Η βιώσιμη υδατοκαλλιέργεια, η φιλική προς το περιβάλλον αλιεία, η απαλλαγή των εξαιρετικά ρυπογόνων θαλάσσιων μεταφορών από τις ανθρακούχες εκπομπές και η αποκατάσταση των πληθυσμών ιχθύων είναι ζωτικής σημασίας για την οικοδόμηση μιας κλιματικά ουδέτερης γαλάζιας οικονομίας που θα συμβάλλει στην ανάπτυξη βιώσιμων συστήματα τροφίμων

Η γαλάζια οικονομία απασχολεί περίπου 4,5 εκατομμύρια εργαζόμενους και δημιουργεί κύκλο εργασιών 650 δισεκατομμυρίων ευρώ και ακαθάριστη προστιθέμενη αξία 176 δισεκατομμυρίων ευρώ στην ΕΕ. Η υδατοκαλλιέργεια και η ιχθυοκαλλιέργεια αντιπροσωπεύουν το 20% του εφοδιασμού της ΕΕ με αλιεύματα και οστρακοειδή. Πρόκειται για κλάδο που αριθμεί 15.000 επιχειρήσεις και απασχολεί 70.000 εργαζόμενους. Ως συνιστώσα της γαλάζιας οικονομίας, η αλιεία και η υδατοκαλλιέργεια είναι καίριας σημασίας για την τόνωση της οικονομικής ανάκαμψης από την πανδημία COVID-19, τη δημιουργία θέσεων εργασίας και την παροχή ευκαιριών βιώσιμης ανάπτυξης στον πληθυσμό των παράκτιων των αγροτικών περιοχών. Η γραφειοκρατία και η ανεπάρκεια επενδύσεων παραμένουν σήμερα τα κυριότερα εμπόδια για την πλήρη ανάπτυξη της ευρωπαϊκής υδατοκαλλιέργειας. Υπάρχει επιτακτική ανάγκη ριζικών αλλαγών για τη μείωση της ανθρώπινης δραστηριότητα στις θάλασσες και την προστασία των ωκεανών, που αποτελούν πάνω από 90% του χώρου διαβίωσης και απορροφούν περίπου 26% των ετήσιων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή των Περιφερειών (ΕτΠ) ενέκρινε, κατά τη σύνοδο ολομέλειάς της στις 1-2 Δεκεμβρίου, τη γνωμοδότηση με θέμα «Βιώσιμη γαλάζια οικονομία και υδατοκαλλιέργεια» , η οποία περιλαμβάνει σειρά προτάσεων για τη μείωση του διοικητικού φόρτου και τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της γαλάζιας οικονομίας και της υδατοκαλλιέργειας. Η γνωμοδότηση αποτελεί συμβολή στη νέα ανακοίνωση σχετικά με τη βιώσιμη γαλάζια οικονομία και τις στρατηγικές κατευθυντήριες γραμμές για μια πιο βιώσιμη και ανταγωνιστική υδατοκαλλιέργεια στην ΕΕ που δημοσίευσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Μάιο του 2021.

Ο εισηγητής Bronius Markauskas (LT/EA) , δήμαρχος Κλάιπεντα, δήλωσε: « Οι βιώσιμες επενδύσεις είναι καθοριστικής σημασίας για την επιτυχή ανάπτυξη της γαλάζιας οικονομίας. Είναι αναγκαίο να χρηματοδοτηθεί η καινοτομία και η ανάπτυξη νέων προϊόντων, να πραγματοποιηθούν επενδύσεις σε έξυπνες λύσεις και να υποστηριχθούν νέες τεχνολογίες. Η υδατοκαλλιέργεια θα πρέπει επίσης να αναγνωριστεί ως ειδικός τομέας πολιτικής και να διαθέτει σαφή ορισμό. Οι οργανισμοί περιφερειακής αυτοδιοίκησης θα μπορούσαν να συμβάλουν σημαντικά στην επίτευξη των στόχων της Πράσινης Συμφωνίας, μέσω της αποτελεσματικής διαχείρισης των ταμείων συνοχής και περιβαλλοντικής καινοτομίας, οι δε τοπικές και περιφερειακές αρχές θα πρέπει να είναι ισότιμοι εταίροι των εθνικών κυβερνήσεων. Κατά συνέπεια, απαιτείται να προαχθούν και να υποστηριχθούν τοπικές συμμετοχικές πρωτοβουλίες, οι οποίες συνδυάζουν την ανάπλαση των θαλάσσιων πόρων με τη διατήρηση των τοπικών μέσων βιοπορισμού και τη διαφύλαξη των παραδόσεων και της πολιτιστικής κληρονομιάς ».

Τα μέλη καταγγέλλουν ότι η υδατοκαλλιέργεια παρεμποδίζεται από υπερβολικά χρονοβόρες και περίπλοκες διαδικασίες αδειοδότησης, καθώς και από περιορισμένη πρόσβαση στα ύδατα. Ως εκ τούτου, η ΕτΠ προτείνει να δημιουργηθεί το συντομότερο δυνατόν μονοαπευθυντική θυρίδα για τις άδειες υδατοκαλλιέργειας. Τα μέλη συνιστούν την καθιέρωση ενοτήτων κατάρτισης για τις τοπικές αρχές όσον αφορά τη χορήγηση αδειών, προκειμένου να επιταχυνθεί η επιχειρηματική ανάπτυξη και η συμμόρφωση με τους κανόνες της ΕΕ. Η ΕτΠ επαναλαμβάνει το προγενέστερο αίτημά της όσον αφορά τη δημιουργία ευρωπαϊκού οικολογικού σήματος για τα προϊόντα υδατοκαλλιέργειας.

Η ΕτΠ ζητεί ο μελλοντικός μηχανισμός συνοριακής προσαρμογής άνθρακα (CBAM) να καλύπτει επίσης τα προϊόντα αλιείας και υδατοκαλλιέργειας. Προκειμένου να ενισχυθεί η εσωτερική αγορά, η ΕτΠ καλεί επίσης την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να προτείνει νέα νομοθεσία για την αποτροπή των εισαγωγών ιχθύων που δεν ανταποκρίνονται στα κοινωνικά και τα περιβαλλοντικά πρότυπα της ΕΕ.

Η ΕτΠ ζητεί να οριστεί σαφώς η έννοια της «βιώσιμης υδατοκαλλιέργειας». Τα μέλη συμφωνούν ότι οι περιφέρειες χρειάζονται σαφείς κατευθυντήριες γραμμές για τη βιώσιμη ανάπτυξη της υδατοκαλλιέργειας της ΕΕ και συγκεκριμένο σχέδιο δράσης. Η ΕτΠ επαναλαμβάνει το αίτημά της προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να υποβάλει στα κράτη μέλη πρόταση κανονισμού σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές θα πρέπει να συμμετέχουν στον προσδιορισμό, την ανάπτυξη, τον σχεδιασμό και τη διαχείριση των πολιτικών στο πλαίσιο της γαλάζιας οικονομίας με στόχο τη διαμόρφωση δυναμικών οικοσυστημάτων της γαλάζιας οικονομίας.

Από οικονομική άποψη, οι τοπικοί ηγέτες της ΕΕ αιτούνται εκ νέου τη διάθεση ποσοστού 10% του προϋπολογισμού του τρέχοντος προγράμματος-πλαισίου για την έρευνα και την καινοτομία σε στόχους που σχετίζονται με τη θάλασσα και τη ναυτιλία. Η ΕτΠ επικροτεί την πλατφόρμα BlueInvest , αλλά τονίζει ότι ο κλάδος της υδατοκαλλιέργειας δυσκολεύεται να επωφεληθεί από κονδύλια της ΕΕ, ζητεί να επανεξεταστούν οι όροι πρόσβασης στα συγκεκριμένα κονδύλια και εκφράζει την απογοήτευσή της για τη μείωση του προϋπολογισμού του INTERREG για την εδαφική συνεργασία. Τα κράτη μέλη καλούνται να συμπεριλάβουν επενδύσεις στη γαλάζια οικονομία στα εθνικά τους σχέδια ανθεκτικότητας και ανάκαμψης. Η ΕτΠ αποδοκιμάζει, ωστόσο, το γεγονός ότι η γνώμη των οργανισμών περιφερειακής αυτοδιοίκησης δεν ζητείται επαρκώς κατά τη χάραξη των στρατηγικών των κρατών μελών στους τομείς της αλιείας, της υδατοκαλλιέργειας και της γαλάζιας οικονομίας.

Τα μέλη της ΕτΠ υπενθυμίζουν ότι είναι σημαντικό να ενισχυθεί η συνεργασία μεταξύ της ακαδημαϊκής κοινότητας, των δημόσιων αρχών και της βιομηχανίας με σκοπό τη μεγιστοποίηση του δυναμικού των στρατηγικών έξυπνης εξειδίκευσης και την ανάπτυξη αποδοτικών και βιώσιμων οικοσυστημάτων της γαλάζιας οικονομίας. Τα μέλη συμφωνούν ότι οι στόχοι της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας είναι αδύνατον να επιτευχθούν χωρίς μια βιώσιμη γαλάζια οικονομία.

Τα μέλη υπενθυμίζουν ότι οι εκπομπές από τις θαλάσσιες μεταφορές αυξήθηκαν κατά σχεδόν 32% τα τελευταία 20 χρόνια. Η ανάπτυξη καθαρών θαλάσσιων μεταφορών και βιώσιμης ναυπηγικής βιομηχανίας αποτελεί προαπαιτούμενο για την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050. Η ΕτΠ υποστηρίζει, συνεπώς, τους στόχους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για δυνητική μείωση των εκπομπών SO ₂ και NO _x από τη διεθνή ναυτιλία έως και κατά 80% και 20%, αντίστοιχα, εντός δέκα ετών·

Επιπλέον, η ΕτΠ επαναλαμβάνει την ανάγκη επιτάχυνσης της μετάβασης στη βιώσιμη ιχθυοκαλλιέργεια και χαιρετίζει, ως εκ τούτου, την πρόθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να λάβει μέτρα για τη μείωση των συνολικών πωλήσεων αντιμικροβιακών ουσιών που χρησιμοποιούνται στην κτηνοτροφία και την υδατοκαλλιέργεια κατά 50% έως το 2030.

Γενικές πληροφορίες

Η γαλάζια οικονομία εμπερικλείει όλες τις οικονομικές δραστηριότητες που σχετίζονται με τους ωκεανούς, τις θάλασσες και τις παράκτιες περιοχές και περιλαμβάνει τομείς όπως η αλιεία, η ναυπηγική βιομηχανία, ο παράκτιος τουρισμός, η γαλάζια βιοτεχνολογία, καθώς και η υπεράκτια παραγωγή ανανεώσιμης ενέργειας. Η ανάπτυξη βιώσιμης γαλάζιας οικονομίας έχει καθοριστική σημασία για την επίτευξη του 14ου στόχου βιώσιμης ανάπτυξης του ΟΗΕ .

Το 2018, ο κλάδος αυτός απασχολούσε περίπου 4,5 εκατομμύρια εργαζόμενους με άμεση σχέση εργασίας και είχε κύκλο εργασιών 650 δισεκατομμυρίων ευρώ και ακαθάριστη προστιθέμενη αξία 176 δισεκατομμυρίων ευρώ ( πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή ). Αναδυόμενες δραστηριότητες, όπως η ωκεάνια ενέργεια, η θαλάσσια βιοτεχνολογία και η ρομποτική αναπτύσσονται με ταχύ ρυθμό και θα διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στη μετάβαση της ΕΕ προς μια κυκλική οικονομία με ουδέτερο ισοζύγιο άνθρακα και βασισμένη στη βιοποικιλότητα. Εδώ μπορείτε να αναζητήσετε περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την ετήσια έκθεση οικονομικής προόδου για τη γαλάζια οικονομία του 2021.

Εδώ μπορείτε να κατεβάσετε την έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη γαλάζια οικονομία το 2021.

Η υδατοκαλλιέργεια στην ΕΕ αντιπροσωπεύει περίπου το 20% του ενωσιακού εφοδιασμού με αλιεύματα και οστρακοειδή και απασχολεί άμεσα περίπου 70.000 εργαζόμενους. Ο κλάδος περιλαμβάνει περίπου 15.000 ―κυρίως μικρές ή πολύ μικρές― επιχειρήσεις σε παράκτιες και αγροτικές περιοχές. Η συνολική παραγωγή της ΕΕ παραμένει σχεδόν αμετάβλητη από το 2000, ενώ η παγκόσμια παραγωγή αυξάνεται κατά ποσοστό κυμαινόμενο μεταξύ 5% και 7% ετησίως. Τα κυριότερα κράτη μέλη όσον αφορά την παραγωγή προϊόντων υδατοκαλλιέργειας από άποψη όγκου είναι η Ισπανία, η Γαλλία, η Ιταλία και η Ελλάδα.

Η παραγωγή προϊόντων υδατοκαλλιέργειας ποικίλλει σημαντικά τόσο ως προς τα εκτρεφόμενα είδη όσο και ως προς τις μεθόδους παραγωγής (κλωβοί θαλάσσης, δεξαμενές, αύλακες εκτροφής, συστήματα υδατοκαλλιέργειας εντός κλειστού περιβάλλοντος στην ξηρά). Επί του παρόντος εκτρέφονται περίπου 100 διαφορετικά είδη στο πλαίσιο δραστηριοτήτων υδατοκαλλιέργειας που αναπτύσσονται σε ολόκληρο τον κόσμο. Στην ΕΕ

• πάνω από το 45% της παραγωγής προϊόντων υδατοκαλλιέργειας είναι οστρακοειδή·
• πάνω από το 30% της παραγωγής προϊόντων υδατοκαλλιέργειας είναι θαλάσσιοι ιχθύες·
• πάνω από το 20% της παραγωγής προϊόντων υδατοκαλλιέργειας είναι ιχθύες γλυκού νερού.

Παρά την ποικιλομορφία της υδατοκαλλιέργειας, η ενωσιακή παραγωγή προϊόντων υδατοκαλλιέργειας επικεντρώνεται ως επί το πλείστον σε λίγα είδη, τα σημαντικότερα από τα οποία είναι τα μύδια, ο σολομός, η τσιπούρα, η ιριδίζουσα πέστροφα, το λαβράκι, τα στρείδια και ο κυπρίνος. Η παραγωγή φυκών είναι ακόμη περιορισμένη στην ΕΕ, αλλά αρχίζει να αυξάνεται. ( Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή )

Επικοινωνία:

Alejandro Maya Toro

Τηλ. +32 2282 2131

Alejandro.MayaToro@cor.europa.eu

David Crous

Τηλ. +32 2282 2409

David.Crous@cor.europa.eu