Οι τοπικοί και οι περιφερειακοί ηγέτες είναι έτοιμοι να προωθήσουν πρωτοβουλίες πολιτών με εδαφικό αντίκτυπο
Κατά τη διάρκεια της 142ης συνόδου ολομέλειάς της ΕτΠ, οι τοπικοί και οι περιφερειακοί ηγέτες προσκάλεσαν για πρώτη φορά εκπροσώπους δύο Ευρωπαϊκών Πρωτοβουλιών Πολιτών, παρουσία του Αντιπροέδρου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου αρμοδίου για την Ευρωπαϊκή Δημοκρατία και τις Ευρωπαϊκές Πρωτοβουλίες Πολιτών Pedro Silva Pereira και της νεοεκλεγείσας Προέδρου της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής Christa Schweng. Με αυτήν την πρωτοβουλία, η ΕτΠ δίνει το εναρκτήριο λάκτισμα στη συζήτηση σχετικά με τη δημοκρατία ενόψει της Διάσκεψης για το Μέλλον της Ευρώπης και αποδεικνύει την προσήλωσή της στην υποστήριξη των ΕΠΠ που άπτονται των πολιτικών της αρμοδιοτήτων και είναι πολιτικά ενδιαφέρουσες για τις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές. Οι Ευρωπαϊκές Πρωτοβουλίες Πολιτών (ΕΠΠ) διευκολύνουν και υποστηρίζουν την πολιτική προτεραιότητα της ΕτΠ όσον αφορά τη μεγαλύτερη εγγύτητα της Ευρώπης προς τους πολίτες της· η ΕτΠ, ως εκπρόσωπος του επιπέδου διακυβέρνησης που βρίσκεται εγγύτερα στους πολίτες, αποτελεί βασικό εταίρο για την προώθησή τους. Η αδυναμία παροχής της δέουσας νομοθετικής συνέχειας από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν απογοητεύει απλώς εκατομμύρια πολίτες, αλλά ενέχει επίσης κίνδυνο εκδήλωσης δυσαρέσκειας απέναντι στα ευρωπαϊκά όργανα.
Η Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών (ΕΠΠ) θεσπίστηκε το 2011. Αποτελεί μέσο συμμετοχικής δημοκρατίας στην ΕΕ που επιτρέπει στους πολίτες να ζητήσουν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να υποβάλει πρόταση νομικής πράξης για την εφαρμογή των Συνθηκών της ΕΕ. Σύμφωνα με την έκθεση του ΟΟΣΑ με θέμα την εκδήλωση ενδιαφέροντος για τη διαβουλευτική δημοκρατία στην ΕΕ για το 2020, αντιπροσωπευτικές διαβουλευτικές διαδικασίες χρησιμοποιούνται συχνότερα σε τοπικό (52%) ή περιφερειακό (30%) επίπεδο τα τελευταία 40 χρόνια. Οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές αποτελούν συνεπώς φυσικούς εταίρους για την προώθηση Ευρωπαϊκών Πρωτοβουλιών Πολιτών με εδαφικό αντίκτυπο. Αυτό μπορεί να γίνει με τρεις τρόπους: α) τα μέλη της ΕτΠ μπορούν να αποφασίζουν συλλογικά για την υποστήριξη του στόχου μίας συγκεκριμένης ΕΠΠ είτε μέσω γνωμοδοτήσεων πρωτοβουλίας είτε μέσω ψηφισμάτων· β) το θέμα μπορεί να τεθεί από ένα μέλος της ΕτΠ κατά τη διάρκεια της τακτικής συζήτησης της Ολομέλειας για τοπικά και περιφερειακά ζητήματα ανά την ΕΕ· γ) οι ΕΠΠ θα μπορούσαν να ενσωματωθούν στο CitizEN ―Δίκτυο Συμμετοχής των Πολιτών στην ΕΕ―, το εργαλείο που εγκαινίασε η ΕτΠ ενόψει της Διάσκεψης για το Μέλλον της Ευρώπης.
Ο Α΄ Αντιπρόεδρος της ΕτΠ Vasco Cordeiro δήλωσε: « Οι Ευρωπαϊκές Πρωτοβουλίες Πολιτών θα μπορούσαν να αποτελέσουν αξιόλογο εργαλείο για τη βελτίωση της δημοκρατίας στην ΕΕ. Πρέπει πάντοτε να προασπίζουμε τη δημοκρατία, τη βελτίωση της νομοθεσίας και την αρχή της ενεργού επικουρικότητας. Αν αυτές δεν προασπίζονται δεόντως, οι Πρωτοβουλίες Πολιτών κινδυνεύουν με αποτυχία, επιτείνοντας περαιτέρω την πρόκληση δυσαρέσκειας μεταξύ των πολιτών και υπονομεύοντας την εμπιστοσύνη τους στην ΕΕ. Η συζήτηση δεν πρέπει να παραμείνει σε ακαδημαϊκό επίπεδο, αλλά να καταστεί πολιτική συζήτηση στη Διάσκεψη για το Μέλλον της Ευρώπης, προκειμένου να βρεθούν νέοι τρόποι ενίσχυσης των δημοκρατικών θεμελίων της ΕΕ ».
Ο Pedro Silva Pereira , Αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου αρμόδιος για την Ευρωπαϊκή Δημοκρατία και την Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών, δήλωσε: « Η Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών είναι σημαντικό μέσο προώθησης της συμμετοχής των Ευρωπαίων στη νομοθετική διαδικασία της Ένωσης. Η συγκεκριμένη διαδικασία, που θεσπίστηκε με τη Συνθήκη της Λισαβόνας, υπέστη διάφορες αλλαγές προκειμένου να καταστεί ευκολότερα προσβάσιμη και να προσδώσει μεγαλύτερη διαφάνεια στη λήψη αποφάσεων της ΕΕ. Τη στιγμή που επιδιώκουμε τη δρομολόγηση εμβριθούς συζήτησης για το μέλλον της Ευρώπης, η Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών μπορεί να αποτελέσει παράδειγμα για το πώς μπορούμε να διευρύνουμε περαιτέρω την αλληλεπίδραση μεταξύ των πολιτών και των οργάνων της ΕΕ, ιδίως του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, και να ενισχύσουμε τους μηχανισμούς συμμετοχικής δημοκρατίας. Η πρωτοβουλία της Επιτροπής των Περιφερειών προκύπτει την ιδανική στιγμή, καθώς εξασφαλίζει ότι οι περιφερειακοί παράγοντες συμμετέχουν ενεργά στη συνεχή διαδικασία βελτίωσης της ευρωπαϊκής δημοκρατίας.
Η Christa Schweng , Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής, δήλωσε: «Πρέπει να θέσουμε τους πολίτες στον πυρήνα των πολιτικών της ΕΕ, είτε μέσω οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών που εκπροσωπούνται στην ΕΟΚΕ είτε μέσω πρωτοβουλιών όπως η ΕΠΠ. Η ΕΟΚΕ σε επίπεδο ΕΕ και τα μέλη της στις αντίστοιχες χώρες τους θα συνεχίσουν την προώθηση της ΕΠΠ, ευαισθητοποιώντας σχετικά τους πολίτες ώστε να γίνει πιο γνωστή σε αυτούς και άρα να χρησιμοποιείται περισσότερο. Θέλουμε να διατηρήσουμε την αποδοχή των πολιτών και να τονώσουμε τη συμμετοχή τους κατά τρόπο ουσιαστικό, καθώς η ΕΕ πρέπει να βρίσκεται ει δυνατόν εγγύτερα στους πολίτες της και να είναι άξια της εμπιστοσύνης τους. Τα θεσμικά μας όργανα επιτελούν σημαντικό διαμεσολαβητικό ρόλο σε ενωσιακό, αλλά και σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο.
Η ΕΠΠ Minority Safepack - Ένα εκατομμύριο υπογραφές για την πολυμορφία στην Ευρώπη υποβλήθηκε από έναν εκ των διοργανωτών της, πρώην Πρόεδρο της ΕτΠ και νυν μέλος της, τον Karl-Heinz Lambertz και καλεί την ΕΕ να βελτιώσει την προστασία των ατόμων που ανήκουν σε εθνοτικές και γλωσσικές μειονότητες και να ενισχύσει την πολιτιστική και γλωσσική πολυμορφία στην Ένωση. Είναι μία από τις επτά ΕΠΠ που έχουν συγκεντρώσει αρκετές υπογραφές, ολοκληρώσει όλα τα στάδια της διαδικασίας και υποβληθεί επιτυχώς στην Επιτροπή.
Η ΕΠΠ Ψηφοφόροι χωρίς σύνορα, πλήρη πολιτικά δικαιώματα για τους πολίτες της ΕΕ είναι μία από τις 14 εν εξελίξει ΕΠΠ (δηλαδή ανοικτές πρωτοβουλίες που βρίσκονται στο στάδιο της συλλογής υπογραφών). Υποβλήθηκε από τον Beniamino Brunati και ζητεί την υλοποίηση μεταρρυθμίσεων για την ενίσχυση των υφιστάμενων δικαιωμάτων του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι των πολιτών της ΕΕ στις ευρωπαϊκές και δημοτικές εκλογές στη χώρα κατοικίας τους, καθώς και νέα νομοθεσία για την επέκταση των δικαιωμάτων αυτών στις περιφερειακές εκλογές, τις εθνικές εκλογές και τα δημοψηφίσματα.
Το CitizEN ―Δίκτυο Συμμετοχής των Πολιτών στην ΕΕ― είναι ένα εργαλείο που πρότεινε η ΕτΠ στη γνωμοδότηση με θέμα Οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές σε μόνιμο διάλογο με τους πολίτες και εισηγητή τον Declan McDonnell (IE/EA), το οποίο αποσκοπεί στη συμμετοχή των πολιτών στη χάραξη πολιτικής. Το δίκτυο CitizEN θα μπορούσε να εγκαινιαστεί κατά τη διάρκεια της Διάσκεψης για το μέλλον της Ευρώπης, με σκοπό να καταστεί μόνιμος μηχανισμός στο μέλλον. Το δίκτυο θα μπορούσε να έχει τρεις στόχους:
– να ενισχύσει την αλληλεπίδραση μεταξύ των ευρωπαϊκών οργάνων και των πολιτών, μέσω άμεσων τρόπων συμμετοχής σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο·
– να παράσχει παραδείγματα μεθόδων συμμετοχής που μπορούν να χρησιμοποιηθούν τόσο επίσημα όσο και ανεπίσημα·
– να λειτουργήσει ως αποθετήριο πληροφοριών και ανταλλαγής βέλτιστων πρακτικών όσον αφορά εθνικές, περιφερειακές και τοπικές πρωτοβουλίες συμμετοχής από ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Οι διοργανωτές ΕΠΠ θα πρέπει να αδράξουν την ευκαιρία που παρέχουν οι συζητήσεις που θα διοργανωθούν στο πλαίσιο της Διάσκεψης για το Μέλλον της Ευρώπης. Το δίκτυο CitizEN θα μπορούσε να αποτελέσει σταθερή και μόνιμη υποδομή ικανή να συνεχίσει την παρακολούθηση των εργασιών της Διάσκεψης και να διασφαλίσει την ικανοποιητική ενημέρωση των πολιτών και τη συμμετοχή τους στα στάδια της παρακολούθησης, της αποτίμησης και της αξιολόγησης της Διάσκεψης.
Γενικές πληροφορίες:
Από την 1η Ιανουαρίου 2020, ισχύουν νέοι κανόνες που καθιστούν την ΕΠΠ πιο προσβάσιμη, λιγότερο επαχθή και πιο εύχρηστη για τους διοργανωτές και τους υποστηρικτές της. Η κυριότερη τεχνική καινοτομία είναι ένα κεντρικό σύστημα διαδικτυακής συλλογής υπογραφών το οποίο διαχειρίζεται η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η υπηρεσία αυτή παρέχεται ατελώς και επιτρέπει στους πολίτες να υπογράφουν με χρήση ηλεκτρονικής ταυτοποίησης. Οι διοργανωτές μπορούν επίσης να επιλέξουν να συστήσουν το δικό τους σύστημα διαδικτυακής συλλογής μέχρι το τέλος του 2022. Από το 2012, καταχωρίστηκαν 75 πρωτοβουλίες.
Η ΕτΠ έχει εκδώσει τρεις γνωμοδοτήσεις επί του θέματος:
– Πρωτοβουλία Ευρωπαίων πολιτών (CDR 167/2010), που εγκρίθηκε το 2010, με εισηγήτρια τη Sonia Masini·
– Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών (CIVEX-VI/005), που εγκρίθηκε τον Οκτώβριο του 2015, με εισηγητή τον Luc Van den Brande·
– Κανονισμός σχετικά με την Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών (CIVEX-VI/028), που εγκρίθηκε τον Μάρτιο του 2018, με εισηγητή τον Luc Van den Brande.
Η γνωμοδότηση με θέμα Προβληματισμοί για την Ευρώπη: η φωνή των τοπικών και των περιφερειακών αρχών για την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στην Ευρωπαϊκή Ένωση , που εγκρίθηκε τον Οκτώβριο του 2018, έθεσε την ΕΠΠ στο ευρύτερο θέμα της δημοκρατίας και της συμμετοχής των πολιτών: «… θα πρέπει να ενισχυθούν συμμετοχικά μέσα όπως η Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών ως συμπληρωματικό μέσο τόσο των υφιστάμενων δομών αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας σε επίπεδο ΕΕ όσο και των καινοτόμων πρόσθετων στοιχείων της συμμετοχικής διαδικασίας λήψης αποφάσεων και του μόνιμου διαλόγου, η Πρωτοβουλία Ευρωπαίων Πολιτών μπορεί να συμβάλει στην κινητοποίηση των πολιτών για την επιδίωξη ενός κοινού σκοπού, στην ανάδειξη της ευρωπαϊκής διάστασης των βασικών πολιτικών ζητημάτων και στην προώθηση της διεξαγωγής πανευρωπαϊκών συζητήσεων με παράλληλη διαμόρφωση της αντίστοιχης κοινής γνώμης» .
Στο ίδιο πλαίσιο, το ψήφισμα της ΕτΠ με θέμα «Προτάσεις για τη νέα νομοθετική περίοδο της Ευρωπαϊκής Ένωσης» , που εγκρίθηκε τον Ιούνιο του 2019, συμπεριέλαβε την ΕΠΠ στα υφιστάμενα μέσα συμμετοχικής δημοκρατίας που ενισχύουν τη νομιμότητα και τα δημοκρατικά θεμέλια της ΕΕ και θα πρέπει να συμπληρωθούν με νέα μέσα, όπως ένα μόνιμο σύστημα διαλόγου με τους πολίτες.
Επικοινωνία:
Marie-Pierre Jouglain
mariepierre.jouglain@cor.europa.eu
Tηλ.: +32 (0) 473 52 41 15