Οι δήμοι και οι περιφέρειες καλούν την Ευρωπαϊκή Ένωση να επιδείξει μεγαλύτερη φιλοδοξία, να ενισχύσει τις τοπικές επενδύσεις κλιματικού χαρακτήρα και να προτείνει την αλλαγή της συναφούς πολιτικής με την επίσημη συμμετοχή των τοπικών και περιφερειακών αρχών.
Πέντε μήνες πριν από τη Διάσκεψη του ΟΗΕ για το κλίμα ( COP24 ) στο Κατοβίτσε της Πολωνίας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή των Περιφερειών (ΕτΠ) διεξήγαγε συζήτηση υψηλού επιπέδου με θέμα τη δράση για το κλίμα. Οι τοπικοί και περιφερειακοί ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης υιοθέτησαν μια γνωμοδότηση με θέμα την κλιματική πολιτική μετά το 2020 , διατυπώνοντας τις θέσεις τους όσον αφορά τον τρόπο εφαρμογής της Συμφωνίας του Παρισιού, το λεγόμενο Εγχειρίδιο της Συμφωνίας του Παρισιού . Χωρίς την επίσημη συμμετοχή των τοπικών και περιφερειακών αρχών, θα παραμείνει η αναντιστοιχία των δεσμεύσεων για το κλίμα με τα επιτεύγματα που απαιτούνται για να διατηρηθεί η αύξηση της θερμοκρασίας αρκετά κάτω από τους 2 °C. Η ΕτΠ συντάσσεται με την πρόταση του εισηγητή της εν λόγω γνωμοδότησης κ. Andrew Cooper (UK/EA) να γεφυρωθεί το χάσμα των εκπομπών ρύπων με τη βοήθεια των λεγόμενων τοπικά καθορισμένων συνεισφορών .
Ανοίγοντας τη συζήτηση που πραγματοποιήθηκε στις Βρυξέλλες και αναφερόμενος στους πρόσφατα εγκριθέντες ενεργειακούς και κλιματικούς στόχους της ΕΕ για το 2030 , ο Πρόεδρος της ΕτΠ κ. Karl-Heinz Lambertz δήλωσε τα εξής: «Η Ευρωπαϊκή Ένωση εξακολουθεί μεν να πρωτοστατεί στην πολιτική για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, αλλά αν δεν θέσουμε πιο φιλόδοξους στόχους, δεν κάνουμε περισσότερες τοπικές επενδύσεις και δεν επιφέρουμε μια ριζική αλλαγή στην κλιματική πολιτική, δεν θα μπορέσουμε να τηρήσουμε τις δεσμεύσεις που αναλάβαμε στο Παρίσι. Τόσο σε επίπεδο ΟΗΕ όσο και Ευρωπαϊκής Ένωσης, χρειαζόμαστε επειγόντως μια νέα κλιματική πολιτική με μόνιμες δομές που θα ενσωματώνουν τις απόψεις, τις λύσεις και τη συμβολή των δήμων και των περιφερειών».
Από την πλευρά του, ο αρμόδιος σε θέματα κλίματος και ενέργειας Ευρωπαίος επίτροπος κ. Miguel Arias Cañete παρατήρησε τα ακόλουθα: «Οι πολυεπίπεδοι διάλογοι με θέμα το κλίμα και την ενέργεια που τα κράτη μέλη καλούνται να διεξαγάγουν με σκοπό να χαραχθούν τα εθνικά σχέδια δράσης για την ενέργεια αποτελούν μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία για να επηρεάσουν οι τοπικές και περιφερειακές αρχές την εξέλιξη της Ενεργειακής Ένωσης. Οι νέοι στόχοι της Ευρωπαϊκής Ένωσης σημαίνουν ότι μπορούμε να αυξήσουμε το επίπεδο των φιλοδοξιών μειώνοντας τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από το σημερινό επίπεδο του 40 % σε περίπου 45 % μέχρι το 2030. Αυτό σημαίνει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται σε πλεονεκτική θέση ενόψει της επόμενης Διάσκεψης του ΟΗΕ για την κλιματική αλλαγή στο Κατοβίτσε. Χρειαζόμαστε ένα ισχυρό και διαφανές πλαίσιο πολιτικής για τη Συμφωνία του Παρισιού και η συμμετοχή των δήμων και των περιφερειών στον σχετικό διάλογο είναι εν προκειμένω καθοριστικής σημασίας», συμπλήρωσε ο κ. Ισπανός επίτροπος.
Όσον αφορά τη χρηματοδότηση, ο κ. Arias Cañete τόνισε ότι απαιτούνται επενδύσεις ύψους 379 δισ. ευρώ κατά το διάστημα 2021-2030 και υπενθύμισε ότι το 25 % των ενωσιακών κονδυλίων για την ίδια αυτή περίοδο αφορά τους κλιματικούς στόχους. Ο Ισπανός επίτροπος προέβη σε μια επισκόπηση των κύριων χρηματοδοτικών προγραμμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης υπέρ της κλιματικής δράσης όπως το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ταμείο Συνοχής, ο μηχανισμός «Συνδέοντας την Ευρώπη», το πρόγραμμα «InvestEU», το πρόγραμμα «Ορίζοντας» (με τη διάθεση 15 δισ. ευρώ σε μέτρα σχετικά με το κλίμα, την ενέργεια και την κινητικότητα), καθώς και το νέο —υπαγόμενο στο πρόγραμμα LIFE— πρόγραμμα «Μετάβασης στην καθαρή ενέργεια» με προϋπολογισμό 1 δισ. ευρώ. Στην προσπάθειά της να σταθεί αρωγός στις πλέον ευάλωτες περιοχές, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θεσπίσει ειδικά προγράμματα όπως οι «Περιφέρειες εξόρυξης άνθρακα σε μετάβαση» και η «Καθαρή ενέργεια για τα νησιά της ΕΕ».
Ο κ. Tomasz Chruszczow, ειδικός απεσταλμένος για την κλιματική αλλαγή και ανώτερος σύμβουλος για το κλίμα στο Υπουργείο Περιβάλλοντος της Πολωνίας σημείωσε τα εξής: «Οι δήμοι και οι περιφέρειες μπορούν να αλλάξουν άρδην τα δεδομένα. Αναγκαία συνθήκη για την επιτυχία της συμφωνίας είναι η καθολική εφαρμογή της, ήτοι από όλα τα κράτη, περιφέρειες, δήμους, επιχειρήσεις, κοινότητες και άτομα. Το σύνθημα της πολωνικής προεδρίας της COP24 είναι "Αλλάζουμε όλοι μαζί!". Ελπίζουμε ότι η ανάληψη κοινών προσπαθειών μπορεί και θα επιφέρει την αλλαγή που χρειαζόμαστε».
Ως συνέχεια των στόχων για το κλίμα που συμφωνήθηκαν το 2015 στο Παρίσι, κατά τη διάσκεψη στο Κατοβίτσε ελπίζεται ότι θα διατυπωθούν οι κατευθυντήριες γραμμές και οι μέθοδοι επίτευξης του σκοπού περιορισμού της αύξησης της θερμοκρασίας του πλανήτη κάτω από τους 2°C. Κύρια πτυχή αποτελεί το πλαίσιο διαφάνειας εντός του οποίου τα κράτη θα επιβλέπουν και θα κοινοποιούν τη συντελούμενη πρόοδο ως προς την ελάττωση των εκπομπών ρύπων, η οποία συνιστά καθοριστικό στοιχείο για την καλλιέργεια αμοιβαίας εμπιστοσύνης στη διεθνή κοινότητα.
Ο κ. Andrew Cooper, σύμβουλος του μητροπολιτικού Δήμου Κερκλίζ στο Ηνωμένο Βασίλειο και εισηγητής της γνωμοδότησης με τίτλο «Η ενωσιακή και παγκόσμια προοπτική της κλιματικής πολιτικής μετά το 2020: η συμβολή στην COP24 της Σύμβασης-πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή» δήλωσε: «Από την έγκριση της Συμφωνίας του Παρισιού και μετά διαπιστώνουμε την ενίσχυση της θέσης των τοπικών και περιφερειακών αρχών ως συνομιλητών στις συζητήσεις για το κλίμα. Είναι πλέον καιρός να αναγνωριστεί η πολυεπίπεδη διακυβέρνηση και να επισημοποιηθεί ο ρόλος των τοπικών και περιφερειακών στην παγκόσμια κλιματική πολιτική. Οι εθνικά καθορισμένες συνεισφορές δεν επαρκούν για την επίτευξη των στόχων της Συμφωνίας του Παρισιού όσον αφορά τον περιορισμό της αύξησης της θερμοκρασίας αρκετά κάτω από τους 2 °C, πόσο μάλλον κάτω του 1,5 °C. Συνεπώς, προτείνουμε ένα σύστημα τοπικά και περιφερειακά καθορισμένων συνεισφορών για τη συμπλήρωση των δεσμεύσεων εθνικού επιπέδου. Ως δήμοι και περιφέρειες, όχι μόνο μπορούμε να γεφυρώσουμε το χάσμα εκπομπών ρύπων, αλλά είμαστε επίσης αυτοί που μπορούν να αποδείξουν ότι είναι δυνατόν να επιδειχθεί μεγαλύτερη φιλοδοξία.»
Με τη σειρά του, ο κ. Ashok-Alexander Sridharan, δήμαρχος Βόννης και πρόεδρος του Διεθνούς Συμβουλίου Τοπικών Πρωτοβουλιών για το Περιβάλλον (ICLEI) , παρατήρησε: « Οι πόλεις και οι περιφέρειες πρωτοστατούν στην κλιματική δράση. Στη Διάσκεψη κορυφής τοπικών και περιφερειακών ηγετών για το κλίμα που διεξήχθη πέρσι στη Βόννη δόθηκε στη διεθνή κοινότητα το σαφές μήνυμα ότι υποστηρίζουμε την περαιτέρω και εσπευσμένη δραστηριοποίηση με σκοπό την υλοποίηση της Συμφωνίας του Παρισιού. Το Εγχειρίδιο της Συμφωνίας του Παρισιού πρέπει να περιλαμβάνει ένα σύστημα στο οποίο η μείωση των εκπομπών από τους δήμους και τις περιφέρειες θα συνδέεται με τα εθνικά συστήματα εντοπισμού. Πρέπει να μεριμνήσουμε έτσι ώστε να προβάλλονται επαρκώς οι τοπικά καθορισμένες συνεισφορές στο Εγχειρίδιο της Συμφωνίας του Παρισιού.»
Ο αντιδήμαρχος Κατοβίτσε κ. Mariusz Skiba επισήμανε: «Οι στόχοι του Κατοβίτσε για τη διάσκεψη (COP 24) συνίστανται στο να δείξουμε πώς μια πόλη μπορεί να διέλθει μια φάση ριζικής αναδιάρθρωσης σε μικρό χρονικό διάστημα. Ιστορικά, το Κατοβίτσε ταυτιζόταν με την εξόρυξη άνθρακα και τη βαριά βιομηχανία, όπως άλλωστε και το σύνολο της περιοχής της Σιλεσίας. Χάρη στις διεργασίες τόσο ανάπλασης όσο και εκ νέου εκβιομηχάνισης, το Κατοβίτσε έχει μετατραπεί σε μια φιλική και πραγματικά πράσινη πόλη, η οποία πλέον ειδικεύεται σε τεχνολογίες εντατικής ανάπτυξης, στις επιχειρηματικές υπηρεσίες, τον τραπεζικό τομέα, την πανεπιστημιακή κοινότητα και τον τουρισμό. Πρόθεσή μας είναι να εκθέσουμε σε όλους αυτήν την αλλαγή.»
Σήμερα, υπάρχουν πολλές παγκόσμιες πρωτοβουλίες για την καταγραφή της συντελούμενης προόδου των τοπικών και περιφερειακών αρχών στα του κλίματος. Δύο τέτοια παραδείγματα είναι το Σύμφωνο των Δημάρχων και το Μητρώο για το κλίμα των πόλεων . Ωστόσο, στη Συμφωνία του Παρισιού δεν προβλέπεται ακόμη κάποιος επίσημος τρόπος εποπτείας των εκπομπών και κοινοποίησης των μειώσεων που επιτυγχάνουν οι δήμοι και οι περιφέρειες, ούτε μέσω των εθνικά καθορισμένων συνεισφορών ούτε απευθείας μέσω κάποιου συστήματος του ΟΗΕ.
Οι φωτογραφίες της συνόδου ολομέλειας και του «Δημοσιογραφικού ταξιδίου δράσης για το κλίμα» έχουν αναρτηθεί εδώ .
Συμπληρωματικές πληροφορίες
Γνωμοδοτήσεις της ΕτΠ που σχετίζονται με τη Συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα:
Παρίσι, προς μια παγκόσμια συμφωνία για το κλίμα , εισηγήτρια: Annabelle Jaeger (FR/PSE), μέλος του περιφερειακού Συμβουλίου της περιφέρειας Προβηγκίας - Άλπεων - Κυανής Ακτής (Οκτώβριος 2015).
Εφαρμογή της παγκόσμιας συμφωνίας για το κλίμα – μια εδαφική προσέγγιση της COP22 στο Μαρακές , εισηγητή: Francesco Pigliaru (IT/PES), περιφερειάρχης Σαρδηνίας και πρώην πρόεδρος της επιτροπής ENVE της ΕτΠ (Οκτώβριος 2016).
Χρηματοδότηση της καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής: ένα βασικό μέσο για την υλοποίηση της Συμφωνίας του Παρισιού , εισηγητής: Marco Dus (IT/PES) δημοτικός σύμβουλος Βιτόριο Βένετο (Τρεβίζο) (Οκτώβριος 2017).
Επικοινωνία: David Crous | david.crous@cor.europa.eu | +32 (0) 470 88 10 37