Οι τοπικοί και οι περιφερειακοί ηγέτες ολόκληρης της Ευρωπαϊκής Ένωσης τάχθηκαν υπέρ των προτάσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου που αποσκοπούν στην ενίσχυση του κράτους δικαίου, συμπεριλαμβανομένης της δυνατότητας επιβολής κυρώσεων στα κράτη σε περιπτώσεις «σοβαρών και συστηματικών παραβιάσεων». Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή των Περιφερειών (ΕτΠ) κάλεσε επίσης τα θεσμικά όργανα της ΕΕ να προωθήσουν πνεύμα σεβασμού του κράτους δικαίου με μεγαλύτερη συμμετοχή των τοπικών κοινοτήτων, συμπεριλαμβανομένων των δημόσιων διοικήσεων και των «δικτύων» διαμεσολαβητών που δραστηριοποιούνται σε τοπικό και σε περιφερειακό επίπεδο.

Οι συστάσεις , οι οποίες υιοθετήθηκαν στις 12 Φεβρουαρίου κατά την πρώτη σύνοδο ολομέλειας της νέας πενταετούς θητείας της ΕτΠ, έδωσαν έμφαση στην ανάγκη ευρύτερης και ενδελεχέστερης διαδικασίας παρακολούθησης, υποστηριζόμενης από επαρκείς πόρους. Το ζητούμενο θα πρέπει να είναι η διενέργεια αντικειμενικής και διαφανούς αξιολόγησης ―βασισμένης, παραδείγματος χάρη, στον κατάλογο κριτηρίων αξιολόγησης του κράτους δικαίου που εκπονήθηκε από το Συμβούλιο της Ευρώπης, το κορυφαίο ευρωπαϊκό όργανο εποπτείας στον εν λόγω τομέα— η οποία θα αντλεί στοιχεία από μια σειρά συνεδριάσεων σε περιφερειακό και σε εθνικό επίπεδο καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Αποκορύφωμα της εν λόγω διαδικασίας θα είναι η διεξαγωγή ετήσιας διάσκεψης σε μια πόλη ιδιαίτερα προσηλωμένη στη χρηστή διακυβέρνηση. Στη γνωμοδότηση της ΕτΠ επισημαίνεται ειδικότερα η αξία, αφενός, της διαβούλευσης με τα δικαστικά δίκτυα και τους τοπικούς νομικούς κύκλους και, αφετέρου, της αύξησης της χρηματοδοτικής στήριξης που παρέχεται στην κοινωνία των πολιτών και στα ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης, ιδίως σε τοπικό επίπεδο.

Η γνωμοδότηση παρουσιάστηκε από τον Christophe Rouillon , πρόεδρο της ομάδας του Ευρωπαϊκού Σοσιαλιστικού Κόμματος και δήμαρχο Coulaines (Γαλλία), ο οποίος δήλωσε τα εξής: «Το κράτος δικαίου δεν αποτελεί μόνο μία από τις θεμελιώδεις κοινές αξίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και ζωτική προϋπόθεση για την ίδια τη λειτουργία της. Η κοινωνία των πολιτών και οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην ενίσχυση του κράτους δικαίου. Πιστεύουμε ότι οι κυρώσεις είναι αναγκαίες για όσους παραβιάζουν το κράτος δικαίου, αλλά για τους υπεύθυνους των παραβιάσεων και όχι για εκείνους που τις υφίστανται. Η ΕτΠ ασκεί εδώ και καιρό πιέσεις για τη μη επιβολή κυρώσεων στις περιφέρειες και τους δήμους της Ευρώπης σε περίπτωση παραβιάσεων του κράτους δικαίου από τις εθνικές κυβερνήσεις. Με την παρούσα γνωμοδότηση, προσδιορίσαμε ορισμένους τρόπους χάρη στους οποίους η βαθύτερη συνεργασία με τις τοπικές κοινότητες —την κοινωνία των πολιτών, τους νόμιμους υπερασπιστές τους και τις δημόσιες διοικήσεις τους― μπορεί να συμβάλει στην προάσπιση και την προαγωγή πνεύματος δικαίου».

Ο κ. Rouillon συνέχισε, προσθέτοντας τα εξής: «Οι συστάσεις μας είναι σημαντικές για δύο λόγους. Πρώτον, η παρούσα γνωμοδότηση καταδεικνύει ότι οι τοπικοί και οι περιφερειακοί πολιτικοί ολόκληρης της Ευρώπης στηρίζουν τις προσπάθειες για τη θωράκιση του κράτους δικαίου. Δεύτερον, οι εν λόγω συστάσεις παρέχουν συγκεκριμένες ιδέες για την ανάληψη δράσης σε τοπικό και σε περιφερειακό επίπεδο. Η ενίσχυση του κράτους δικαίου δεν αποτελεί μόνο ζήτημα αρχής, αλλά και ζήτημα οικονομικής αποδοτικότητας. Πιστεύουμε ότι η διοχέτευση χρηματοοικονομικών πόρων μέσω συστημάτων που χαρακτηρίζονται από «ανίσχυρη διακυβέρνηση» ―και, σε ορισμένες περιπτώσεις, από συστηματική υπονόμευση του κράτους δικαίου― είναι αντιπαραγωγική και κινδυνεύει να υποσκάψει την εμπιστοσύνη μεταξύ των Ευρωπαίων στην οποία στηρίζεται το εγχείρημα της ολοκλήρωσης. Η ενδελεχέστερη και διεξοδικότερη παρακολούθηση εκ μέρους της ΕΕ θα αποβεί προς όφελος των πολιτών, της τοπικής δημοκρατίας και των τοπικών οικονομιών».

Εμπνευστής και εισηγητής της γνωμοδότησης ήταν ο Franco Iacop (IT/PES), πρόεδρος της περιφερειακής συνέλευσης της περιφέρειας Friuli-Venezia-Giulia. Ο κ. Rouillon ανέλαβε την παρουσίαση της γνωμοδότησης επειδή ο κ. Iacop απώλεσε την εντολή του στην ΕτΠ τον Δεκέμβριο.

Οι συστάσεις αντικατοπτρίζουν την πεποίθηση ότι οι πραγματικές συνθήκες διακυβέρνησης στην Ευρωπαϊκή Ένωση —στην οποία συμμετέχουν πολιτικοί του ευρωπαϊκού, του εθνικού, του περιφερειακού και του τοπικού επιπέδου, καθώς και δημόσιες διοικήσεις— απαιτούν να μην περιορίζεται η παρακολούθηση του κράτους δικαίου αποκλειστικά σε εθνικό επίπεδο. Σύμφωνα με την ίδια λογική, η ΕτΠ ζήτησε να υπόκειται και η ίδια η ΕΕ —ως νομική οντότητα— σε παρακολούθηση, υποστηρίζοντας ότι η ΕΕ οφείλει να κινήσει εκ νέου τη διαδικασία προσχώρησής της στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

Μεταξύ των ιδεών που η ΕτΠ θα ήθελε να διερευνηθούν περαιτέρω περιλαμβάνεται «το ζήτημα του ρόλου που θα μπορούσε και πρέπει να διαδραματίσει ο Οργανισμός Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ένωσης» στο πλαίσιο του συστήματος παρακολούθησης. Η ΕτΠ πρότεινε επίσης ένα δοκιμαστικό σχέδιο, με τη συμμετοχή μιας ομάδας ενδιαφερόμενων δήμων και περιφερειών, που θα μπορούσε να συμβάλει στην τελειοποίηση των κριτηρίων αξιολόγησης του κράτους δικαίου.

Επικοινωνία:

Andrew Gardner

Tηλ. +32 473 843 981

andrew.gardner@cor.europa.eu