ για την ηλιακή ενέργεια που ανακοίνωσε και να ενθαρρύνει περαιτέρω την ανάπτυξη αγορών καθαρού υδρογόνου».
Οι προτάσεις του Csaba Borboly (RO/EPP), εισηγητή της γνωμοδότησης με θέμα «Προς μια κοινωνικά δίκαιη εφαρμογή της Πράσινης Συμφωνίας» αποσκοπούν στη διασφάλιση μιας δίκαιης μετάβασης που δεν αφήνει κανέναν στο περιθώριο. Ο πρόεδρος του κομητειακού συμβουλίου της Χαργκίτα δήλωσε: «Πρέπει να στηρίξουμε τους πιο ευάλωτους και να θεσπίσουμε απαλλαγές για τα νοικοκυριά, τις πολύ μικρές και τις μικρές επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν ενεργειακή φτώχεια και οικονομική αδυναμία μετακινήσεων. Το Κοινωνικό Ταμείο για το Κλίμα θα πρέπει να αποτελεί μέρος των διαρθρωτικών ταμείων και να λειτουργεί υπό επιμερισμένη διαχείριση, με παράλληλη τήρηση των αρχών της εταιρικής σχέσης και της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης. Οι δήμοι και οι περιφέρειες πρέπει να συμμετέχουν ενεργά στην κατάρτιση των εθνικών κοινωνικών σχεδίων για το κλίμα και να διαχειρίζονται άμεσα τουλάχιστον το 35 % του χρηματοδοτικού κονδυλίου του Κοινωνικού Ταμείου για το Κλίμα».
Περισσότερες πληροφορίες:
Στις 8 Μαρτίου 2022, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε σχέδιο για να καταστεί η Ευρώπη ανεξάρτητη από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα πολύ πριν από το 2030, αρχής γενομένης από το φυσικό αέριο, στο πλαίσιο της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία. Με το σχέδιο REPowerEU θα επιδιωχθεί η διαφοροποίηση του εφοδιασμού με φυσικό αέριο, η επιτάχυνση της ανάπτυξης ανανεώσιμων αερίων και η αντικατάσταση του φυσικού αερίου για τη θέρμανση και την παραγωγή ενέργειας, γεγονός που θα μπορούσε να μειώσει τη ζήτηση φυσικού αερίου από τη Ρωσία κατά δύο τρίτα πριν από το τέλος του έτους. Το σχέδιο περιλαμβάνει σειρά μέτρων για την αντιμετώπιση της αύξησης των τιμών της ενέργειας στην Ευρώπη και για την αναπλήρωση των αποθεμάτων φυσικού αερίου για τον επόμενο χειμώνα. Η Ευρώπη αντιμετωπίζει αυξημένες τιμές της ενέργειας εδώ και αρκετούς μήνες, αλλά τώρα η αβεβαιότητα όσον αφορά τον εφοδιασμό επιδεινώνει το πρόβλημα.
Μέσω της πρωτοβουλίας «Πράσινη Συμφωνία και τοπική δράση», η Ευρωπαϊκή Επιτροπή των Περιφερειών (ΕτΠ) δεσμεύεται να στηρίξει τους δήμους και τις περιφέρειες κατά τη μετάβαση της ΕΕ στην κλιματική ουδετερότητα. Η «Πράσινη Συμφωνία και τοπική δράση» είναι μια εμβληματική πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών (ΕτΠ) που επιδιώκει να θέσει τους δήμους και τις περιφέρειες στην καρδιά της μετάβασης της ΕΕ στην κλιματική ουδετερότητα. Στο πλαίσιό της περιλαμβάνεται μια σειρά εκκλήσεων για ανάληψη δράσης, όπως η πρωτοβουλία «Δέντρα για τη ζωή», μια έρευνα για τη συλλογή των απόψεων των δήμων και των περιφερειών σχετικά με τις προκλήσεις και τις ευκαιρίες της υλοποίησης της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας σε τοπικό επίπεδο, καθώς και πρόσκληση προς όλες τις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές να μοιραστούν τις κλιματικές τους δεσμεύσεις.
Επικοινωνία:
David Crous
Τηλ. +32 (0)470 881 037
david.crous@cor.europa.eu