Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να προσφέρει μεγαλύτερη στήριξη τόσο στους δήμους και τις περιφέρειες όσο και στις παραμεθόριες χώρες που βρίσκονται στην εμπροσθοφυλακή των προσπαθειών διαχείρισης της μετανάστευσης, τόνισε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή των Περιφερειών στις 22 Μαρτίου. Η συνέλευση των τοπικών και περιφερειακών πολιτικών της ΕΕ εξέφρασε την ιδιαίτερη ανησυχία της για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι νησιωτικές και παράκτιες περιφέρειες της Μεσογείου και απηύθυνε έκκληση για μεγαλύτερη κοινή ευρωπαϊκή ευθύνη και επενδύσεις.
Η συνέλευση ζήτησε τη συμμετοχή των τοπικών και περιφερειακών αρχών σε όλα τα στάδια του σχεδιασμού και της υλοποίησης των σχετικών με τη μετανάστευση πολιτικών της ΕΕ, λόγω του ρόλου που επιτελούν για την υποδοχή των νεοαφιχθέντων και, εν συνεχεία, για την ένταξή τους. Πέρα από την έκκλησή της για περισσότερη χρηματοδότηση, κατάρτιση και τεχνική υποστήριξη προς τους δήμους και τις περιφέρειες, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή των Περιφερειών πρότεινε να διερευνήσει η ΕΕ τη δυνατότητα «μεταβίβασης της αρμοδιότητας επεξεργασίας των αιτήσεων χορήγησης ασύλου από το εθνικό επίπεδο στο επίπεδο της ΕΕ».
Οι συστάσεις περιλαμβάνονται σε γνωμοδότηση με εισηγητή τον κ. Δημήτριο Καλογερόπουλο (EL/EPP), Δημοτικό Σύμβουλο Παλαιού Φαλήρου, και εγκρίθηκαν μετά από συζήτηση με τον κ. Δημήτρη Αβραμόπουλο , τον Ευρωπαίο Επίτροπο Μετανάστευσης, Εσωτερικών Υποθέσεων και Ιθαγένειας.
Ο κ. Karl-Heinz Lambertz, Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών (ΕτΠ), δήλωσε τα εξής: «Οι τοπικές και περιφερειακές αρχές βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της υποδοχής, της διαχείρισης και της ένταξης των μεταναστών και των προσφύγων και χρειάζονται πολύ μεγαλύτερη στήριξη. Κάθε κράτος μέλος της ΕΕ οφείλει να επωμισθεί αυτήν την ευθύνη για να μην αφεθούν κάποιες λίγες χώρες και κοινότητες να τα βγάλουν πέρα μόνες τους. Οι μετανάστες και οι πρόσφυγες δεν είναι αριθμοί· είναι άνθρωποι που χρήζουν προστασίας. Πρόκειται για ευρωπαϊκή πρόκληση που απαιτεί ευρωπαϊκές επενδύσεις και, για αυτόν ακριβώς το λόγο, ο επόμενος προϋπολογισμός της ΕΕ μετά το 2020 πρέπει να αυξηθεί και τα περιφερειακά ταμεία της ΕΕ ―η πολιτική συνοχής της που στηρίζει την κοινωνική ένταξη― να συνεχίσουν να αποτελούν ισχυρό πυλώνα του μέλλοντος της Ευρώπης».
Κατά την παρέμβασή του στη συζήτηση της Ολομέλειας, ο Επίτροπος κ. Αβραμόπουλος αναφέρθηκε στην ανάγκη « ριζικής επανεξέτασης » της προσέγγισης που ακολουθείται όσον αφορά την ένταξη των μεταναστών στην Ευρώπη σε όλους τους τομείς πολιτικής, αλλά και βελτίωσης της πρόσβασης των δήμων και των περιφερειών στα κονδύλια της ΕΕ. «Οι τοπικές και περιφερειακές αρχές διαδραματίζουν θετικό ρόλο στη δημιουργία χώρων για την πραγματοποίηση ανταλλαγών μεταξύ των μεταναστών και των τοπικών κοινωνιών, καθώς και στη διασφάλιση της κοινωνικής ένταξης και της ενεργού συμμετοχής τους στην κοινωνία υποδοχής. Ωστόσο, δεν μπορούν και δεν πρέπει να τα κάνουν όλα μόνες τους».
Ο κ. Καλογερόπουλος ανέφερε τα εξής: «Οι τοπικοί και περιφερειακοί ηγέτες φρονούν εν γένει ότι η ΕΕ κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση κατά την τελευταία διετία, αλλά, στην πράξη, εξακολουθούν να υπάρχουν δυσκολίες τόσο για τις τοπικές κοινότητες όσο και για τους πρόσφυγες και τους μετανάστες. Οι κοινωνικές εντάσεις είναι αυξημένες, οι τοπικές αρχές δυσκολεύονται να ανταπεξέλθουν και το εύρος της διαβούλευσης και του συντονισμού μεταξύ των επιπέδων διακυβέρνησης ―τοπικού, εθνικού και ενωσιακού― και από κοινού με τις ΜΚΟ παραμένει υπερβολικά περιορισμένο. Οι στόχοι της ΕΕ για την εξασφάλιση αξιοπρεπών συνθηκών στους πρόσφυγες και τους μετανάστες και ταχεία διεκπεραίωση των αιτήσεων ασύλου δεν πληρούνται απόλυτα, ενώ τα κράτη μέλη αγνοούν τις συμφωνίες για τη μετεγκατάσταση των αιτούντων άσυλο κατά τρόπο δίκαιο σε όλη την επικράτεια της ΕΕ. Χρειαζόμαστε επειγόντως μια μακροπρόθεσμη δέσμευση ―από τις εθνικές κυβερνήσεις και την ΕΕ― για την αύξηση της χρηματοδότησης προς τους δήμους και τις περιφέρειες και για την υιοθέτηση μιας ολοκληρωμένης πολιτικής που θα καθιστά διαχειρίσιμη τη μετανάστευση».
Η συζήτηση επικεντρώθηκε επίσης στις παγκόσμιες τάσεις, στις εμπειρίες των προσφύγων και στις προσπάθειες ένταξης των νεοαφιχθέντων στην Ευρώπη στην αγορά εργασίας, με παρεμβάσεις της κ. Laura Thompson , αναπληρώτριας γενικής διευθύντριας του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης, της κ. Elisabeth Bartke , εκπροσώπου της Ένωσης Γερμανικών Εμπορικών και Βιομηχανικών Επιμελητηρίων, και της κ. Anila Noor , πρόσφυγα και μέλους της Ευρωπαϊκής συμβουλευτικής επιτροπής για τη μετανάστευση.
Σημειώσεις υπόψη της συντακτικής ομάδας:
• Η γνωμοδότηση ―με τίτλο «Υλοποίηση του ευρωπαϊκού θεματολογίου για τη μετανάστευση»― εξετάζει την πρόοδο που έχει σημειώσει η ΕΕ όσον αφορά τις προτεραιότητες της μεταναστευτικής πολιτικής της από το 2015 και μετά. Η ΕτΠ στηρίζει πολλές από τις δράσεις που έχει αναλάβει η ΕΕ και χαρακτηρίζει τη μεταρρύθμιση του ισχύοντος συστήματος ασύλου ως «ζωτικής σημασίας». Εφιστά ωστόσο την προσοχή στις υπάρχουσες αδυναμίες και στην ανάγκη πιο ριζικής δράσης, ιδίως με στόχο τον μετριασμό των πιέσεων οι οποίες ασκούνται στα νησιά και στις περιφέρειες που επηρεάζονται περισσότερο και την αντιμετώπιση των δυσκολιών που ανακύπτουν κατά την αξιολόγηση των αιτήσεων ασύλου. Η ΕτΠ θεωρεί σκόπιμο να εξεταστεί η δυνατότητα «μεταβίβασης της αρμοδιότητας επεξεργασίας των αιτήσεων χορήγησης ασύλου από το εθνικό επίπεδο στο επίπεδο της ΕΕ». Η γνωμοδότηση αναφέρει ότι οι τοπικές και περιφερειακές αρχές χρειάζονται περισσότερη χρηματοδότηση και ζητεί τη συμμετοχή τους σε όλα τα στάδια σχεδιασμού και υλοποίησης του θεματολογίου για τη μετανάστευση. Προτείνει να ενισχυθούν οι εξουσίες του νέου οργανισμού της ΕΕ ―της Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής― και της ναυτικής επιχείρησης της ΕΕ (Sophia) και τονίζει ότι χρειάζεται δουλειά για να καταρτιστεί ένα «συνεκτικό σχέδιο δράσης», ικανό να θέσει τέλος στη λαθραία διακίνηση και στο σχετικό με τη μετανάστευση δουλεμπόριο που εμφανίστηκε στη Βόρεια Αφρική. Υποστηρίζει την προσέγγιση των κέντρων υποδοχής («hotspot») για τη διαχείριση των έκτακτων μεταναστευτικών ροών, βάσει της οποίας οι οργανισμοί της ΕΕ μπορούν να επέμβουν ταχέως για να συνδράμουν τα κράτη μέλη της ΕΕ που βρίσκονται στην εμπροσθοφυλακή της μετανάστευσης, και θεωρεί ότι τα κέντρα υποδοχής σε χώρες εκτός ΕΕ θα μπορούσαν να αποδειχθούν σημαντικά ως τρόπος δημιουργίας «ασφαλών οδών» μετανάστευσης. Επισημαίνει ωστόσο ότι απαιτούνται κατευθυντήριες γραμμές για τους διαχειριστές κέντρων υποδοχής, με τη συμβολή των τοπικών και περιφερειακών αρχών.
• Η ΕτΠ υιοθέτησε, το 2015, γνωμοδότηση με θέμα «Ευρωπαϊκό πρόγραμμα δράσης για τη μετανάστευση». Έκτοτε, έχει υιοθετήσει συστάσεις σχετικά με τη μεταρρύθμιση του κοινού ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου, τη νόμιμη μετανάστευση και την ένταξη των υπηκόων τρίτων χωρών. Έχει επίσης εξετάσει τους κινδύνους της περιθωριοποίησης, υιοθετώντας συστάσεις για την καταπολέμηση της ριζοσπαστικοποίησης.
• Ο Πρόεδρος κ. Lambertz απέστειλε επιστολή στον κ. Donald Tusk, Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, στις 21 Φεβρουαρίου 2018, ζητώντας έναν προϋπολογισμό για μετά το 2020 ικανό να αρθεί στο ύψος των φιλοδοξιών της Ευρώπης. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή των Περιφερειών ζητεί ο επόμενος προϋπολογισμός να αυξηθεί σε 1,3% του Ακαθάριστου Εθνικού Εισοδήματος της ΕΕ 27 ως ανώτατο όριο δαπανών μέσω εθνικών συνεισφορών και νέων ιδίων πόρων της ΕΕ. Ο Πρόεδρος κ. Lambertz περιέγραψε την πολιτική συνοχής της ΕΕ ως το αποτελεσματικότερο μέσο που διαθέτει η ΕΕ για την αντιμετώπιση των σημερινών προκλήσεων: κλιματική δράση, μετανάστευση, βιώσιμη ανάπτυξη, έρευνα και καινοτομία.
• Το Εξωτερικό επενδυτικό σχέδιο της ΕΕ σχεδιάστηκε για να τονώσει τις επενδύσεις στις γειτονικές χώρες της ΕΕ και την Αφρική, ιδίως δε σε ευάλωτες χώρες που πλήττονται από συγκρούσεις ή βία, ορισμένες εκ των οποίων αποτελούν χώρες προέλευσης παράτυπων μεταναστών. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συνεισφέρει ποσό ύψους 4,1 δισ. ευρώ, με στόχο να κινητοποιήσει επενδύσεις άνω των 44 δισ. ευρώ έως το 2020.
• Σε πρόσφατη μελέτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την παγκόσμια μετανάστευση διαπιστώθηκε ότι ο αριθμός των μεταναστών παγκοσμίως αυξάνεται σταθερά. Παρότι ο αριθμός των ατόμων που αναγκάζονται να μετακινηθούν λόγω συγκρούσεων ή διωγμών βρίσκεται σε άνοδο, οι περιβαλλοντικές καταστροφές αποτελούν ακόμη σημαντικότερη αιτία εκτοπισμού. Συνολικά, η φύση της μετανάστευσης έχει καταστεί πιο σύνθετη, καθώς η οικονομική ανάπτυξη ενθαρρύνει βραχυπρόθεσμα τη μετανάστευση. Η μετανάστευση έχει μετατραπεί σε σημαντική επιχειρηματική δραστηριότητα που διευκολύνεται από την ψηφιακή τεχνολογία. Σε παγκόσμια κλίμακα, η μετανάστευση αποτελεί πρωτίστως αστικό φαινόμενο, με έναν στους πέντε μετανάστες να κατοικεί στις 20 μεγαλύτερες πόλεις του πλανήτη. Οι περισσότεροι από τους μισούς νόμιμα μεταναστεύσαντες στην ΕΕ έρχονται για να επανασυνδεθούν με την οικογένειά τους ή για ανθρωπιστικούς λόγους. Οι μετανάστες υψηλής εξειδίκευσης μεταβαίνουν πρωτίστως σε άλλες χώρες του ΟΟΣΑ και όχι στην ΕΕ. Ο αριθμός παράτυπων μεταναστών που έφτασαν δια θαλάσσης μειώθηκε κατακόρυφα (σε 160.000 το 2017), αλλά η μετανάστευση παραμένει το δεύτερο σημαντικότερο ζήτημα που προβληματίζει τους Ευρωπαίους (μετά την τρομοκρατία), ενώ αποτελούσε την κυριότερη πηγή ανησυχίας τους μεταξύ του 2014 και του 2016.
Στοιχεία επικοινωνίας:
Andrew Gardner
Τηλ.: +32 473 843 981
andrew.gardner@cor.europa.eu