Σε αυτή τη συνέντευξη, ο Guillaume Cros (FR/Πράσινοι) , εισηγητής σχεδίου γνωμοδότησης με θέμα την αγροοικολογία που έχει προγραμματιστεί να εγκριθεί στις 3 Φεβρουαρίου 2021 κατά τη σύνοδο ολομέλειας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών , απαντά σε τέσσερις ερωτήσεις σχετικά με αυτήν την περιβαλλοντική και κοινωνική προσέγγιση που αφορά μια γεωργία μέσα στη φύση και όχι εναντίον της. Στο πλαίσιο της επόμενης Κοινής Γεωργικής Πολιτικής (ΚΓΠ), ο αντιπρόεδρος του Περιφερειακού Συμβουλίου Οξιτανίας-Πυρηναίων-Μεσογείου προκρίνει, μεταξύ άλλων, ποσοτικοποιημένους και δεσμευτικούς ευρωπαϊκούς περιβαλλοντικούς στόχους για τα κράτη μέλη, καθώς και τη διάθεση ποσοστού τουλάχιστον 30% των εθνικών κονδυλίων σε οικολογικούς μηχανισμούς.

Η πανδημία COVID-19 έφερε στο φως τις αδυναμίες του παγκοσμιοποιημένου συστήματός μας στον τομέα της γεωργίας και των τροφίμων και κατέδειξε τη σημασία της επισιτιστικής ασφάλειας. Εντούτοις, σε μελέτη του Υπουργείου Γεωργίας των ΗΠΑ υποστηρίχθηκε το φθινόπωρο ότι η εφαρμογή της στρατηγικής « Από το αγρόκτημα στο πιάτο » ενδέχεται να επιφέρει δραστική μείωση της γεωργικής παραγωγής στην ΕΕ. Η αγροοικολογία θα μας οδηγήσει σε λιμοκτονία;

H επισιτιστική ασφάλεια χρησιμοποιείται συχνά ως επιχείρημα κατά της αγροοικολογίας, αλλά οι πρόσφατες εργασίες του ινστιτούτου IDDRI (Ινστιτούτο Βιώσιμης Ανάπτυξης και Διεθνών Σχέσεων) καταδεικνύουν ότι είναι δυνατό να τραφεί ολόκληρος ο ευρωπαϊκός πληθυσμός με ορίζοντα το 2050 χάρη σε έναν προοδευτικό αγροοικολογικό μετασχηματισμό που θα ενσωματώνει την κτηνοτροφία, τις καλλιέργειες και τη δασοκομία, με στόχο μηδενικές ανθρακούχες εκπομπές. Σε παγκόσμιο επίπεδο, η έκθεση του ΟΗΕ που δημοσιεύθηκε τον Μάρτιο του 2011 κατέδειξε επίσης ότι οι μικροκαλλιεργητές θα μπορούσαν, σε μία μόλις δεκαετία, να διπλασιάσουν την παραγωγή τροφίμων σε ευάλωτες περιοχές χρησιμοποιώντας οικολογικές μεθόδους παραγωγής. Ενώ η κρίση COVID-19 έφερε στο φως τις αδυναμίες του παγκοσμιοποιημένου συστήματός μας στον τομέα της γεωργίας και των τροφίμων, η αγροοικολογία ―η οποία συμβαδίζει με την ανάπτυξη «τοπικών συστημάτων παραγωγής τροφίμων»― πρέπει να επιτρέψει στην Ευρώπη να εξασφαλίσει τον επισιτιστικό εφοδιασμό της, τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα, με παράλληλη διατήρηση των συντελεστών παραγωγής μας που είναι τα εδάφη μας, οι υδάτινοι πόροι μας και η βιοποικιλότητά μας.

Οι προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τη μελλοντική Κοινή Γεωργική Πολιτική (ΚΓΠ) δέχονται έντονες επικρίσεις για την έλλειψη συνέπειάς τους με τους στόχους της Πράσινης Συμφωνίας και της στρατηγικής « Από το αγρόκτημα στο πιάτο ». Ποιες είναι οι προτάσεις σας για το μέλλον της ΚΓΠ, που τελεί επί του παρόντος υπό συζήτηση, προκειμένου να συμφιλιωθεί η οικονομική αποδοτικότητα των γεωργικών εκμεταλλεύσεων με τους κλιματικούς και περιβαλλοντικούς στόχους της ΕΕ;

Η Ευρωπαϊκή Ένωση, με τους στόχους της σχετικά με το κλίμα, την Πράσινη Συμφωνία, τη στρατηγική «Από το αγρόκτημα στο πιάτο» και τη στρατηγική για τη βιοποικιλότητα, έθεσε περιβαλλοντικούς και κλιματικούς στόχους που απαιτούν συστημικό μετασχηματισμό των μεθόδων γεωργικής παραγωγής και των συστημάτων τροφίμων. Η αγροοικολογία ανταποκρίνεται στους συγκεκριμένους στόχους και ταυτόχρονα βελτιώνει την κερδοφορία των γεωργικών εκμεταλλεύσεων (όπως επισημαίνεται στο επεξηγηματικό σημείωμα της γαλλικής κυβέρνησης, του Αυγούστου 2020, σχετικά με τις οικονομικές και τις περιβαλλοντικές επιδόσεις της αγροοικολογίας ).

Επομένως, η μελλοντική ΚΓΠ που βρίσκεται υπό διαπραγμάτευση πρέπει να στηρίξει αυτήν την αναγκαία μετάβαση από τη γεωργία προς την αγροοικολογία. Προς το σκοπό αυτό, προτείνω ειδικότερα να συμπεριληφθούν στον κανονισμό για τα εθνικά στρατηγικά σχέδια ποσοτικοποιημένοι και δεσμευτικοί για τα κράτη μέλη κοινοί ευρωπαϊκοί περιβαλλοντικοί στόχοι, να διατεθεί ποσοστό τουλάχιστον 30% των εθνικών κονδυλίων σε οικολογικούς μηχανισμούς και να τεθεί ως προϋπόθεση για τη στήριξη των επενδύσεων στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις η διενέργεια περιβαλλοντικού ελέγχου. Εκτός των εν λόγω κανονιστικών υποχρεώσεων, χρειάζεται να παρασχεθεί μεθοδολογική υποστήριξη στους περιφερειακούς φορείς προκειμένου να ενθαρρυνθεί η συνεκτίμηση του αγροοικολογικού έργου κατά την ενεργοποίηση των διαφόρων εθελοντικών μέτρων της ΚΓΠ.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή των Περιφερειών θεωρεί ουσιώδη τη διαφύλαξη της γεωργίας σε κάθε τόπο, προκειμένου να παραμείνει ζωντανός ο αγροτικός ιστός και να προαχθεί η εδαφική συνοχή. Πώς μπορεί η αγροοικολογία να μας βοηθήσει στην επίτευξη αυτού του στόχου;

Η αγροοικολογία συμβαδίζει με μια διατροφή περισσότερο βασισμένη σε τοπικά προϊόντα που ωφελεί συνεπώς κάθε τόπο. Προτείνω, επιπλέον, τη μείωση του φόρου προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ) για τα βιολογικά και τα τοπικά προϊόντα, ένα δελτίο «ντόπιου» γεύματος για αυτά τα ίδια προϊόντα, καθώς και ένα σημαντικό ποσοστό βιολογικών, τοπικών και εποχιακών προϊόντων στη μαζική εστίαση. Τα μέτρα αυτά θα ενθαρρύνουν την ανάπτυξη αγροοικολογικών γεωργικών εκμεταλλεύσεων και βιοτεχνικών εργαστηρίων μεταποίησης σε όλες τις περιοχές, προς βέβαιο όφελος της απασχόλησης στην ύπαιθρο. Επιπλέον, η αγροοικολογία, η οποία απαιτεί λιγότερα κεφάλαια (μηχανοποίηση, συντελεστές παραγωγής, γεωργικές εκτάσεις κ.λπ.), θα μπορούσε να ανακόψει την εξαφάνιση της παραδοσιακής γεωργίας στις χώρες όπου παραμένει σημαντική. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, θα παρέχει σε όλες τις χώρες της ΕΕ τη δυνατότητα να τονώσουν τη γεωργία και την αγροτική ζωή που έχουν θετικό κοινωνικό και περιβαλλοντικό αντίκτυπο.

Σε αρκετά σημεία της γνωμοδότησής σας, επισημαίνετε ότι η αγροοικολογία είναι συμβατή με τις μικρές και μεσαίες γεωργικές εκμεταλλεύσεις. Για ποιο λόγο οι μεγάλες γεωργικές εκμεταλλεύσεις δεν θα ήταν σε θέση να αναπτύξουν αγροοικολογία;

Η αγροοικολογία δεν έχει μόνο τεχνική γεωπονική διάσταση, αλλά και κοινωνική και εδαφική διάσταση. Οι μεγάλες γεωργικές εκμεταλλεύσεις, οι οποίες αναπτύχθηκαν σημαντικά χάρη στις άνευ ανώτατου ορίου ενισχύσεις της ΚΓΠ, αποτελούν έρημο για τη βιοποικιλότητα, αλλά και για την κοινωνία, λόγω του αφανισμού της απασχόλησης και των δημοσίων υπηρεσιών, όπως μπορούμε να διαπιστώσουμε στις λεγόμενες περιοχές «αροτραίων καλλιεργειών». Η αγροοικολογία είναι συμβατή με έναν ιστό μικρών και μεσαίων γεωργικών εκμεταλλεύσεων, με διαφοροποιημένες καλλιέργειες και με αγροτεμάχια μετρίων διαστάσεων. Οι οικονομίες κλίμακας, που συναρτώνται τόσο με την αντικατάσταση της εργασίας από το πετρέλαιο και τη χημεία όσο και με τις ενισχύσεις της ΚΓΠ που ευνοούν τις γεωργικές εκμεταλλεύσεις μεγάλων διαστάσεων, καθίστανται πλέον άνευ αντικειμένου στην εποχή των ευρωπαϊκών στρατηγικών όπως η στρατηγική «Από το αγρόκτημα στο πιάτο» και η στρατηγική για τη βιοποικιλότητα.

Ιστορικό

Ο Guillaume Cros είναι επίσης εισηγητής δύο γνωμοδοτήσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών σχετικά με την Κοινή Γεωργική Πολιτική:

- της γνωμοδότησης με θέμα « Μεταρρύθμιση της ΚΓΠ » που εγκρίθηκε τον Δεκέμβριο του 2018· και

- της γνωμοδότησης με θέμα « Η ΚΓΠ μετά το 2020 » που εγκρίθηκε τον Ιούλιο του 2017.

Στοιχεία επικοινωνίας της Υπηρεσίας Τύπου: pressecdr@cor.europa.eu